Τον περασμένο μήνα, υλοποιήθηκε μία από τις κεντρικότερες διεκδικήσεις των υπέρμαχων του Brexit: Το μεταναστευτικό νομοσχέδιο μετατράπηκε σε νόμο, δίνοντας τέλος στην ελεύθερη μετακίνηση μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ από τις 31 Δεκεμβρίου του 2020.

Όμως παρά τους (σε μεγάλο βαθμό ξενοφοβικούς) πανηγυρισμούς τους, ο νέος νόμος έχει και μια απροσδόκητη παρενέργεια. Εκτός από το δικαίωμα των Ευρωπαίων να ζουν και να εργάζονται στη Βρετανία, περιστέλλεται και εκείνο των… Βρετανών. Τουλάχιστον όσων εξ αυτών έχουν ήδη μεταναστεύσει σε άλλες χώρες της Ευρώπης.

«Έχω οικοδομήσει τη ζωή μου βάσει των δικαιωμάτων της ΕΕ»

«Φέρνει πολλούς ανθρώπους μπροστά σε μια ανέφικτη επιλογή», υποστηρίζει μιλώντας στον Guardian η Τζέσικα Φρίζελ, 46 ετών που ζει και εργάζεται στην Ιταλία από το 1997. «Έχω οικοδομήσει τη ζωή μου βάσει των δικαιωμάτων μου ως πολίτης της ΕΕ. Το γεγονός ότι τώρα μπορεί να μην μπορώ να επιστρέψω [στη Βρετανία] μαζί με την οικογένειά μου… με έχει σοκάρει».

Η Φρίζελ και ο Ιταλός σύζυγός της έχουν δύο παιδιά, 9 και 13 ετών. Η μητέρα της ζει στη Βρετανία, ενώ ο αδερφός της ζει με την Πολωνή σύζυγό του στην Πολωνία. «Δεν σκεφτόμαστε ακόμη να επιστρέψουμε», τονίζει η Τζέσικα.

Όμως αυτό ίσως αλλάξει. «Ανησυχώ κυρίως για τη μητέρα μου. Είναι υγιής, όμως ίσως χρειαστεί φροντίδα. Ή ίσως τα παιδιά μας θέλουν να σπουδάσουν στην Αγγλία, να ζήσουν εκεί, να κάνουν οικογένειες. Ίσως θελήσουμε να επιστρέψουμε. Τώρα θα μπορούσαμε, όμως αυτό σύντομα θα αλλάξει».

Εισοδηματικά κριτήρια

Αυτή τη στιγμή, εξηγεί η Φιόνα Γκόντφρι του οργανισμού British in Europe, ο οποίος πάλεψε – εντέλει μάταια – για την αποτροπή της ψήφισης του νομοσχεδίου, οι Βρετανοί που ζουν στην ένωση μπορούν να επιστρέψουν στη Βρετανία από άλλες χώρες της ΕΕ, μαζί με τις οικογένειες και τα παιδιά τους «σχεδόν χωρίς κανένα περιορισμό».

Όμως αυτό το δικαίωμα θα πάψει να υφίσταται από τις 29 Μαρτίου 2022. «Μετά από αυτό», συνεχίζει η Γκόντφρι μιλώντας στον Guardian, «αν θέλεις να επιστρέψεις με τον μη-Βρετανό σύντροφό σου, θα πρέπει να έχεις εισόδημα που να ξεπερνξά τις 18.600 στερλίνες το χρόνο – και το ποσό ανεβαίνει αν έχεις παιδιά που δεν είναι Βρετανοί πολίτες. Και αν ο σύντροφός σου θέλει να μετακομίσει και να μπορεί να εργαστεί αμέσως, θα πρέπει να περάσει από το νέο σύστημα μοριοδότησης».

Η Γκόντφρι εξηγεί ότι έως και το 40% των Βρετανών που ενδέχεται να θελήσουν να επιστρέψουν φοβούνται ότι δεν θα πληρούν τις εισοδηματικές προϋποθέσεις, ενώ οι περισσότεροι εκ των συντρόφων τους δεν απασχολούνται στα επαγγέλματα που αναφέρονται στη λίστα του υπουργείου εσωτερικών. Τα σχετιζόμενα κόστη – ασφάλιστρα στο NHS, συνδρομές – ενδέχεται να ανέλθουν σε χιλιάδες στερλίνες.

«Πρόκειται για μια τεράστια αλλαγή», τονίζει η Γκόντφρι. «Ουσιαστικά ζητά από τα άτομα να αποφασίσουν τώρα, σε διάστημα 15 μηνών, αν θέλουν να ανατρέψουν όλη τη ζωή τους. Σε πολλές περιπτώσεις, καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα στους ηλικιωμένους Βρετανούς γονείς τους και στα παιδιά και τους συντρόφους τους στην ΕΕ».

Διακρίσεις κατά… Βρετανών

Η κατάσταση γίνεται ακόμη χειρότερη αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι ο νόμος – το πλήρες όνομα του οποίου είναι Νόμος 2020 για τον Συντονισμό Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ασφάλειας (Αποχώρηση από ΕΕ), κάνει εμφανείς διακρίσεις εις βάρος των Βρετανών πολιτών που ζουν στο εξωτερικό, σε σχέση με τους πολίτες της ΕΕ που ζουν στη Βρετανία.

Βάσει της ιδιότητας των μόνιμα εγκατεστημένων, οι οικογένειες των πολιτών ΕΕ μπορούν να ζήσουν μαζί τους στη Βρετανία μετά το τέλος της μεταβατικής περιόδου του Brexit στις 31 Δεκεμβρίου. «Η κυβέρνηση μοιάζει να επιφυλάσσει δυσμενέστερη μεταχείριση στους ίδιους της τους πολίτες», εξηγεί η Γκόντφρι.

«Πραγματικά, είναι φοβερό. Γιατί να βλάψεις τους πολίτες σου επειδή άσκησαν δικαιώματα που εσύ τους είχες παραχωρήσει; Τους τιμωρούν που άδραξαν την ευκαιρία να ζήσουν στο εξωτερικό και να παντρευτούν ξένους. Μέχρι εκεί φτάνει η «Παγκόσμια Βρετανία».

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα σε μέλη του British in Europe, περισσότεροι από το 30% είναι κάτω των 44 ετών, έχουν δουλειά, έχουν συντρόφους που εργάζονται και παιδιά που πηγαίνουν σχολείο στη χώρα υποδοχής τους. Επομένως, ίσως να μην τους είναι εύκολο να μετακινηθούν με τέτοια ταχύτητα. Από τους υπόλοιπους, όσοι είναι άνω των 55 θα δυσκολεύονταν να βρουν θέση απασχόλησης στη Βρετανία.

Αν και μόλις το 10% σκέφτεται αυτή τη στιγμή να επιστρέψει στη Βρετανία, σύμφωνα με την ομάδα το 79% θα ήθελε να έχει έστω την επιλογή να το πράξει στο μέλλον.

«Θέλουμε απλώς να κρατήσουμε τα δικαιώματα που είχαμε», εξηγεί η Γκόντφρι. «Και δεν μιλάμε για ατέλειωτους ανθρώπους. Ο αριθμός είναι πεπερασμένος: Όσοι ζουν στην ΕΕ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2020, οι περισσότεροι από των οποίων κατά πάσα πιθανότητα δεν θα επιστρέψουν έτσι κι αλλιώς. Είναι παράλογο».

«Υποσχέθηκαν ότι δεν θα επηρεαστούμε»

Ο 60χρονος Άρθουρ Γουντ είναι 60 ετών, ζει στη Γενεύη με τη Νορβηγίδα σύζυγό του. «Ο Μπόρις Τζόνσον και πολλοί ακόμη υποσχέθηκαν ότι όσοι ζουν στο εξωτερικό δεν θα επηρεαστούν από το Brexit», τονίζει.

«Είμαστε παντρεμένοι 25 χρόνια και έχουμε τρία παιδιά με διπλή υπηκοότητα. Πληρώνουμε βρετανικούς φόρους για το σπίτι μας στο Λονδίνο, κι όμως αν δεν επιστρέψουμε μέχρι τον Μάρτιο του 2022, θα εξεταστούμε με εισοδηματικά κριτήρια για να ζήσουμε με την οικογένειά μας στη Βρετανία. Η σύζυγός μου πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στην καριέρα της και τα βρετανικά της δικαιώματα. Είναι δύσκολο να βρει κανείς ηθικά ή πραγματιστικά επιχειρήματα υπέρ αυτής της πολιτικής».

Εγκλωβισμένη στην Ελλάδα

Η 50χρονη Φέι Κάστλινγκ ζει στη Θεσσαλονίκη από το 1992, όμως ο γιος της σπουδάζει στη Βρετανία. Σκόπευε ανέκαθεν να συνοδεύσει εκεί την κόρη της, η οποία αντιμετωπίζει πνευμονικά προβλήματα και χρειάζεται ειδική φροντίδα, αν αποφασίσει να ακολουθήσει τον αδερφό της.

«Το Brexit σημαίνει ότι πλέον δεν θα μπορώ να το κάνω, επειδή ακόμη δεν έχει πλήρη άδεια παραμονής, πράγμα που σημαίνει ότι δεν μπορώ να λείψω από την Ελλάδα για περισσότερους από τρεις μήνες», εξηγεί στον Guardian. «Τότε σκεφτήκαμε: Ίσως να μπορεί να το κάνει ο σύζυγός μου, ο Κυριάκος. Όμως πλέον, εξαιτίας του Νόμου Μετανάστευσης, ούτε αυτό μπορεί να συμβεί».

Το ζευγάρι είναι «εξαιρετικά απίθανο» να επιτύχει τα εισοδηματικά κριτήρια που απαιτούνται για να μετακομίσουν μαζί στη Βρετανία, προσθέτει η Κάστλινγκ. «Μου φαίνεται πολύ λυπηρό. Τόσες δυνατότητες χάνονται για πάντα, όλα αυτά τα πράγματα που μπορούσε να κάνει η γενιά μου… Και τώρα πραγματικά αισθάνομαι ότι μπορεί να μην καταφέρω ποτέ να γυρίσω».

Φόβοι και στο εσωτερικό της Βρετανίας

Και στη Βρετανία υπάρχουν πολίτες που φοβούνται. Η Μπάρμπαρα Ντε Βίτα, 69 ετών, και ο Ιταλός σύζυγός της Πιέρο, 76 ετών, επέστρεψαν στη Βρετανία το 1996 μετά από 25 χρόνια στην Ιταλία. Έχουν δύο γιους, τον Κρίστιαν, που γεννήθηκε στην Ιταλία αλλά ζει στη Βρετανία, και τον Ντάνιελ γεννήθηκε στη Βρετανία αλλά ζει στη Σουηδία.

«Ο Ντάνιελ μπορεί να θέλει να γυρίσει – όχι τώρα, αλλά ίσως κάποια στιγμή», τονίζει η Μπάρμπαρα. «Και είναι εντελώς παράλογο ότι αυτή τη στιγμή, ο γιος μας που γεννήθηκε στην Ιταλία έχει μεγαλύτερα δικαιώματα παραμονής στη Βρετανία από ό,τι εκείνος που γεννήθηκε εδώ. Ο υπουργός μας, Ματ Χάνκοκ, είπε ότι αυτό είναι δίκαιη και ίση μεταχείριση προς όλους. Όμως δεν μου φαίνεται ότι ισχύει τίποτα από τα δύο».