Επί ποδός βρίσκονται οι Αρχές και η επιστημονική κοινότητα της χώρας μας λόγω της αύξησης των «κόκκινων» περιοχών αλλά και των μεταλλάξεων που έκαναν την εμφάνισή τους, την ώρα που οι καιρικές συνθήκες ευνοούν τη διασπορά του κοροναϊού.

Με τον κίνδυνο για ένα τρίτο κύμα της πανδημίας να είναι πλέον ορατό, ήδη έχει αρχίσει η συζήτηση για την επιβολή ακόμη και ενός ολικού lockdown, καθώς οι επιστήμονες εκτιμούν ότι λόγω της υψηλής μεταδοτικότητας των μεταλλαγμένων στελεχών, θα αυξηθούν οι νοσηλευόμενοι και θα πιστεί το σύστημα Υγείας.

Οι μεταλλάξεις του κοροναϊού είναι χιλιάδες. Στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί περίπου 870, ωστόσο αυτές που έχουν επικρατήσει παγκοσμίως και προκαλούν πονοκέφαλο, είναι της Νοτίου Αφρικής,  της Βρετανίας και της Βραζιλίας.

Ειδικότερα για τη χώρα μας, η ανίχνευση την Κυριακή στελέχους της Νοτιοαφρικανικής μετάλλαξης, έχει θορυβήσει τους λοιμωξιολόγους, καθώς η συγκεκριμένη εκτός από την υψηλή μεταδοτικότητα, εμφανίζεται και πιο ανθεκτική στο εμβόλιο.

«Όταν βρίσκεις το πρώτο κρούσμα βρίσκεις και το δεύτερο»

Ο πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας, Παναγιώτης Αρκουμανέας, σημείωσε, στο ραδιόφωνο του Σκάι, πως «όταν βρίσκεις το πρώτο (σ.σ. κρούσμα) βρίσκεις και το δεύτερο».

Αναφερόμενος στο βρετανικό στέλεχος δήλωσε πως «μπορούμε να πούμε με σχετική σιγουριά ότι είναι στην κοινότητα».

Οι πληροφορίες, όπως είπε, δείχνουν ότι το βρετανικό στέλεχος είναι «πιο μεταδοτικό» κάτι το οποίο παρουσιάζει και το νοτιοαφρικανικό στέλεχος. «Κοιτάμε και την θνησιμότητα», είπε επί του δεύτερου.

Η αυξημένη μεταδοτικότητα σημαίνει και αυξημένα κρούσματα, εξήγησε, ενώ εκτίμησε πως «θα φανούν όλα τις επόμενες εβδομάδες για να ξέρουμε τι θα κάνουμε».

Κάλεσε όλες τις πλευρές να παραμείνουν σε επιφυλακή, σημειώνοντας πως ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος θα είναι «δύσκολοι μήνες».

Τι ξέρουμε για τη Νοτιοαφρικανική μετάλλαξη

Το στέλεχος, 501Y.V2, το οποίο πρωτοεντοπίστηκε στη Νότια Αφρική, φέρει μεταλλάξεις, που  αλλάζουν την πρωτεΐνη-ακίδα της επιφάνειας του ιού και έχει φανεί στο εργαστήριο ότι μειώνουν την αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών αντισωμάτων που χορηγούνται ενάντια στον SARS-CoV-2.

Επίσης προδημοσίευση στο bioRχiv ειδικών από το Ερευνητικό Κέντρο για τον Καρκίνο Fred Hutchinson έδειξε ότι η μετάλλαξη Ε484Κ μειώνει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας χορήγησης πλάσματος από αναρρώσαντες ασθενείς με COVID-19 κατά 10 φορές.

Το συγκεκριμένο στέλεχος, υπολογίζεται ότι είναι 50% πιο μεταδοτικό, ενώ πιθανολογείται ότι διαφεύγει την ανοσία σε ένα στα πέντε άτομα που είχαν μολυνθεί με τον νέο κοροναϊό στο παρελθόν, σύμφωνα με μελέτη ερευνητών της Σχολής Υγιεινής και Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου.

Όπως ανέφερε ο καθηγητής και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Χαράλαμπος Γώγος, υπάρχουν δεδομένα για το νοτιοαφρικανικό στέλεχος ότι τα αντισώματα σε άρρωστους που προϋπήρχαν από προηγούμενες νοσήσεις που δόθηκαν in vitro (στο εργαστήριο) δεν μπορούσαν σε 50% να αδρανοποιήσουν το συγκεκριμένο στέλεχος, αρά τίθεται ένα θέμα με τα μονοκλωνικά αντισώματα που έχουν συγκεκριμένη στόχευση να τα δώσουμε να μην πιάσει το δεύτερο ιό.

Σύμφωνα δε με τον λοιμωξιολόγο Νίκο Σύψα, για την νοτιαφρικανική μετάλλαξη υπάρχουν ισχυρότατες ενδείξεις ότι τα εμβόλια είναι λιγότερο αποδοτικά.« Όχι καθόλου αλλά πολύ λιγότερο» επεσήμανε χαρακτηριστικά.

Όπως εξήγησε αυτό οι επιστήμονες το γνωρίζουν από δυο μεγάλες κλινικές μελέτες στο πεδίο που υπάρχουν, της Johnson και της Novamax  που γίνονται στη Νότιο Αφρική και έδειξαν με μεγάλη σαφήνεια ότι το εμβόλιο είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικό. «Συγκριμένα αυτά τα δύο εμβόλια είναι αποτελεσματικά περίπου 90% στην Αγγλία και Βόρεια Αμερική και 50% ή και κάτω από 50% στην Νότιο Αφρική. Άρα μιλάμε για μεγάλη πτώση αλλά παρόλα αυτά κάπως προστατεύουν», είπε χαρακτηριστικά.

Όπως ο ίδιος τόνισε αν επικρατήσει το στέλεχος της Νοτίου Αφρικής στην Ελλάδα είναι προφανές ότι η προηγούμενη νόσηση δεν μας καλύπτει. Έχουμε ένα καινούργιο ιό και τα εμβόλια δεν μας καλύπτουν. Δεν ξεκινάμε ακριβώς στο μηδέν αλλά πολύ κοντά στο μηδέν. «Είναι ένας καινούργιος ιός που δεν τον γνωρίζουμε και ίσως μας μολύνει περισσότερο από τον παλιό».

«Η κορυφή του παγόβουνου»

Επισήμως η επικίνδυνη μετάλλαξη έχει εντοπιστεί στη Μποτσουάνα, τη Γκάνα, την Κένυα, την περιοχή Μαγιότ της Γαλλίας στον Ινδικό Ωκεανό, τη Ζάμπια και σε 24 χώρες εκτός Αφρικής, ωστόσο λόγω των ελλείψεων στις εργαστηριακές υποδομές εικάζεται ότι η μετάλλαξη έχει μεταδοθεί στις περισσότερες χώρες της ηπείρου.

«Οι μεταλλάξεις μεταδίδονται εύκολα και μοιραία θα παρακολουθήσουμε την εξάπλωσή τους σε όλο τον κόσμο» δήλωσε ο καθηγητής Μικροβιολογίας Σχολής Δημόσιας Διοίκησης παν. Δυτικής Αττικής, Αλκιβιάδης Βατόπουλος  μιλώντας στην εκπομπή «Κοινωνία Ώρα Μega» ενώ σχολιάζοντας το πώς μπορεί να βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη η αφρικανική μετάλλαξη του κοροναϊού, έκανε λόγο για «κορυφή του παγόβουνου που συνήθως υπάρχει και δεν βλέπουμε».

«Το σημαντικό μήνυμα είναι όσο περισσότερο κυκλοφορεί ο ιός, όσο τα μέτρα πρόληψης παραμένουν ατελή και όσο καθυστερεί ο εμβολιασμός, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να εμφανιστούν μεταλλάξεις οι οποίες και ανθεκτικές είναι και διασπείρονται πιο γρήγορα. Πρόκειται για μία μάχη του ιού απέναντι στον άνθρωπο» τόνισε ο κ. Βατόπουλος δηλώνοντας πως ακόμα δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία για τη συγκεκριμένη μετάλλαξη του κοροναϊού.

Για τη Βρετανική μετάλλαξη

Νέα στοιχεία δημοσιεύονται στο μεταξύ για το βρετανικό στέλεχος B.1.1.7, το οποίο έχει ανιχνευτεί και στην Ελλάδα και σύμφωνα με προκαταρκτικά αποτελέσματα είναι 50% με 70% πιο μεταδοτικό από το αρχικό πανδημικό στέλεχος. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και αν δεν είναι πιο επιθετικό, μπορεί να μολύνει μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα, άρα να γεμίσει τα νοσοκομεία, να προκαλέσει θανάτους, σκληρά lockdown κ.ο.κ. Και φυσικά, με τον τρόπο αυτό να προκαλέσει νέες μεταλλάξεις. Η βρετανική μετάλλαξη του κοροναϊού, εξάλλου, είναι επιθετική τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες σύμφωνα με βρετανικές μελέτες.

«Είναι αναμενόμενες οι μεταλλάξεις του ιού. Δεν είναι βέβαιο ότι θα επικρατήσει η βρετανική, ακόμα και στη Βρετάνια υπήρχε στη συνέχεια αύξηση του αρχικού στελέχους. Και στην Πορτογαλία υπάρχει τεράστιο πρόβλημα, δεν έχει να κάνει μόνο με το μεταλλαγμένο στέλεχος, που είναι μεγάλο σε ποσοστό βέβαια το 30%» σχολίασε ο Χαράλαμπος Γώγος.

Σύμφωνα με τον κ. Σύψα, αν οι μολύνσεις με την βρετανική μετάλλαξη φτάσουν στο 30% και εφόσον υποθέσουμε ότι όντως είναι περισσότερος μεταδοτικός κατά 50%  τότε πρέπει να αναμένουμε μέχρι τον Φεβρουάριο απότομη και μεγάλη αύξηση της επιδημίας ενώ τόνισε πως και η άνοδο που είδαμε τον Ιανουάριο ίσως να οφείλεται στην μετάλλαξη όπως συμβαίνει στην Βρετανία και Πορτογαλία. Η μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων φαίνεται ότι οφείλεται στο στέλεχος αυτό το οποίο ανιχνεύουμε τώρα στην Ελλάδα.

Καμπανάκι για το ΕΣΥ

«Οι μεταλλάξεις στους ιούς είναι κάτι πάρα πολύ συνηθισμένο. Ο κοροναϊός μεταλλάσσεται και θα μεταλλάσσεται συνέχεια. Κάθε φορά που πολλαπλασιάζεται ο ιός θα έχουμε μεταλλάξεις» ανέφερε, ο πρώην πρύτανης και Ομότιμος καθηγητής Ιατρικής Σχολής, Χρίστος Κίττας, μιλώντας στο MEGA.

«Από τη στιγμή που η μετάδοση γίνεται πιο γρήγορα, ελλοχεύει ο κίνδυνος να αυξηθεί η είσοδος ασθενών στα νοσοκομεία και να πιεστούν τα συστήματα υγείας. Οι μεταδόσεις είναι ταχύτερες, αλλά δεν είναι σοβαρότερες νοσήσεις. Κι αυτό είναι θετικό» πρόσθεσε.

Τόνισε έτσι την σημασία της τήρησης των μέτρων προστασίας αλλά και την ανάγκη για εμβολιασμό του πληθυσμού. «Έτσι δημιουργείται φράγμα άμυνας έναντι του ιού. Ακόμα και αν είναι μειωμένη η απόδοση ορισμένων εμβολίων στον κοροναϊό» υπογράμμισε, συμπληρώνοντας εντούτοις ότι τα υπάρχοντα εμβόλια είναι αποτελεσματικά στις μεταλλάξεις.

Χρονοβόρα η διαδικασία ανίχνευσης

Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαδικασία ανίχνευσης των μεταλλαγμένων στελεχών του κοροναϊού, είναι πολύπλοκη και χρονοβόρα, σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητής Παθολογίας – Λοιμωξιολογίας στο «ΑΧΕΠΑ», Συμεών Μεταλλίδη.

«Αυτή η διαδικασία γίνεται κεντρικά όταν έχουμε ενδείξεις ότι κάποιο στέλεχος μπορεί να είναι μεταλλαγμένο. Δεν μπορούν όλα τα δείγματα που έχουμε να ελεγχθούν για τι μεταλλάξεις. Μετά τα πρώτα δείγματα, ξεκινούν οι ιχνηλασίες, ωστε να έχουμε πληροφορίες και να μπορούμε να διαχειριστούμε ανάλογα τα περιστατικά» εξήγησε.

Σύμφωνα με τον κ. Μεταλλίδη, ο ιός που μεταδίδεται ταχύτερα είναι αυτός που θα επικρατήσει. «Όμως μπορούμε να τον περιορίσουμε όταν πάρουμε τα κατάλληλα μέτρα επιδημιολογικά αλλά και ανίχνευσής του». Ακόμα, υπογράμμισε ότι το εμβόλιο της Pfizer είναι αποτελεσματικό έναντι των δύο μεταλλάξεων, ωστόσο «περιμένουμε περισσότερα στοιχεία».