Facebook και Ιnstagram μπορούν να είναι οι… σιωπηλοί μάρτυρες ενώπιον της Δικαιοσύνης; Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να «προδώσουν» μυστικά και να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά εργαλεία από τους δικαστές στα χρόνια της κυριαρχίας τους; Τα τελευταία χρόνια τα social media αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της επικοινωνίας των ανθρώπων και οι χρήστες τους όλο και πιο συχνά επιλέγουν να προβάλλουν τις δραστηριότητές τους σε αυτά. Η Δικαιοσύνη, λοιπόν, συμβαδίζοντας με τις ανάγκες της σύγχρονης εποχής, δεν θα μπορούσε να προσπεράσει το κομμάτι αυτό και να κλείσει τα μάτια.
Η δυνατότητα επίκλησης και αξιοποίησης αναρτήσεων που πραγματοποιούνται κατ’ εξοχήν στο Facebook και στο Instagram, όπως έχει δείξει η δικαστηριακή πρακτική, μπορούν να αποτελέσουν νόμιμα αποδεικτικά μέσα για την ανεύρεση της ουσιαστικής αλήθειας. Και μάλιστα όχι μόνο στο ποινικό πεδίο απονομής της δικαιοσύνης, αλλά και σε υποθέσεις που εκδικάζονται ενώπιον των αστικών-πολιτικών δικαστηρίων, οι οποίες αφορούν άμεσα την καθημερινότητα εκατοντάδων πολιτών, σε δίκες που αφορούν από επιμέλεια τέκνων και καταβολή διατροφής, μέχρι και μισθωτικές διαφορές ή ακόμα και ρύθμιση οφειλών.
Οι αναρτήσεις τη διέψευσαν
Πριν από μερικούς μήνες μια οφειλέτρια, η οποία είχε προσφύγει ενώπιον της Δικαιοσύνης ζητώντας να ενταχθεί στις ευνοϊκές διατάξεις του «νόμου Κατσέλη», ανακάλυψε την επιρροή του Facebook με επώδυνο τρόπο. Τι ακριβώς συνέβη; Το Ειρηνοδικείο όπου εκδικάστηκε η υπόθεσή της δέχθηκε ως αποδεικτικά έγγραφα τις αναρτήσεις στην προσωπική σελίδα της αιτούσας στο Facebook που προσκομίστηκαν από την τράπεζα και οι οποίες έδειχναν την ίδια και τον σύζυγό της να διαμένουν και να εργάζονται στο Λονδίνο. Αυτές ήταν αρκετές για να διαψεύσουν τους ισχυρισμούς της περί οικονομικής αδυναμίας.
Το δικαστήριο, όπως και σε άλλες περιπτώσεις διαφορετικά δικαστήρια της χώρας που εκδίκασαν ιδιωτικές διαφορές, έκρινε ότι στην περίπτωση του Facebook, ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να προβεί σε ρυθμίσεις ιδιωτικότητας στο προφίλ του εάν επιθυμεί να περιορίσει τον κύκλο των προσώπων που έχουν πρόσβαση σε αυτό. Αντίθετα, αναρτήσεις, φωτογραφίες και πληροφορίες, οι οποίες αναρτώνται από το υποκείμενο των δεδομένων, δηλαδή τον εκάστοτε χρήστη, σε δημόσια πρόσβαση στο Διαδίκτυο δεν συνιστούν προσωπικό δεδομένο και δεν εμπίπτουν στις προστατευτικές διατάξεις του νόμου περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Παιδική πορνογραφία
Σε άλλη υπόθεση το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Ηρακλείου, ενώπιον του οποίου εκδικάστηκε κατηγορία για παραγωγή και κατοχή υλικού παιδικής πορνογραφίας και αποπλάνησης ανηλίκου, έκρινε ότι τα ίδια τα υποκείμενα έχουν απεκδυθεί του δικαιώματος της προστασίας προσωπικών δεδομένων, αφού κατά την εγγραφή στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης οι χρήστες γνωρίζουν και αποδέχονται τη δυνατότητα κάθε χρήστη ή μη που έχει πρόσβαση στα προϊόντα Facebook να συλλέξει, αποθηκεύσει, αναδιανείμει και χρησιμοποιήσει κάθε υλικό που κοινοποιείται σε αυτό ιδίως όταν πρόκειται για δημόσιες αναρτήσεις. Συνακόλουθα, συνάγεται ότι η οικειοθελής ανάρτηση προσωπικών πληροφοριών σε δημοσίως προσβάσιμο μέσο αποτελεί τεκμήριο για δημοσίευση και όχι για περιφρούρηση των δεδομένων.
Δικαστήριο έκρινε επίσης ότι τα smartphones δεν προσομοιάζουν με κοινά τηλέφωνα αλλά με ηλεκτρονικούς υπολογιστές, επειδή ο χρήστης μπορεί να αποθηκεύει τα μηνύματα, εν συνεχεία να τα ανασύρει και να κάνει χρήση αυτών, τα δε μηνύματα ταυτοποιούνται με επιστολές.
Προσωπικά δεδομένα
Οι δικαστικοί λειτουργοί από την πλευρά τους, με γνώμονα την προστασία των προσωπικών δεδομένων, προχωρούν, κατά περίπτωση με βάση τα στοιχεία του κάθε φακέλου, σε στάθμιση των συγκρουόμενων συνταγματικών αγαθών με βάση την αρχή της αναλογικότητας. Σε αυτή τη νομική διελκυστίνδα μεταξύ της προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε πάσης φύσεως social media και του δικαιώματος πρόσβασης στη Δικαιοσύνη υποχωρεί η ανάγκη για προφύλαξη των προσωπικών δεδομένων αφού αυτά απολείπονται ιδιωτικότητας και δεν εφαρμόζονται οι σχετικές προστατευτικές διατάξεις.
Επί της ουσίας, όπως προκύπτει από την επισκόπηση διαφόρων δικαστικών αποφάσεων, η δημοσίευση των δραστηριοτήτων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υποδηλώνει συναίνεση για την πρόσβαση στην προσωπική ζωή, κάτι που δεν μπορεί να παραβλεφθεί στα πλαίσια μιας δίκης όταν προτάσσεται το δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας και απόδειξης. Ελληνικό δικαστήριο, εξάλλου, έκρινε πρόσφατα ότι η οικειοθελής ανάρτηση προσωπικών πληροφοριών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί τεκμήριο της επιθυμίας του χρήστη για δημοσιοποίηση.
