Το 2021 δεν μοιάζει με το 2020 όσο φοβόμαστε. Και αυτό γιατί παρά το γεγονός ότι παραμένουμε κλεισμένοι στα σπίτια (το πολύ-πολύ και στα γραφεία) μας, μια χαραμάδα φωτός αχνοφαίνεται στον ορίζοντα: Το όνομα αυτής, εμβολιασμός. Καθώς όμως τα επιμέρους κυβερνητικά προγράμματα προχωρούν με άνισους ρυθμούς, με ελάχιστα εξ αυτών να έχουν πιθανότητες να αγγίξουν σύντομα τα επιθυμητά ποσοστά ανοσίας του πληθυσμού για την πολυπόθητη επιστροφή στην κανονικότητα, τα πιστοποιητικά εμβολιασμού εμφανίζονται ως μια από τις μεταβατικές μεθόδους επαναφοράς ορισμένων πτυχών της ζωής μας.

Ωστόσο, παρά τα «δώρα» που μας υπόσχονται, ειδικοί της βιοηθικής σε όλο τον κόσμο κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις πιο δυσάρεστες πιθανές επιπτώσεις τους. Η συζήτηση που πραγματοποιείται γύρω από το ζήτημα στη Βρετανία, και την οποία παραθέτει ο Guardian σε σχετικό άρθρο, ενδέχεται να διαφωτίσει αρκετές πτυχές των επιχειρημάτων που προβάλλονται υπέρ και κατά της εισαγωγής τους.

Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, όταν την περασμένη εβδομάδα η κυβέρνηση της χώρας ανακοίνωσε σχεδιασμό για την εισαγωγή τους, ο υπουργός εμβολιασμού Ναντχίμ Ζαχάουι υποστήριξε ότι ανοίγουν το δρόμο για «διακρίσεις». Όμως την Κυριακή, ο υπουργός εξωτερικών Ντομινίκ Ραάμπ ανέφερε ότι τα σχετικά έγγραφα βρίσκονται «υπό επεξεργασία». Πολιτικοί των Εργατικών έχουν επίσης υποστηρίξει τη δημιουργία τους, με τον πρώην πρωθυπουργό της Βρετανίας, Τόνι Μπλερ, να τίθεται υπέρ τους σε πρόσφατο άρθρο της Mail on Sunday.

Τα επιχειρήματα υπέρ

Κίνητρο

Τα πιστοποιητικά εμβολιασμού ενδέχεται να κινητοποιήσουν ορισμένους ανθρώπους να εμβολιαστούν. Ωστόσο, ο Ντέιβιντ Άρτσαρντ, επικεφαλής του Συμβουλίου Nuffield για τη Βιοηθική, υποστηρίζει ότι δεν πρόκειται απαραιτήτως για τον κατάλληλο τρόπο επίτευξης της συμμόρφωσης στις παροτρύνσεις εμβολιασμού, ο οποίος μπορεί να εξασφαλιστεί ενδεχομένως πιο αποτελεσματικά, αν οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε περισσότερες και πιο έγκυρες πληροφορίες.

Ευκαιρίες

Λαμβάνοντας το πιστοποιητικό τους, οι άνθρωποι που μέχρι τώρα δεν είχαν τη δυνατότητα να εργαστούν σε συγκεκριμένους κλάδους εξαιτίας της πανδημίας, θα ωφεληθούν. «Και αυτό είναι σημαντικό», εξηγεί ο Άρτσαρντ μιλώντας στον Guardian. «Στο κάτω-κάτω, αντιμετωπίζουμε αυτό το πρόβλημα εδώ και ένα χρόνο, με τον πληθυσμό να υπόκειται σε σημαντικούς περιορισμούς της ελευθερίας του και υπάρχει ένας τρόπος οι άνθρωποι να μπορέσουν να ανακτήσουν αυτές τις βασικές ελευθερίες που είναι τόσο πολύτιμες για εκείνους».

Ταξίδια

Τα λεγόμενα υγειονομικά διαβατήρια θα μπορούσαν να έχουν αξία και για τις διεθνείς μετακινήσεις. Το εμβόλιο συνεπάγεται ότι κατά πάσα πιθανότητα δεν υπάρχει πια ο κίνδυνος ανάπτυξης σοβαρής ασθένειας από κοορναϊό, που μπορεί να απαιτήσει νοσηλεία στο εξωτερικό. Ο Πολ Χάντερ, καθηγητής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας, επισημαίνει στον Guardian ότι αν τα νοσοκομεία μιας χώρας ήδη αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες εξαιτίας του κοροναϊού, «δεν θα θέλουν να υποδεχτούν και Βρετανούς που κάνουν διακοπές, οι οποίοι στη συνέχεια μπορεί να ασθενήσουν και να επιβαρύνουν περαιτέρω το σύστημα υγείας τους. Αν έχεις εμβολιαστεί, είναι απίθανο να ασθενήσεις όσο βρίσκεσαι εκεί, είτε επειδή ήσουν φορέας πριν φτάσεις στη χώρα, είτε επειδή κόλλησες τον ιό στη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας των διακοπών σου».

Τα επιχειρήματα κατά

Επιστήμη

Αν και τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί φαίνεται πως είναι εξαιρετικά αποτελεσματικά στη μείωση του κινδύνου για νοσηλεία ή θάνατο από την εκδήλωση συμπτωμάτων κοροναϊού, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν ασφαλή δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει και κίνδυνος ασυμπτωματικής μετάδοσης της ασθένειας, όπως τονίζουν οι επιστήμονες. «Επομένως, ελλοχεύει ο κίνδυνος απλώς να θεωρήσεις ότι επειδή έχεις εμβολιαστεί, δεν μπορείς και να μεταδώσεις τον κοροναϊό, και αυτό δεν αποτελεί την κατάλληλη επιστημονική βάση για μια πολιτική διαβατηρίων», σημειώνει ο Άρτσαρντ.

Μεταλλάξεις

Οι περισσότερες χώρες έχουν αρχίσει πλέον τα προγράμματα εμβολιασμού τους και δεδομένων των ανησυχιών για τις υπάρχουσες μεταλλάξεις –ιδιαιτέρως εκείνης που εντοπίστηκε για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική- και για το ενδεχόμενο αυτές να επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, ίσως είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εισάγουμε το σύστημα των διαβατηρίων, σημειώνει ο Άρτσαρντ στον Guardian. «Πιστεύω ότι βρισκόμαστε περίπου στη μέση του πρώτου μισού και δεν είναι ακόμη η ώρα να εισάγουμε κόκκινες και κίτρινες κάρτες. Πρέπει να μπούμε πρώτα στο δεύτερο μισό και να δούμε πώς πηγαίνουν τα πράγματα».

Διακρίσεις

Τέτοιου είδους διαβατήρια θα αξιοποιούνται από άτομα που έχουν εμβολιαστεί και θεωρείται ότι έχουν αποκτήσει ανοσία. Με τη χρήση τους θα αποκτούν πρόσβαση σε δικαιώματα που οι υπόλοιποι δεν θα έχουν ακόμη αποκτήσει. Άλλοι άνθρωποι, που ενδέχεται να αποφασίσουν ότι δεν θέλουν να εμβολιαστούν, επίσης κινδυνεύουν να χάσουν ορισμένες ευκαιρίες. Υπάρχει ο κίνδυνος στιγματισμού εκείνων που δεν διαθέτουν πιστοποίηση, ενώ ο Άρτσαρντ υποστηρίζει ότι αυτό δεν αποκλείεται να λειτουργήσει τιμωρητικά προς κοινωνικές ομάδες που ήδη έχουν περιορισμένες ευκαιρίες εξαιτίας κάποιας ανισότητας.

Απάτη

Τα διαβατήρια θα ενθαρρύνουν άτομα που δεν έχουν ακόμη εμβολιαστεί ή έχουν επιλέξει να μην εμβολιαστούν ποτέ, να αγοράσουν τη σχετική πιστοποίηση από τη μαύρη αγορά, σύμφωνα με τον Χάντερ. Επομένως, αν τα διαβατήρια υιοθετηθούν, κατά τη γνώμη του «αυτό θα πρέπει να γίνει με έναν τρόπο που δεν θα αφήνει περιθώρια απάτης».

Ιδιωτικότητα

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, οι πληροφορίες για την ατομική μας υγεία αποτελούν προσωπικά δεδομένα. Αυτά τα διαβατήρια ενδέχεται να πρέπει να κοινοποιούνται σε ιδιωτικές εταιρείες, σημειώνει ο Άρτσαρντ. «Δεν θα μπορούσαν αυτές οι πληροφορίες να αξιοποιηθούν με έναν τρόπο που είναι άδικος, στιγματιστικός και προκατειλημμένος απέναντι στα συμφέροντα των ατόμων; Ο ακριβής τρόπος εφαρμογής τους θα αποτελέσει επίσης αντικείμενο εύλογων ηθικών ανησυχιών, οι οποίες θα πρέπει να απαντηθούν κατάλληλα».