Για πρώτη φορά στην Ελλάδα δίκτυο έγκαιρης προειδοποίησης για πλημμύρες

«Η στάθμη του Γαλλικού ποταμού ξεπέρασε το όριο επικινδυνότητας, προσοχή για τις επόμενες ώρες». Ενα μήνυμα σαν αυτό την ώρα που μια καταρρακτώδης καταιγίδα βρίσκεται σε εξέλιξη μπορεί πραγματικά να σώσει ζωές ανυποψίαστων περαστικών. Κι όμως, η αυτοματοποιημένη αποστολή μιας τέτοιας ειδοποίησης με SMS ή email έμοιαζε ως τώρα σενάριο επιστημονικής φαντασίας· πλέον καθίσταται δυνατή για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μέσα από ένα πρωτοποριακό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης πλημμυρών που τέθηκε σε λειτουργία στον Δήμο Κιλκίς. Το δίκτυο εγκαταστάθηκε από ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών σε συνεργασία με τη ΔΕΥΑ Κιλκίς με έναν φιλόδοξο στόχο: να προλαμβάνει τις καταστροφικές συνέπειες που βιώνει η περιοχή από πλημμύρες, ένα πρόβλημα που απασχολεί σοβαρά ολόκληρη τη χώρα.

Από το 2000 ως το 2019 στην Ελλάδα 119 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας πλημμυρικών φαινομένων, ενώ μόνο μέσα σε λίγες ώρες τον περασμένο Αύγουστο οκτώ άτομα πνίγηκαν στην Εύβοια εξαιτίας σφοδρής κακοκαιρίας που χτύπησε το νησί. Το έργο χρηματοδοτήθηκε από πόρους του προγράμματος Φιλόδημος, το οποίο προέβλεπε πως το 10% του προϋπολογισμού που διατίθετο για αντιπλημμυρικά έργα θα κατευθυνόταν σε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για πλημμύρες. Αλλωστε, όλες οι ευρωπαϊκές οδηγίες – που ενσωματώνονται στην εθνική μας νομοθεσία – ζητούν την εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων.

Τρεις άξονες

«Η πρωτοβουλία ανήκει στον Δήμο Κιλκίς, ο οποίος αποφάσισε να προχωρήσει πατώντας σε τρεις άξονες: να πυκνώσει το δίκτυο των μετεωρολογικών σταθμών στην επικράτειά του, όπου μέχρι πρότινος υπήρχε μόνο ένας, να τοποθετηθούν σε δύο σημεία σταθμήμετρα ώστε να βλέπει κάποιος σε πραγματικό χρόνο online τη στάθμη των υδάτων στον Γαλλικό ποταμό και να εκδίδονται ειδοποιήσεις ακόμα και κατά τη διάρκεια μιας ισχυρής κακοκαιρίας για το πώς εξελίσσεται η κατάσταση» εξηγεί μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο Κώστας Λαγουβάρδος, ερευνητής στο ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Και έτσι έγινε. Στην περιοχή εγκαταστάθηκαν 10 μετεωρολογικοί σταθμοί και άλλοι πέντε θα τοποθετηθούν μόλις λήξουν τα περιοριστικά μέτρα μετακινήσεων, ενώ για την εποπτεία της στάθμης των ποταμών τοποθετήθηκαν δύο σταθμήμετρα σε σημεία της κοίτης του Γαλλικού ποταμού. Το δεύτερο μέρος του έργου περιελάμβανε τη δημιουργία ολοκληρωμένου Συστήματος Ενημέρωσης και Προειδοποίησης. Η μονάδα του ΜΕΤΕΟ/ΕΑΑ ολοκλήρωσε στις αρχές Δεκεμβρίου του 2020 ένα σύστημα το οποίο συλλέγει το σύνολο των παρατηρήσεων του δικτύου υδρομετεωρολογικής παρακολούθησης του Κιλκίς, εντάσσει δορυφορικές παρατηρήσεις και προγνώσεις καιρού και παρουσιάζει το σύνολο των πληροφοριών και των σχετικών προειδοποιήσεων σε ειδική ψηφιακή πλατφόρμα.

Μέσω της πλατφόρμας μπορεί οποιοδήποτε έχει πρόσβαση σε χάρτες πρόγνωσης βροχής, ανέμου, θερμοκρασιών να επικεντρώσει σε συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο με ένα κλικ, να δει διαγράμματα με την εξέλιξη ενός φαινομένου τις επόμενες ημέρες αλλά και να λαμβάνει δορυφορικές φωτογραφίες, πληροφορίες για την κεραυνική δραστηριότητα ή να βλέπει live τις μετρήσεις των μετεωρολογικών σταθμών και τη στάθμη των τοπικών ποταμών.

Οσοι το επιθυμούν, μπορούν να λαμβάνουν αυτόματα ειδοποιήσεις ή SMS όταν οι μετρήσεις σε κάποιους σταθμούς ξεπερνούν το όριο επικινδυνότητας που έχουν θέσει οι επιστήμονες. «Αυτή είναι άλλωστε η παγκόσμια τάση» εξηγεί ο κ. Λαγουβάρδος. Επειδή με τη μετεωρολογική πρόγνωση δεν μπορείς να έχεις λεπτομερή στοιχεία για τα ακραία φαινόμενα, στόχος είναι να εκδίδονται ειδοποιήσεις με χάρτες αλλά και μηνύματα προειδοποίησης αφού έχει πλέον ξεκινήσει το φαινόμενο. Και όλα αυτά αυτοματοποιημένα, χωρίς να χρειάζεται να τα ψάχνει εκείνη την ώρα ο υπεύθυνος του δήμου» λέει ο κ. Λαγουβάρδος. «Η εμπειρία δείχνει πως όταν μια καταστροφική κακοκαιρία βρίσκεται σε εξέλιξη οι τοπικές υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας προσπαθούν στα τυφλά να βρουν πληροφορίες για το πού έχει μεγαλύτερη ένταση το φαινόμενο και πώς θα συνεχιστεί.

Διαχείριση

Αυτό προκαλεί μεγάλες δυσκολίες στη διαχείριση. Πλέον με το σύστημα που εγκαταστήσαμε στον Δήμο Κιλκίς οι πληροφορίες εξάγονται αυτοματοποιημένα και είναι προσβάσιμες σε οποιονδήποτε μέσω της ιστοσελίδας https://www.meteo.gr/kilkis. Είναι μια εφαρμογή χαμηλού κόστους που όμως μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τις τοπικές κοινωνίες». Αντίστοιχο σύστημα αναμένεται να εγκατασταθεί το επόμενο χρονικό διάστημα και στο Ρέθυμνο της Κρήτης. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών συμμετέχει στην εγκατάσταση των συστημάτων και στην εκπαίδευση του προσωπικού που θα πρέπει να τα χειρίζεται ενώ έκτοτε το σύστημα παραμένει ως ιδιοκτησία του δήμου.