«Δεν είμαι ένας άνθρωπος, αλλά πολλοί» έγραφε στο ημερολόγιό του τον Δεκέμβριο του 1915 ο Ιων Δραγούμης. Κι αν κάποιος επιχειρήσει να ρίξει μια εις βάθος ματιά στη ζωή του ανθρώπου που συνδέθηκε όσο λίγοι με τον Μακεδονικό Αγώνα, έζησε σε περισσότερες από δέκα περιοχές της Ευρώπης ως διπλωμάτης, δοκιμάστηκε στην πολιτική κι αντιπαρατέθηκε έντονα με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, εξορίστηκε στην Κορσική, ερωτεύτηκε παράφορα την Πηνελόπη Δέλτα – παρά το ιδεολογικό χάσμα που τους χώριζε -, έζησε μια εκρηκτική και στα όρια της αυτοκαταστροφής σχέση με τη Μαρίκα Κοτοπούλη, διατηρούσε φιλίες με τον Κωστή Παλαμά, τον Κ.Π. Καβάφη και τον Νίκο Καζαντζάκη και δολοφονήθηκε στη μέση της Κηφισίας (σημερινή Βασ. Σοφίας), πιθανόν να το διακρίνει.
Αποκορύφωμα όμως της αντιφατικότητας του χαρακτήρα του δεν μπορεί παρά να είναι το όνομά του: Ιων. Ο υποστηρικτής της δημοτικής γλώσσας, που ενίσχυε οικονομικά το έργο του Δελμούζου στο Παρθεναγωγείο του Βόλου, δεν βαφτίστηκε ως Ιων. Το όνομα που αναγράφεται στα μαθητικά του τετράδια, στα αυτοσχέδια βιβλιαράκια με ιστορίες για παιδιά που έγραφε όταν ήταν κι ο ίδιος παιδί και τα κοστολογούσε προς 1 δρχ., αλλά και στα σημειωματάρια στα οποία αντέγραφε με πάθος αποσπάσματα από τον Ξενοφώντα, είναι Ιωάννης.
Οι δικοί του τον προσφωνούσαν Ζαν. Κι εκείνος ως γνήσιος δημοτικιστής, αντί να επιβάλει να τον αποκαλούν Γιάννη, προτίμησε να διαλέξει το αρχαιοελληνικό όνομα Ιων. Ιστορίες όπως αυτή, κι άλλες, άλλοτε με περισσότερο πολιτικό, λογοτεχνικό ή προσωπικό χαρακτήρα, είναι όσες μας διηγήθηκε χθες στην Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννη η υπεύθυνη αρχείων της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών Ναταλία Βογκέικοφ, η οποία και συνεπιμελείται με τους Ελευθερία Δαλέζιου, Λήδα Κωστάκη, Νατάσα Λαιμού και Αλέξη Μάλλιαρη την έκθεση – αφιέρωμα στον Ιωνα Δραγούμη με αφορμή τα 100 χρόνια από τη δολοφονία του.
Ενα παλιό σφραγισμένο μπαούλο με την ένδειξη «Αρχείον Ιωνος, εμπιστευτικόν προς εκκαθάριση» – ένα από τα πολλά που περιείχαν τα 250 και πλέον αντικείμενα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη σκιαγράφηση του πορτρέτου του πολυπράγμονος Δραγούμη – μοιάζει με μήτρα από όπου «γεννήθηκε» η έκθεση. Αρχείο που από το 1959, οπότε δωρίσθηκε στην ΑΣΚΣ από τον αδελφό του Ιωνα, Φίλιππο, έως το 2000 δεν είχε ανοιχθεί, καθώς προβλεπόταν να αρχίσει η καταγραφή και η μελέτη του 80 χρόνια μετά τη δολοφονία του.
Κι είναι από μπαούλα σαν αυτό που αποκαλύφθηκε υλικό για τις 14 ενότητες της έκθεσης, στις οποίες μπορεί ο επισκέπτης να δει οικογενειακές φωτογραφίες και παιδικά χειρόγραφα. Χάρτες της εποχής που αποκαλύπτουν με μια ματιά τα αναρίθμητα ταξίδια του, κι άλλοι που δείχνουν πόσο μικρή ήταν η Ελλάδα όταν γεννήθηκε ο Δραγούμης, το 1878, αλλά και πως θα γινόταν η χώρα των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, σύμφωνα με το όραμα του Βενιζέλου, την εποχή της δολοφονίας του.
Κώδικες και την αποκρυπτογράφησή τους που χρησιμοποιούνταν στον Μακεδονικό Αγώνα. Στοιχεία για την Οργάνωση Κωνσταντινουπόλεως που είχε ιδρύσει με τον στρατιωτικό φίλο του Αθανάσιο Σουλιώτη για να ανακόψει τη σλαβική διείσδυση.
Τη φωτογραφία του με τον στρατηγό Βίκτωρα Δούσμανη το καλοκαίρι του 1917 στο ατμόπλοιο προς την εξορία του στην Κορσική. Τις κορδέλες από τα στέφανα της τελετής του 40ήμερου μνημοσύνου του, καθώς η κηδεία του έγινε διακριτικά προς αποφυγή επεισοδίων, αλλά και την απήχηση που είχε η προσωπικότητά του καθώς στο Τορόντο οι Μακεδόνες του Καναδά – που ποζάρουν σε μια φωτογραφία – ονόμασαν τον σύνδεσμό τους «Ιων Δραγούμης».
