Εχει επισημανθεί πολλάκις τους τελευταίους 12 μήνες ότι η πανδημία και συνεπακόλουθα τα σκληρά μέτρα έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στους χρονίως πάσχοντες, δεδομένου ότι καθώς ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου, έχουν περιοριστεί στην ασφάλεια του σπιτιού τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην υγεία τους. Η συνθήκη αυτή όμως έχει πιέσει την επιστημονική κοινότητα να αναζητήσει εναλλακτικούς τρόπους – κυρίως μέσω της τεχνολογίας – ώστε οι ασθενείς να μην περιθωριοποιηθούν και συνεπώς να μην παραμεληθούν οι ανάγκες τους.

Οπως σημειώνει στο ένθετο «Υγεία» η νευρολόγος-ψυχίατρος Παρασκευή Σακκά, πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Ανοια και τη νόσο Alzheimer, η εισβολή του πανδημικού ιού επέβαλε δραματικές αλλαγές στον χώρο των υπηρεσιών υγείας και συγχρόνως ανέδειξε τις διακρίσεις εις βάρος των ηλικιωμένων στις κοινωνικές δομές και στους θεσμούς πολλών χωρών. Και προσθέτει: «Οι ηλικιωμένοι, και ειδικά εκείνοι που πάσχουν από άνοια, είναι εξαιρετικά ευάλωτοι κατά τη διάρκεια της πανδημίας και εμφανίζουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο για νόσηση και αυξημένη θνητότητα».

Και δυστυχώς τα νοσήματα που «πυροδοτούν» την άνοια, όπως η παχυσαρκία, η καρδιοαγγειακή νόσος, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης αλλά και η ηλικία (δεδομένου ότι η κοινωνία μας χρόνο με τον χρόνο… γηράσκει) «χτυπούν» σε μεγάλο ποσοστό τους Ελληνες, ενώ παράλληλα έχουν καταγραφεί στη βιβλιογραφία ως παράγοντες κινδύνου για εκδήλωση σοβαρής λοίμωξης COVID-19.

Αλυσιδωτά προβλήματα

Επιπλέον, «τα άτομα με προβλήματα μνήμης και άνοια δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν και να εφαρμόσουν μέτρα υγιεινής και προφύλαξης, όπως η κοινωνική αποστασιοποίηση, η χρήση μάσκας, το συστηματικό πλύσιμο των χεριών λόγω των νοητικών δυσκολιών που παρουσιάζουν» εξηγεί η ειδικός, γεγονός που αυξάνει τον βαθμό έκθεσής τους στον κίνδυνο.

Τα προβλήματα όμως που προκαλούνται είναι αλυσιδωτά, αφού η μειωμένη δυνατότητα επικοινωνίας με τους οικείους, η διατάραξη της καθημερινής ρουτίνας και η αδυναμία εξόδου προκαλούν εκνευρισμό, ευερεθιστότητα, σωματική δυσφορία στα άτομα με άνοια. «Στα πιο προχωρημένα στάδια, η νοητική έκπτωση αυξάνεται και νευροψυχιατρικά συμπτώματα όπως η άσκοπη κινητικότητα, το παραλήρημα και οι ψευδαισθήσεις αναδύονται ή επιδεινώνονται» προσθέτει η ίδια. Εδώ και έναν χρόνο, η φροντίδα, ιατρική και κοινωνική, για τα άτομα που πάσχουν από άνοια έγινε ιδιαίτερα προβληματική. «Αρκετά ιατρεία σταμάτησαν να λειτουργούν, τα Κέντρα Ημέρας ανέστειλαν τις δραστηριότητές τους, η πρόσβαση σε δομές εξειδικευμένης φροντίδας περιορίστηκε. Οι οικογένειές τους καλούνται να πάρουν δύσκολες αποφάσεις σχετικά με την υγειονομική περίθαλψη και την εισαγωγή των ατόμων με άνοια στο νοσοκομείο» παρατηρεί η κυρία Σακκά. Πρόσφατη μελέτη άλλωστε έχει αναδείξει το πρόβλημα, καθώς διαπιστώθηκε ότι η πανδημία επιδείνωσε τη διανοητική κατάσταση και τη συμπεριφορά στο 78% των ασθενών με άνοια. Επιπρόσθετα, οι φροντιστές των ατόμων με άνοια σε ποσοστό 64% βίωσαν αυξημένο σωματικό φορτίο και σε ποσοστό 79% αυξημένο ψυχολογικό φορτίο. Το 59% των φροντιστών δεν είχαν καμία πηγή βοήθειας, ενώ για τους υπόλοιπους οι οργανώσεις Alzheimer ήταν η κύρια πηγή βοήθειας (International Journal of Geriatric Psychiatry).

Υποστήριξη

Η δραματική αύξηση των αναγκών ήταν η αιτία που οι οργανώσεις Alzheimer σε όλη την Ελλάδα αναζήτησαν και βρήκαν τρόπους υποστήριξης των ατόμων αυτών. «Στην Εταιρεία Alzheimer Αθηνών αξιοποιήσαμε τους διαθέσιμους εναλλακτικούς τρόπους για να δηλώσουμε παρόντες και να καλύψουμε, κατά το δυνατόν, τα κενά στη φροντίδα των χρηστών των υπηρεσιών μας: τηλεφωνική ή e-διασύνδεση με τις οικογένειες, διαρκής ενημέρωση διαθέσιμη online, συνεχής τροφοδότηση του ιστότοπου της εταιρείας με δραστηριότητες νοητικής ενδυνάμωσης, ψυχαγωγίας και σωματικής άσκησης στο σπίτι, ομαδικές βιντεοκλήσεις, άυλη συνταγογράφηση» τονίζει η πρόεδρος. Και υπογραμμίζει ότι όλες οι υπηρεσίες που προσφέρει η εταιρεία αλλά και οι άλλες οργανώσεις πανελλαδικά είναι δωρεάν.

«Καταφέραμε να επιλύσουμε πολλά ζητήματα, ακόμα και ιατρικής τάξης, και ελάχιστα αιτήματα έμειναν χωρίς ικανοποιητική, δεδομένων των συνθηκών, απάντηση. Διαπιστώνει κανείς πόσο σημαντικό είναι σε παθήσεις όπως η άνοια να υπάρχει σταθερό σημείο αναφοράς. Και πόσο γρήγορα προσαρμόστηκαν ακόμα και χρήστες, ασθενείς και φροντιστές, χωρίς προηγούμενη σχετικά εμπειρία στη χρήση των νέων τεχνολογιών για τον σκοπό αυτόν».

Τα στοιχεία

Από την αρχή της πανδημίας μέχρι σήμερα η εταιρεία Alzheimer Αθηνών προσέφερε χιλιάδες διαδικτυακές υπηρεσίες, αποκαλύπτοντας το κενό στις υπηρεσίες που πρέπει να καλυφθεί:

– 4.200 online συνεδρίες συμβουλευτικής φροντιστών μέσω viber, skype, messenger και webex.

– 1.800 οnline συνεδρίες ομαδικών ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων για άτομα με άνοια (π.χ. νοητική ενδυνάμωση, σωματική άσκηση, εργοθεραπεία κ.ά.).

– 2.500 οnline συνεδρίες ατομικών ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων.

– 300 άτομα με προβλήματα μνήμης υποβλήθηκαν σε διαδικτυακή αξιολόγηση μνήμης και άλλων νοητικών λειτουργιών από νευροψυχολόγο και γιατρό.

– 220 ασθενείς εξετάστηκαν με Τηλεϊατρική.

Συνολικά δε η εταιρεία δέχτηκε πάνω από 15.000 κλήσεις για βοήθεια και λήψη υπηρεσιών.

«Φροντίδα στο Σπίτι»

Επιπλέον, ενισχύθηκε το πρόγραμμα «Φροντίδα στο Σπίτι για άτομα με άνοια», το οποίο δεν σταμάτησε να παρέχει βοήθεια σε περιστατικά με βαριά υποκείμενα νοσήματα και φροντιστές που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, χωρίς υποστηρικτικό περιβάλλον και χωρίς πρόσβαση σε διαδικτυακές υπηρεσίες.

Πιο συγκεκριμένα, από τον Μάρτιο του 2020, 450 οικογένειες εξυπηρετήθηκαν από το συγκεκριμένο πρόγραμμα, με την ομάδα παρέμβασης του προγράμματος να αποτελείται από ψυχίατρο, κοινωνικό λειτουργό, ψυχολόγους, νοσηλευτές και φυσικοθεραπευτή. Ετσι, σε εβδομαδιαία βάση η ομάδα επισκέπτεται 20-25 νέες οικογένειες ενώ παράλληλα συνεχίζεται η τακτική παροχή υπηρεσιών στους υπάρχοντες εξυπηρετούμενους του προγράμματος.

«Παραμένοντας πάντα στο πλευρό των ατόμων με άνοια και των οικογενειών τους, στην Εταιρεία Alzheimer Αθηνών δημιουργήσαμε τη Γραμμή Βοήθειας για την άνοια 1102 με την υποστήριξη του υπουργείου Υγείας, της Περιφέρειας Αττικής και του Ελληνικού Διαδημοτικού Δικτύου Υγιών Πόλεων. Η Γραμμή Βοήθειας για την Ανοια 1102 πλαισιώνεται από εξειδικευμένους συμβούλους / επαγγελματίες υγείας, γιατρούς νευρολόγους και ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, που παρέχουν άμεσα ενημέρωση, καθοδήγηση, συμβουλές και διασύνδεση με δομές και υπηρεσίες για την άνοια σε όλη την Ελλάδα. Στόχος μας κανένα άτομο με άνοια στην Ελλάδα να μη μένει χωρίς ενημέρωση και υποστήριξη».

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η Γραμμή Βοήθειας για την άνοια 1102 λειτουργεί Δευτέρα – Παρασκευή 9.00-19.00 (εκτός αργιών). Παράλληλα με την τηλεφωνική επικοινωνία, παρέχει τη δυνατότητα επικοινωνίας μέσω live webchat. Επιπλέον, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να στείλει email στο 1102@alzheimerathens.gr ακόμη και εκτός ωραρίου και ο εξειδικευμένος σύμβουλος θα επικοινωνήσει μαζί του. Η τηλεφωνική κλήση στο 1102 έχει την αστική χρέωση του εκάστοτε παρόχου τηλεφωνίας.