Αναζήτηση
Ο Γιάννης Ξανθούλης φέρει στη γραφή του τις αναπλάσεις της νεοελληνικής περιπέτειας. Τις συνενώσεις και τις αποκλίσεις μιας διαρκούς μεταβαλλόμενης πραγματικότητας, εντός των αντιθέσεών της. Με οδηγό κυρίως το οξύτατο χιούμορ και τις ποικίλες εκφράσεις του έρωτα. Με τη μνήμη να δεσπόζει. Δημοσιογράφος, χρονογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ραδιοφωνικός παραγωγός, λογοτέχνης. Δεν υπάρχει τετραγωνικό μέτρο λόγου που να μην έχει καλύψει ο Γιάννης Ξανθούλης. Ενας άνθρωπος-γραφομηχανή που συνεχίζει ακάθεκτος να γεννά ιστορίες που συγκινούν και παθιάζουν. Οπως το τελευταίο του μυθιστόρημα «Ζωή μέχρι χθες» (Διόπτρα). Εδώ συναντάμε μια από τις πιο ολοκληρωμένες δραματουργικά ηρωίδες της ύστερης περιόδου του συγγραφέα, την Αμφιτρίτη-Ρίτα Βράνη. Μεγαλωμένη σε καλοβαλμένη αστική οικογένεια της Αχαρνών, ένα κορίτσι «αόρατο», τυφλώνεται ολοκληρωτικά από έρωτα. Οι δίδυμοι της εργατικής τάξης θα αποτελέσουν το σημείο βρασμού της. Μετά από λίγο αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση. Μια τραγική πορεία, που ύστερα από μια τραυματική περιπλάνηση θα τη φέρει, σε μεγάλη ηλικία πια, στα χνάρια των χαμένων της προσωπικών θησαυρών, πίσω στο κέντρο της Αθήνας.
Πώς θα χαρακτηρίζατε την εποχή που ζούμε στην Ελλάδα; Από την αρχή της κρίσης μέχρι και στο τούνελ της πανδημίας όπου βρισκόμαστε τώρα.
Ισως η πιο απενοχοποιημένη πολιτικά εποχή. Το τρικ «ολίγον αριστερός» μάλλον ακούγεται σαν άσφαιρο ανέκδοτο. Κάτι που δεν προέκυψε βέβαια από τις γνωστές «προοδευτικές» γκάφες. Από καιρό ξεφτούσε τούτη η υπόθεση… Οπότε η Βόρεια Κορέα μπορεί να αισθάνεται ρομαντική μοναξιά. Πέρα από αυτό, ζούμε μια υπέροχη θλιβερή περίοδο, που, αν κατάλαβα καλά, η
ελευθερία μας εξαρτάται κυρίως από τη χημεία και μόνον. Εμβόλια και κάθε είδους θαυματουργά σκευάσματα.
Φέτος το 2021, συμπληρώνετε αισίως σαράντα χρόνια στα γράμματα. Πώς ξεκινήσατε αυτή την περιπέτεια;
Συνέχισα να γράφω από το 1981 που ξεκίνησε η περιπέτειά μου τελείως τυχαία με το «Μεγάλο θανατικό» διασκεδάζοντας τους φίλους μου, γιατί λίγο καιρό μετά τα βιβλία μου σημείωσαν ρεκόρ πωλήσεων για τα μέτρα της εποχής. Κάπως έτσι. Κορύφωση ήταν το «Πεθαμένο λικέρ» το 1987. Φυσικά, όπως γίνεται πάντα, κάποιοι ενοχλήθηκαν σφόδρα. Ο τότε εκδότης μου είχε την καλοσύνη να με ενημερώνει τι είπε ο τάδε και τι ο άλλος μικρόψυχος… Παρ’ όλα αυτά συνεχίσαμε ακάθεκτοι.
Ποια κατά τη γνώμη σας είναι τα κύρια συστατικά του νεοέλληνα;
Στα μυθιστορήματά μου δεν ασχολούμαι και τόσο με τα κύρια νεοελληνικά συστατικά και τα κόμπλεξ που κληροδότησαν η ιστορία και οι φωστήρες της μόδας. Είναι κανονικοί άνθρωποι οι ήρωές μου που έχουν τα πολύ προσωπικά τους προβλήματα χωρίς να παίρνουν τόσο σοβαρά τον εαυτόν τους. Οπως ακριβώς κι εγώ.
Εχοντας διασχίσει ένα μεγάλο μέρος της σύγχρονης ιστορίας, τι γνώμη έχετε για τους πολιτικούς της χώρας; Πού σταματά ο ρόλος και πού αρχίζει η ιδεολογία;
Οι πολιτικοί της χώρας συχνά συμπεριφέρονται σαν να μην είναι αυτής της χώρας. Οταν ήμουν μικρός, πίστευα ότι η Ελλάδα είναι δύο χώρες. Μια η Κυβέρνηση και μια η Αντιπολίτευση, που καθεμιά έχει δικό της χάρτη και αρχηγό. Βέβαια τότε και οι δύο χώρες είχαν κοινούς βασιλείς, τον Παύλο και τη Φρειδερίκη, για να βρίσκουν άκρη. Πάντως για κάποιους δικούς μου λόγους συμπαθούσα μόνο τον Ηλία Ηλιού. Ισως γιατί τον έβρισκα πιο αριστοκρατικό από όλους, με εξόχως ποιητικό όνομα.
Στο τελευταίο σας μυθιστόρημα συναντάμε μια σύγχρονη τραγική ηρωίδα, την Αμφιτρίτη-Ρίτα Βράνη. Μια γυναίκα που συγκρούεται μετωπικά με το σφοδρό ερωτικό της πάθος. Ρισκάρει τα πάντα, για μια θέση στο βάθρο της επιθυμίας. Πείτε μας τα υλικά της πρωταγωνίστριάς σας.
Η τελευταία μου ηρωίδα υπερασπίζεται το ερωτικό ένστικτο με πάθος αψηφώντας όλα τα ταμπού του φύλου της. Κάνει αληθινό σεξ με όλη της την ψυχή στην εφηβεία της πιστεύοντας ότι η μοναδική της δικαίωση είναι ο έρωτας. Πιθανότατα να ήταν επηρεασμένη και από τον αφροδισιολόγο-δερματολόγο πατέρα της που τον απασχολούσαν οι παράπλευρες απώλειες του έρωτα. Οταν την ξανασυναντώ στην ηλικία που βρίσκομαι εγώ σήμερα – σαν παλιά συμμαθήτριά μου -, έχει την πείρα μισού επιμορφωτικού αιώνα δίπλα σε έναν σύντροφο που ταξίδευε σε όλον τον κόσμο, ώριμη και έτοιμη να ξανασυναντήσει τους δαίμονές της.
Περνά σχεδόν όλη την επταετία της χούντας σε κώμα. Ποιες ψηφίδες ψάχνει να κολλήσει η Βράνη όταν γυρνά, ύστερα από χρόνια περιπλάνησης, στην Ιπποκράτους;
Οταν ξαναβρίσκει τον εαυτόν της, αναζητά απαντήσεις για όσα βίωσε η δημοκρατία της ψυχής της. Εξάλλου είναι βαριά ταλαιπωρημένη για να την ενθουσιάζουν οι παρενέργειες της Μεταπολίτευσης… και οι εθνικές αυταπάτες.
Από πού αντλεί τις αντοχές για να μπορεί να επιζήσει; Το αόρατο κορίτσι μιας πολύβουης αστικής οικογένειας, που δεν δόθηκε αντιπαροχή.
Πήρε κουράγιο από τη μεγάλη περίοδο σιωπής που πέρασε άρρωστη. Εχω ιδίαν πείρα από τέτοιες καταστάσεις. Στην εφηβεία έζησα μια θλιβερή περιπέτεια υγείας που την αξιοποίησα δεόντως. Οσο για τις πολύβουες οικογένειες, είναι η αδυναμία μου κι ας είμαι φύσει μοναχικός.
Τα ίχνη των απόντων πόσο επηρεάζουν τελικά τη ζωή μας;
Για μένα όλοι οι απόντες συνεχίζουν να είναι δραστικά παρόντες. Αρκεί να παρακολουθήσετε μια από τις παρουσιάσεις των βιβλίων μου για να ακούσετε με πόσο ενεστώτα χρόνο νερώνω τον αόριστο όταν αναφέρομαι σε απόντες… Από την άλλη, υπάρχουν παρόντες που απλά πέρασαν ξώφαλτσα κι έγιναν απόντες προτού το καταλάβουν.
Ξεκινάτε με μια υπέροχη εισαγωγή που λέει: «Τώρα δεν υπάρχει κανείς που να θυμάται πως υπήρξα…». Φέρνει στον νου την «Περιπέτεια» του Αντονιόνι. Τελικά από τι αποτελείται η μνήμη;
Συμπτωματικά δεν ψηφίζω Αντονιόνι αλλά Φελίνι και Βισκόντι. Ο Φελίνι διασκεδάζει μελαγχολώντας ψιθυρίζοντας «Αμαρκορντ» κι όσο για τον Βισκόντι επικυρώνει αριστερά την αρχοντιά του. Ο μηχανισμός της μνήμης χρειάζεται λάδωμα για να μην καταντήσει ένα τυχάρπαστο συνονθύλευμα μεθυσμένων εικόνων… Ο,τι μπορώ κάνω στη συγκεκριμένη περίπτωση, με όποιο κόστος.
Ποια πράγματα σας δίνουν ελπίδα, κύριε Ξανθούλη;
Η σοφία της φύσης… Βρέξει, χιονίσει, η άνοιξη έρχεται, αν και είμαι λάτρης του φθινοπώρου. Ελπίδα πιθανόν να είναι και το κλισέ «αύριο ξημερώνει μια καινούργια μέρα» ή και οι τελευταίες σελίδες ενός καλογραμμένου βιβλίου… Γιατί όχι;
Πώς σας φαίνεται το άχτι και ο θόρυβος που βγαίνει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης;
Είμαι μεγάλος μπούφος όσον αφορά την πολυθρύλητη τεχνολογία για να συμμερίζομαι το άχτι και τον θόρυβο κάθε τενεκέ. Μάλλον ρωτάτε τον πλέον άσχετο.
Τι σημαίνει για εσάς λογοτεχνία; Ποιοι έχουν επιδράσει πάνω στον λόγο και στη σκέψη σας;
Σημαίνει ότι γίνεσαι ηδονοβλεψίας των λέξεων μέσα από μια επινοημένη κλειδαρότρυπα. Επίδραση και στον λόγο και στη σκέψη και στο νευρικό μου σύστημα είχαν μόνον οι κοντινοί μου άνθρωποι. Και, ας πούμε, ότι οι εντυπώσεις μου, για να κλείσουμε, αμπαλάρονται προσεκτικά στον απόηχο της μουσικής του Μάνου Χατζιδάκι.
