Υπηρέτησα ως πρεσβευτής της Τουρκίας στην Ελληνική Δημοκρατία από το 2009 έως το 2011. Αντίθετα από πολλούς προκατόχους μου, δεν είχα ποτέ πριν από την τοποθέτησή μου ασχοληθεί με ελληνικά θέματα. Τώρα, κοιτάζοντας πίσω, μπορώ να πω με υπερηφάνεια πως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έζησαν μια από τις πιο ένδοξες περιόδους κατά τη διάρκεια της θητείας μου. Η θέσπιση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, οι συχνές επισκέψεις σε ανώτερο επίπεδο και η επιτάχυνση των διερευνητικών επαφών είναι μερικά μόνο παραδείγματα.
Στην ερώτηση «Ποιος φοβάται τη Χάγη;», η απάντηση είναι «κανένας». Τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία θεωρούν πως έχουν στέρεα επιχειρήματα για να υπερασπιστούν τις θέσεις τους με βάση το διεθνές δίκαιο. Το ερώτημα εδώ είναι ένα. Πώς μπορούμε να καταλήξουμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης; Ακόμη και αν αποφασίσετε να κάνετε με έναν φίλο σας ένα απλό ταξίδι, θα πρέπει πρώτα να αποφασίσετε για τον τρόπο, αν δηλαδή θα ταξιδέψετε με το τρένο, το αεροπλάνο ή το αυτοκίνητο. Αυτό συμβαίνει και στη διαφωνία μας με την Ελλάδα. Καθώς η Τουρκία δεν έχει υπογράψει ή επικυρώσει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) και η Ελλάδα έχει επιλέξει, με βάση τη δήλωση τη στιγμή της επικύρωσης, όχι το Δικαστήριο της Χάγης αλλά το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας που εδρεύει στο Βερολίνο, πρέπει αναπόφευκτα να καταλήξουμε σε έναν συμβιβασμό.
Υπάρχουν διάφορα διμερή θέματα σχετικά με το Αιγαίο, όπως η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, το εύρος των χωρικών υδάτων και του εθνικού εναέριου χώρου, η αποστρατιωτικοποίηση κάποιων ελληνικών νησιών και η κυριαρχία σε απομονωμένους σχηματισμούς που δεν έχει παραχωρηθεί στην Ελλάδα από τις ισχύουσες διεθνείς συμφωνίες. Η Ελλάδα δεν αποδέχεται όμως την ύπαρξη κανενός από αυτά τα προβλήματα με την εξαίρεση μόνο της υφαλοκρηπίδας, ενώ έχει καταθέσει επιφυλάξεις ως προς τη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου της Χάγης για τα περισσότερα από τα κρίσιμα αυτά ζητήματα. Δεν είναι αντιφατικό να υποστηρίζεις την προσφυγή στο δικαστήριο από τη μία και από την άλλη να διατηρείς επιφυλάξεις για τη δικαιοδοσία του;
Τα άρθρα 74 και 83 της UNCLOS προβλέπουν την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ανάμεσα σε κράτη των οποίων οι ακτές είναι απέναντι ή παρακείμενες μέσω συμφωνιών με τις οποίες επιτυγχάνεται μια δίκαιη λύση. Μιλώντας στην 75η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο πρόεδρος Ερντογάν πρότεινε ως εκ τούτου την πραγματοποίηση μιας διεθνούς διάσκεψης για την ανατολική Μεσόγειο.
Εάν δεν με απατά η μνήμη μου, η Τουρκία δεν έχει αποκλείσει ποτέ την προσφυγή σε ειρηνικά μέσα, όπως είναι το Δικαστήριο της Χάγης, εφόσον συμφωνούν οι δυο πλευρές. Πρώτα όμως θα πρέπει να εξαντλήσουμε τα άλλα διπλωματικά μέσα των υπαρχόντων μηχανισμών.
Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε τα «κεκτημένα» των διερευνητικών επαφών κατά τα είκοσι σχεδόν τελευταία χρόνια. Στην περίπτωση που συμφωνήσουν οι δυο πλευρές σε έναν συμβιβασμό, προσωπικά εγώ δεν πιστεύω πως κάποιος λογικός δικαστής θα εφαρμόσει κατά γράμμα το άρθρο 121 της UNCLOS και θα θεωρήσει δίκαιο ένα μικρό νησί σαν το Καστελλόριζο, με επιφάνεια 10 τετραγωνικών χιλιομέτρων και σε απόσταση μόλις 2 χιλιομέτρων από τις τουρκικές ακτές αλλά 580 χιλιομέτρων από την ηπειρωτική Ελλάδα, να παράγει μια περιοχή θαλάσσιας δικαιοδοσίας 40.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Οι τουρκικές θέσεις σχετικά με το καθεστώς των νήσων υποστηρίζονται από πολλές αποφάσεις διεθνών και διαιτητικών δικαστηρίων.
Εν κατακλείδι, είμαι αισιόδοξος. Ελπίζω και πιστεύω πως μπορεί να βρεθεί μια λύση για τη διαφορά μας στο Αιγαίο. Αλλά το ζήτημα είναι πώς να το περάσεις αυτό στην κοινή γνώμη, ειδικά στην Ελλάδα. Το Δικαστήριο της Χάγης θα μπορούσε να βοηθήσει σε αυτήν την κατεύθυνση.
