«Οι επόμενες γενιές δεν θα κρατήσουν τίποτα από μένα, οι κοινωνίες μας είναι αμνήμονες. Το αποδέχομαι, όμως, χωρίς δυσκολία»: αυτά δήλωνε ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν το 2002, σε ένα ντοκιμαντέρ του πολυβραβευμένου Ουίλιαμ Κάρελ. Μάλλον όμως έκανε λάθος, αν κρίνουμε από το κύμα συγκίνησης που προκάλεσε απ’ άκρη σ’ άκρη της Ευρώπης ο θάνατός του, το βράδυ της Τετάρτης, σε ηλικία 94 χρόνων, από επιπλοκές του Covid-19. Για έναν «πιστό στρατιώτη του κράτους», έναν «πολιτικό άνδρα της προόδου και της ελευθερίας», έναν «σπουδαίο Ευρωπαίο», έκανε λόγο ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος απέτισε χθες το βράδυ φόρο τιμής στον εκλιπόντα προκάτοχό του με έκτακτο τηλεοπτικό του διάγγελμα. «Με το αεροπλάνο του επέστρεψε η δημοκρατία στη χώρα μας.

Και με τη στήριξή του εντάχθηκε στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Με ευγνωμοσύνη και συγκίνηση η Ελλάδα αποχαιρετά τον μεγάλο της φίλο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν», έγραψε ο έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο Twitter – οι «επόμενες γενιές» θα κρατήσουν, το δίχως άλλο, το γεγονός ότι ο «VGΕ» ή απλώς «Ζισκάρ», όπως τον αποκαλούν στη Γαλλία, διέθεσε το προεδρικό του αεροσκάφος στον «προσωπικό φίλο» του Κωνσταντίνο Καραμανλή, προκειμένου να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1974.

Θα χρειάζονταν πολλές σελίδες προκειμένου να καταγραφούν όλες οι αντιδράσεις που πυροδότησε η είδηση του θανάτου του Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν, όλες οι τιμές που του αποδόθηκαν για τα 65 χρόνια που υπηρέτησε τη Γαλλία, τον μισό και πλέον αιώνα που υπηρέτησε την Ευρώπη. Με τον θάνατο του Ντ’ Εστέν, «ενός σπουδαίου Ευρωπαίου», η Γερμανία έχασε έναν «φίλο», επεσήμανε η γερμανίδα καγκελάριος, χαιρετίζοντας τη μνήμη ενός «ηγέτη» και δηλώνοντας «ευγνώμων» για όλες τις συζητήσεις που είχε με τον τρίτο πρόεδρο της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας – έναν άνθρωπο που παρέμεινε πάντα πιστός στις διδαχές του Ζαν Μονέ, του επονομαζόμενου «πατέρα της Ευρώπης». «Θρηνούμε για τον Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν. Παρείχε τεράστιες υπηρεσίες στη γαλλογερμανική φιλία και είχε καθοριστική επιρροή πάνω σε αυτή, χάρη και στην ιδιαίτερη φιλία του με τον Χέλμουτ Σμιτ», δήλωσε από την πλευρά του ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας: ο Σμιτ διετέλεσε καγκελάριος της Γερμανίας την περίοδο 1974-1982, παράλληλα με την προεδρία του Ντ’ Εστέν στη Γαλλία (1974-1981), με τους δυο τους να θέτουν για τα καλά τέλος στην περίοδο ασυνεννοησίας ανάμεσα στον Ζορζ Πομπιντού και τον Βίλι Μπραντ.

Εμπνευση

«Θρηνούμε έναν σπουδαίο Ευρωπαίο που θα συνεχίσει να μας εμπνέει. Στην καρδιά του, τα πεπρωμένα της Γαλλίας και της Ευρώπης ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα», επεσήμανε από την πλευρά της στο Twitter η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν: το μήνυμα από όλα τα ηγετικά στελέχη της ΕΕ ήταν το ίδιο, «του οφείλουμε πολλά». Ο ίδιος ο Ζαν Μονέ τον είχε συγχαρεί το 1977, επ’ ευκαιρία των 20ών γενεθλίων της Συνθήκης της Ρώμης, επειδή «είχε καταλάβει το ουσιώδες», «ότι η Γαλλία είναι πια υπερβολικά μικρή ώστε να μπορεί να επιλύει μόνη τα προβλήματά της».

Αντίθετα με τον Ντε Γκολ, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν αρνιόταν να εξυμνεί το μεγαλείο της Γαλλίας – έβλεπε τη χώρα ως μια μεσαία δύναμη την οποία έπρεπε να εκσυγχρονίσει όσο το δυνατόν πιο ειρηνικά ώστε να μπορέσει, χάρη στον ευρωπαϊκό μοχλό, να διατηρήσει τη θέση της στις παγκόσμιες υποθέσεις. «Το πνεύμα του ήταν ανοιχτό στην αλλαγή και, σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη τού φαινόταν ένα φυσικό βήμα», είχε σημειώσει ο Μονέ στα απομνημονεύματά του. Ως «έναν μεγάλο εκσυγχρονιστή της Γαλλίας, το έργο του οποίου σημάδεψε τις επόμενες γενιές», και «έναν αρχιτέκτονα του μετέπειτα G7» προτίμησε από την πλευρά του να αποχαιρετήσει τον VGE ο βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον – ένας από τους αρχιτέκτονες του Brexit.

Γεννημένος στις 2 Φεβρουαρίου του 1926, σε μια οικογένεια γεμάτη πολιτικούς και ανώτερους δημόσιους λειτουργούς, ο κεντρώος και αργότερα κεντροδεξιός Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν διετέλεσε στην πορεία της ζωής του οικονομικός επιθεωρητής, δήμαρχος, βουλευτής τόσο του γαλλικού όσο και του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, υπουργός, περιφερειάρχης, μέλος του γαλλικού Συνταγματικού Συμβουλίου, ακαδημαϊκός και πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας. Οπως σημείωσε και ο ίδιος ο Εμανουέλ Μακρόν, «η επταετία του μεταμόρφωσε τη Γαλλία. Επέτρεψε στους νέους να ψηφίζουν από τα 18 τους, στις γυναίκες να διακόπτουν νόμιμα τυχόν ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, στα ζευγάρια να παίρνουν διαζύγιο κοινή συναινέσει, στα άτομα με αναπηρία να αποκτήσουν νέα δικαιώματα…». Το σχέδιό του να κάνει τη χώρα «μια προηγμένη φιλελεύθερη κοινωνία» ναυάγησε το 1981, λόγω της ήττας του στις προεδρικές εκλογές από τον Φρανσουά Μιτεράν, μεταξύ άλλων και εξαιτίας του χαρακτήρα του: «ιδιοφυή και εγωπαθή, υπερευαίσθητο και απόμακρο», έτσι τον περιγράφει ο γαλλικός Τύπος. Η Ευρώπη έγινε όμως το νέο του πεδίο: «Ιδρυση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εκλογή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με άμεση καθολική ψηφοφορία, εγκαθίδρυση της νομισματικής ένωσης, ίδρυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος – όλα τους ορόσημα που φέρουν το σημάδι του», συνόψισε η γαλλική προεδρία.

Υπέρμαχος ενός «αποκεντρωμένου» ευρωπαϊκού φεντεραλισμού, θιασώτης ενός κοινού Ευρωπαϊκού Συντάγματος, το οποίο θεωρούσε ενέχυρο αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών και των λαών, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν διετέλεσε την περίοδο 2002-2003 πρόεδρος της Σύμβασης για το Μέλλον της ΕΕ: ο καρπός της, το Ευρωσύνταγμα, προσέκρουσε στο «όχι» των Γάλλων και των Ολλανδών. «Θα έπρεπε να το είχαμε εγγράψει σε μια ευρύτερη προοπτική, την προοπτική ενός πραγματικού ευρωπαϊκού σχεδίου», θα έγραφε ο ίδιος ο Ζισκάρ. Αυτό το σχέδιο, αυτή την «επιθυμία της Ευρώπης», δεν έπαψε ποτέ να το υπερασπίζεται.

Τελευταία Νέα