Επιχείρηση «βαθιά κατάψυξη» για τα εμβόλια

Η διεύθυνση κρατείται μυστική για λόγους ασφαλείας και έξω από το κτίριο τίποτα δεν μαρτυρά τις πυρετώδεις διεργασίες που εκτυλίσσονται στο εσωτερικό του: Το πρώτο κέντρο αποθήκευσης των εμβολίων κατά της νόσου Covid-19 στην Αττική έχει ήδη στηθεί, καθώς ένα από τα πιο φιλόδοξα εγχειρήματα στην πρόσφατη ιστορία, η παραλαβή, η διανομή και η χορήγηση των εμβολίων κατά του κορωνοϊού, βρίσκεται πλέον στην τελική ευθεία. Οι ειδικοί χώροι που διασφαλίζουν τις σωστές συνθήκες συντήρησης των εμβολίων είναι έτοιμοι να υποδεχτούν την πρώτη παρτίδα, που αναμένεται να φτάσει στην Ελλάδα την περίοδο μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, με πιθανότερη ημερομηνία την 26η Δεκεμβρίου 2020. Σε αυτούς έχουν τοποθετηθεί οι θάλαμοι βαθιάς κατάψυξης που θα διατηρήσουν τα εμβόλια της Pfizer σε θερμοκρασία -80 βαθμών Κελσίου ώστε, στη συνέχεια, με ειδικά μέσα να μεταφερθούν στα κατά τόπους εμβολιαστικά κέντρα. Τα ψυγεία παρελήφθησαν πριν από λίγες ημέρες και, όπως έχει γίνει γνωστό, σε πρώτη φάση θα αξιοποιηθούν 14 από αυτά. Τα τέσσερα βρίσκονται στην Αττική και άλλα δύο στη Θεσσαλονίκη, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες, ο αρχικός σχεδιασμός περιλαμβάνει τη δημιουργία πέντε σημείων αποθήκευσης εμβολίων στη χώρα: Στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στην Καρδίτσα, στα Γιάννενα και στην Κρήτη.

Μυστικές τοποθεσίες

Τα εμβόλια που προορίζονται για την Ελλάδα θα ξεκινήσουν το ταξίδι τους από το εργοστάσιο της Pfizer στο Βέλγιο, από όπου αναχώρησαν και για τη Μεγάλη Βρετανία φορτωμένα σε ειδικά φορτηγά. Οι τοποθεσίες στις οποίες θα φυλάσσονται δεν θα γνωστοποιηθούν για λόγους ασφαλείας και οι συγκεκριμένες εγκαταστάσεις θα περιφρουρούνται από αστυνομικές δυνάμεις. Οπως εξηγούν οι αρμόδιοι, οι ψυκτικοί θάλαμοι δεν θα μεταφερθούν στα κέντρα εμβολιασμού, καθώς το εμβόλιο της Pfizer, που αναμένεται να λάβει σήμερα έγκριση για χορήγηση στην Ευρωπαϊκή Ενωση, μπορεί να διατηρηθεί μέχρι πέντε μέρες σε συνθήκες «ψυχρής αλυσίδας», σε θερμοκρασίες δύο έως οκτώ βαθμών Κελσίου.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το υπουργείο Υγείας επιδιώκει την εκ των προτέρων λεπτομερή καταγραφή όσων επιθυμούν να εμβολιαστούν. Με τον τρόπο αυτόν «δεν θα χαθεί ούτε μία δόση εμβολίων» επισημαίνεται, καθώς θα βγαίνουν από την κατάψυξη τόσα εμβόλια όσα πρόκειται με βεβαιότητα να χορηγηθούν τις επόμενες πέντε ημέρες.

Παράλληλα, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι εκτός από τους πολίτες που θα έχουν προγραμματισμένο ραντεβού για να εμβολιαστούν, για τη συγκεκριμένη ημέρα και ώρα θα έχουν οριστεί και αναπληρωματικοί. Η πρόκληση είναι μεγάλη. Δεν πρόκειται απλώς για μια πρωτόγνωρη διαδικασία για την Ελλάδα και ολόκληρο τον κόσμο, αλλά για τον μαζικότερο εμβολιασμό που έχει γίνει σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα στην ανθρωπότητα. Περιλαμβάνει ένα πολύπλοκο δίκτυο που πρέπει να ρυθμιστεί με κάθε λεπτομέρεια, ώστε το εγχείρημα να ανταποκριθεί τελικά στις ελπίδες εκατομμυρίων ανθρώπων για επιστροφή στην προ Covid εποχή.

Εντυπωσιακές προδιαγραφές

Οι τεχνικές προδιαγραφές των ψυγείων που έχουν φτάσει στην Ελλάδα εντυπωσιάζουν: Τα μηχανήματα, που είναι ιαπωνικής και κινεζικής κατασκευής, μπορούν να αναπτύξουν θερμοκρασία -80 βαθμών Κελσίου μέσα σε μόλις 10 ώρες από τη στιγμή που θα συνδεθούν στο ρεύμα. Κάθε ένα από αυτά χωρά 16.000 φιαλίδια, με κάθε φιαλίδιο να περιέχει πέντε δόσεις εμβολίου, άρα κάθε ψυγείο μπορεί να αποθηκεύει ποσότητα αρκετή για τον πρώτο εμβολιασμό περίπου 80.000 ανθρώπων, δηλαδή μιας πόλης μεγαλύτερης από τα Ιωάννινα ή τα Τρίκαλα.

Ο συγκεκριμένος τύπος καταψύκτη δεν συναντάται σε ιατρεία, σε φαρμακεία ή ακόμη και στα περισσότερα νοσοκομεία, διαθέτει οθόνη καταγραφής θερμοκρασίας ενώ υπάρχει το ενδεχόμενο να μη χρησιμοποιηθούν εξαρχής όλα τα μηχανήματα, ώστε σε περίπτωση τεχνικού προβλήματος σε κάποιο από αυτά να δρομολογηθεί άμεση αναπλήρωσή του – και να αποφευχθεί η καταστροφή πολύτιμων δόσεων του εμβολίου.

Γιατί, όμως, το εμβόλιο της Pfizer απαιτεί θερμοκρασία -80 βαθμών Κελσίου ώστε να παραμείνει αποτελεσματικό; Η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο παρασκευής του. Η αξιοποίηση της τεχνολογίας mRNA ήταν καθοριστικής σημασίας στην ταχεία ανάπτυξη ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου, όμως το mRNA είναι εξαιρετικά εύθραυστο, καθώς διασπάται γρήγορα και εύκολα.

Ασταθές θεωρείται, επίσης, το βιολογικό υλικό που χρησιμοποιείται από την Pfizer για τη συσκευασία του mRNA. Αντιθέτως το εμβόλιο της Moderna, το οποίο εγκρίθηκε την περασμένη Πέμπτη για χορήγηση έκτακτης ανάγκης στις ΗΠΑ, μπορεί να διατηρηθεί επί 30 ημέρες στα συνήθη ψυγεία. O Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων αναμένεται να συνεδριάσει για να γνωμοδοτήσει σχετικά με το εμβόλιο της Moderna στις 6 Ιανουαρίου 2021.

Η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες χώρες που προμηθεύτηκαν τα ειδικά ψυγεία μαζί με τη Γερμανία και την Κύπρο, όμως, όπως όλα δείχνουν, η κατάσταση στην Ευρώπη θα αλλάξει ραγδαία τις επόμενες μέρες. Εφόσον το εμβόλιο λάβει σήμερα το «πράσινο φως» από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, οι πρώτοι εμβολιασμοί θα ξεκινήσουν ταυτόχρονα στη Γηραιά Ηπειρο στις 27, 28 και 29 Δεκεμβρίου, με την ελπίδα να αποτελέσουν την αρχή του τέλους μιας πανδημίας που άλλαξε δραματικά τις ζωές όλων.