Πολλά «παράθυρα ευκαιρίας» για αλλαγή προς το καλύτερο στις διεθνείς της σχέσεις φαίνεται να διακρίνει από την έναρξη του νέου έτους η Άγκυρα – ανάμεσά τους και ένα που κοιτά προς την πλευρά της Ελλάδας. Θα επιχειρήσει δε να τα αξιοποιήσει, αν τουλάχιστον πιστέψουμε τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου και τις δηλώσεις που έκανε από τη Λισαβόνα, όπου μετέβη προκειμένου να συναντήσει τον Πορτογάλο ομόλογό του και προεδρεύοντα της ΕΕ για το τρέχον εξάμηνο, Αουγκούστο Σάντος Σίλβα.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, πάντως – όπως και το μεγάλο αφεντικό της χώρας, ο Ταγίπ Ερντογάν – είναι αρκετά έμπειρος για να γνωρίζει πως τα «κλειδιά» που ανοίγουν αυτά τα «παράθυρα» δεν βρίσκονται ούτε στην Αθήνα, ούτε στη Λευκωσία, ούτε στα Τίρανα. Είναι φυλαγμένα αλλού: Στα συρτάρια του Μεγάρου των Ηλυσίων στο Παρίσι, στην καγκελαρία στο Βερολίνο και στο Οβάλ Γραφείο στην Ουάσιγκτον.
Όσο μένουν εκεί, η Τουρκία δεν θα είναι σε θέση να κάνει πολλά. Ειδικά καθώς η Ελλάδα και όλες οι άλλες χώρες που αντιμετωπίζει ως αντιπάλους ή ανταγωνιστές της εκμεταλλεύονται αυτό το δεδομένο και οικοδομούν γύρω τους ένα ισχυρό «τείχος» προστασίας.
Πρόσκληση σε διάλογο
Εδώ όμως προκύπτει ένα σοβαρό πρόβλημα. Καθώς οι τουρκικές δυνάμεις δεν μπορούν να «εισβάλλουν» εκεί για να τα αρπάξουν, όπως κάνουν με χαρακτηριστικά άνεση στη Λιβύη, τη Συρία, το Ιράκ και τον Καύκασο, Ερντογάν και Τσαβούσογλου είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν διαφορετικό δρόμο: Να διασφαλίσουν μια πρόσκληση εισόδου και διαλόγου από τον Εμανουέλ Μακρόν, την Ανγκελα Μέρκελ και τον Τζο Μπάιντεν, ο οποίος από τη μεθεπόμενη εβδομάδα θα αναλάβει τα ηνία των ΗΠΑ.
Προς τις τρεις αυτές κατευθύνσεις θα επικεντρώσει αντικειμενικά τις προσπάθειές της τους επόμενους μήνες η τουρκική διπλωματία – και ειδικά προς το Παρίσι και την Ουάσιγκτον, μιας και το κλίμα στο Βερολίνο ήταν πάντα και παραμένει «φιλικό» για την Τουρκία.
Η αλήθεια δε είναι ότι όσον αφορά τη Γαλλία και τον Μακρόν, η Άγκυρα έχει ανεβάσει ήδη… ταχύτητα, επιδιώκοντας να υπάρχουν αποτελέσματα σύντομα. «Εργαζόμαστε γύρω από ένα σχέδιο δράσης ή οδικό χάρτη, με στόχο την ομαλοποίηση των σχέσεών μας και τα πράγματα πηγαίνουν καλά», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τσαβούσογλου μετά την «πολύ εποικοδομητική» τηλεφωνική συνομιλία που είχε με τον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών, Ζαν-Ιβ λε Ντριάν, την Πέμπτη. «Εάν η Γαλλία είναι ειλικρινής, η Τουρκία είναι έτοιμη να προχωρήσει στην ομαλοποίηση των σχέσεών μας», πρόσθεσε ο ίδιος.
Τι σημαίνει, όμως, ομαλοποίηση των σχέσεων Γαλλίας και Τουρκίας, πώς και πόσο γρήγορα μπορεί να επιτευχθεί; Πώς θα αντιμετωπιστεί και θα ξεπεραστεί το γεγονός ότι Παρίσι και Άγκυρα στηρίζουν διαφορετικά στρατόπεδα σε όλα τα ανοιχτά πολεμικά μέτωπα στην ευρύτερη περιοχή;
Η εμπειρία δείχνει πως η ισορροπία είναι εύθραυστη και δεν έχει να κάνει κυρίως με τις προσωπικές σχέσεις του Μακρόν με τον Ερντογάν, αλλά με την ουσία. Εξάλλου, οι δύο ηγέτες, αν και είχαν ανταλλάξει βαριές ύβρεις στα τέλη του 2019 στο πλαίσιο της κόντρας τους για το ΝΑΤΟ, δεν δίστασαν να επικοινωνήσουν απευθείας και σε καλό κλίμα τον περασμένο Σεπτέμβριο.
«Μοιρασιά» στη ΝΑ Μεσόγειο
Βεβαίως, το «άνοιγμα» που επιχειρήθηκε έπεσε στο κενό και η ένταση επέστρεψε, τόσο σε πολιτικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο. Παρ’ όλα αυτά, δεν αποκλείεται μια νέα στροφή και μάλιστα επιτυχημένη αυτή τη φορά. Μόνο που προϋπόθεση γι’ αυτό είναι να υπάρξει προσέγγιση αναφορικά με τις ζώνες επιρροής σε μια περιοχή που και οι δύο αντιμετωπίζουν ως «ζωτικό» χώρο: Τη νοτιοανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Προφανώς, αυτό δεν είναι κάτι που θα επιτευχθεί εύκολα και «αναίμακτα». Μπορεί, ωστόσο, να διευκολυνθεί από την αλλαγή προέδρου και κυβέρνησης στις ΗΠΑ, έστω κι αν για την ώρα αυτό δεν είναι δεδομένο, καθώς ο Μπάιντεν και το επιτελείο του καλούνται να επιλύσουν μια εξαιρετικά περίπλοκη εξίσωση.
Το σίγουρο είναι πως σελίδα δεν πρόκειται να γυρίσει χωρίς να υπάρξει κάποιου είδους «μοιρασιά». Με ποιους όρους θα γίνει αυτή, με τρόπο μάλιστα που οι πάντες να είναι σε θέση να την «πουλήσουν» ως επιτυχία τους παραμένει άγνωστο. Αυτός είναι και ο λόγος που οι κόντρες και τα «θερμά επεισόδια» θα συνεχιστούν – μέχρι νεοτέρας.
