Η «Μήδεια» και το μπάχαλο με τις ευθύνες φέρνει αλλαγές στο επιτελικό κράτος

Η«Μήδεια» αιφνιδίασε τον κρατικό μηχανισμό, καθώς αποδείχτηκε ανέτοιμος να χειριστεί τα σοβαρά προβλήματα που προέκυψαν και, μεταξύ άλλων, άφησαν στο σκοτάδι εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες κυρίως σε Αττική και Εύβοια. Παρά τις προειδοποιήσεις των μετεωρολόγων (από την προηγούμενη εβδομάδα) για τον ερχομό της κακοκαιρίας με τα αφύσικα έντονα φαινόμενα, οι αρμόδιοι, όπως αποδείχθηκε, δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις ανάγκες που προέκυψαν. Οι πέντε …μαύρες τρύπες του κρατικού μηχανισμού (αιφνιδιασμός, πινγκ πονγκ ευθυνών, έωλες δικαιολογίες, έλλειψη προσωπικού και έλλειψη πόρων) οδήγησαν σε κλειστούς δρόμους (κάποιους για τρία 24ωρα), δέντρα ξεριζωμένα και πεσμένα στις γειτονιές (για ακόμα περισσότερες ημέρες) και χιλιάδες νοικοκυριά χωρίς ρεύμα και νερό (για πέντε 24ωρα).

Η – πράγματι πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της Αττικής – επέλαση του χιονιά ανέδειξε επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις, την ανικανότητα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να σηκώσει αυτό το βάρος. Είναι ενδεικτικό πως κάτοικοι χωριών στην Εύβοια αλλά και σε περιοχές της Βορειοανατολικής Αττικής κατήγγειλαν πως τις ημέρες που έμεναν αποκλεισμένοι, τα συνεργεία των δήμων τους δεν έφτασαν ποτέ μέχρι τα σπίτια τους, ούτε για να δώσουν βοήθεια, έστω είδη πρώτης ανάγκης ούτε, όμως, και για να προχωρήσουν σε άνοιγμα των δρόμων.

«Τις πταίει»

Και κάπου εκεί ξεκινά και το αλαλούμ με τις ευθύνες: Με έναν πόλεμο ανακοινώσεων, δήμοι, περιφέρεια και ΔΕΔΔΗΕ προσπαθούν να δείξουν με το δάχτυλο ποιος ευθύνεται για το κλείσιμο των δρόμων, ποιος έχει την αρμοδιότητα για τα δέντρα που έπεσαν στα καλώδια του ρεύματος και δημιούργησαν το μπλακάουτ και γιατί πέντε ημέρες μετά τον ερχομό της «Μήδειας» υπήρχαν ακόμη εγκλωβισμένοι από τα χιόνια.

Κάθε φορέας είχε τη δική του ερμηνεία για το «τις πταίει»: Οι δήμοι ξεκαθάριζαν σε όλους τους τόνους πως δεν φέρουν καμία ευθύνη για το κλάδεμα ή κόψιμο των δέντρων κατά μήκος των γραμμών μεταφοράς ενέργειας. Σύμφωνα και με την ανακοίνωση της ΚΕΔΕ, οι δήμοι -ιδιαίτερα του αστικού συγκροτήματος – δεν διαθέτουν τον απαιτούμενο στόλο των μηχανημάτων, για να καθαριστούν οι δρόμοι μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα και ενόσω η κακοκαιρία ήταν σε εξέλιξη. «Πολύ περισσότερο, γερανούς και άλλο εξοπλισμό για τον τεμαχισμό και την απομάκρυνση των πεσμένων κορμών», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση.

Με λιγοστό προσωπικό και μειωμένους οικονομικούς πόρους, οι ΟΤΑ, χωρίς τη δυνατότητα των μόνιμων προσλήψεων (πόσο μάλλον για προσωπικό που θα αξιοποιείται σε έκτακτες ανάγκες, όπως η «Μήδεια», που προκύπτουν σπάνια), θα πρέπει να αναλαμβάνουν τις όποιες αρμοδιότητες τους αναλογούν με το ανθρώπινο δυναμικό που ήδη διαθέτουν. Σε απάντησή της, η Περιφέρεια Αττικής διευκρινίζει πως οι ΟΤΑ δεν ευθύνονται για τη διαρκή συρρίκνωση των πόρων και του προσωπικού την τελευταία δεκαετία, «ούτε για το δαιδαλώδες και γραφειοκρατικό σύστημα με την αλληλοεπικάλυψη ευθυνών κι αρμοδιοτήτων, που σε ακραίες καταστάσεις οδηγεί σε φαινόμενα σαν αυτά που ζήσαμε τις προηγούμενες μέρες».

Από την πλευρά του, ο ΔΕΔΔΗΕ, δεν δίστασε να κατηγορήσει τους δήμους για τις πολύωρες καθυστερήσεις στην αποκατάσταση των βλαβών, που δε νφρόντιζαν εγκαίρως να ανοίξουν τους δρόμους. Παράλληλα, όμως, μίλησε και για μείωση των επενδύσεων στον Διαχειριστή που είχε ως αποτέλεσμα το «ψαλίδισμα» του αριθμού των συνεργείων.

Το Μαξίμου

Πάντως, η «Μήδεια» φαίνεται πως αιφνιδίασε μέχρι και το Μέγαρο Μαξίμου, το οποίο βρέθηκε μπροστά σε ένα κουβάρι αρμοδιοτήτων μεταξύ των φορέων. Μετά το αλαλούμ για το ποιος ευθύνεται, η κυβέρνηση θεωρεί πλέον απαραίτητη τη μεταρρύθμιση που θα διαχωρίζει τις αρμοδιότητες κράτους, περιφερειών, δήμων. Ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων είναι και η βάση για τη μεταρρύθμιση που θα φέρει το υπουργείο Εσωτερικών για τη συγκρότηση και κατάρτιση του νέου Κώδικα της Αυτοδιοίκησης και την αντικατάσταση του σημερινού.

Νομοσχέδιο, όμως, θα έρθει το επόμενο διάστημα που θα μεταφέρει τα έσοδα από διάφορους φόρους, όπως ο ΕΝΦΙΑ, στους δήμους. Σύμφωνα με τους καλά γνωρίζοντες, αυτή η εξέλιξη δεν θα αφήνει πια περιθώρια για δικαιολογίες, αφού θα έχουν πλέον μια οικονομική αυτοτέλεια, παράλληλα, όμως, θα μεγαλώσει και η λογοδοσία. Δεν είναι λίγοι, πάντως, αυτοί που ισχυρίζονται πως εάν το νομοσχέδιο, όπως και αυτό για το Επιτελικό Κράτος ΙΙ, έχουν ισχύ στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, δεν αποκλείεται να δούμε… τεχνοκράτες και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Ισως τότε, να μη χρειαστεί η παρέμβαση του στρατού ή ιδιωτικών εταιρειών για τη διάνοιξη δρόμων με βαρέα οχήματα, τρία 24ωρα μετά την εκδήλωση των όποιων ακραίων φαινομένων…