Σε ένα μικρό κελί της Μονής Καλτεζών, υπό το φλογερό βλέμμα του ηγούμενου Καλλίνικου, δεκάδες πρόκριτοι της Πελοποννήσου συγκεντρώνονταν την ημέρα εκείνη σε μια μυστική συνάντηση που θα καθόριζε το μέλλον των Ελλήνων. Η Επανάσταση ενάντια στον οθωμανικό ζυγό είχε ήδη ξεκινήσει όταν, στις 26 Μαΐου του 1821, προχωρούσαν εκεί σε ένα καθοριστικό βήμα, στη συγκρότηση της πρώτης ανεξάρτητης ελληνικής διοικητικής Αρχής: της Πελοποννησιακής Γερουσίας. Τα μέλη της θα αναλάμβαναν τη διεύθυνση του Αγώνα μέχρι την Αλωση της Τριπολιτσάς ανοίγοντας μια νέα σελίδα στην ιστορία του ελληνικού λαού.
Σήμερα, η ιστορική Μονή Καλτεζών, το μοναστήρι που χαρακτηρίζεται ως «το πρώτο ελληνικό βουλευτήριο», βρίσκεται σε κατάσταση αναντίστοιχη με το ένδοξο παρελθόν της. Τμήμα του κτιρίου έχει καταρρεύσει συμπαρασύροντας βαρυσήμαντες ιστορικές μνήμες, ενώ αντιμέτωπα με την καταστροφή βρίσκονται και άλλα σημεία του κτίσματος. Κι όλα αυτά μόλις λίγες ημέρες πριν από τον πανηγυρικό εορτασμό της 200ής επετείου της Επανάστασης του 1821…
Στα κειμήλια της μονής περιλαμβάνεται, μεταξύ άλλων, το Ευαγγέλιο στο οποίο ορκίστηκαν ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Κανέλλος Δεληγιάννης και τα υπόλοιπα μέλη της Γερουσίας, ενώ εκεί υπεγράφη και η πρώτη πολιτειακή πράξη των επαναστατημένων Ελλήνων, το πρώτο δημόσιο έγγραφο του υπό σύσταση ελληνικού κράτους, που σήμερα φυλάσσεται στη Βουλή των Ελλήνων. Σε ένα μυστικό υπόγειο κελί του μοναστηριού, διαστάσεων τριών επί τριών μέτρων, είχε πραγματοποιηθεί το 1819 και η πρώτη κρυφή συνάντηση των οπλαρχηγών με τους προεστούς για να συζητηθεί η έναρξη του Αγώνα.
Ερείπια
Τον Οκτώβριο του 2020 η μονή έκλεισε, όταν πέθανε η ηγουμένη και έφυγε η τελευταία μοναχή που είχε απομείνει εκεί. Από τότε οι πληγές που είχε ήδη επιφέρει ο χρόνος επιδεινώθηκαν. Πριν από λίγες ημέρες έγινε γνωστό πως ένα κομμάτι της Μονής Καλτεζών – το πρώτο κελί της οποίας χτίστηκε το 1696 από τον Ηλία Λυρώνη ή μοναχό Ανανία – έχει πλέον μετατραπεί σε ερείπια.
Σύμφωνα με πληροφορίες, τα προβλήματα στα δυτικά κελιά της μονής είχαν εντοπιστεί από το 2015, ενώ, όπως ανακοίνωσε ο Πέτρος Τατούλης, περιφερειακός σύμβουλος και πρώην περιφερειάρχης Πελοποννήσου, ύστερα από αίτημα της μακαριστής ηγουμένης Βερονίκης και της μοναχής Αικατερίνης η περιφέρεια είχε εντάξει τότε στον προϋπολογισμό της έργο αποκατάστασης ύψους 160.000 ευρώ, μέσω του Ταμείου Πυροπλήκτων. Παράλληλα, είχε προχωρήσει και σε προγραμματική σύμβαση με τη Μητρόπολη Μαντινείας και Κυνουρίας που φέρει την ευθύνη για το μοναστήρι.
«Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε διαφορετική άποψη απαγορεύοντας συντηρήσεις από τις περιφέρειες σε ιερές μονές και ναούς. Ακολούθησαν πολλές συναντήσεις μέχρι να πειστούν στο υπουργείο για την αναγκαιότητα του εγκεκριμένου έργου», επεσήμανε ο Πέτρος Τατούλης. Τελικά, τον Αύγουστο του 2019 δόθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού η οριστική έγκριση στη μελέτη αποκατάστασης, καθώς η μονή συνιστά βυζαντινό μνημείο και έπρεπε να πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Τα έργα, όμως, δεν υλοποιήθηκαν ποτέ.
Ηταν μια κρίσιμη καμπή στην ιστορία της Μονής Καλτεζών, η οποία ως τότε είχε ζήσει πολλές περιπέτειες: ως καταφύγιο των Ελλήνων, στο οποίο συνετέλεσε και η μυστική υπόγεια δίοδος του μοναστηριού, ως πνευματικό τους κέντρο και ως πυριτιδαποθήκη για τους εξεγερμένους, η μονή αποτέλεσε πραγματικό μετερίζι του Αγώνα για την Ανεξαρτησία και ως τέτοιο πυρπολήθηκε από τον Ιμπραήμ το 1825. Το 1838 χαρακτηρίστηκε ιστορικό μνημείο, το 1921 γιόρτασε την εκατονταετηρίδα του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα, ενώ μετά το 1925 στους χώρους της λειτούργησε για λίγο βιοτεχνική σχολή για ορφανά κορίτσια.
Αποκατάσταση
Ανταποκρινόμενος στις εκκλήσεις για διάσωση του ιστορικού μοναστηριού, ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου Παναγιώτης Νίκας έδωσε εντολή να γίνουν οι απαραίτητες κινήσεις με σκοπό την αποκατάσταση της μονής. Κατόπιν τούτου ο αντιπεριφερειάρχης Πελοποννήσου Χρήστος Λαμπρόπουλος μετέβη στο μοναστήρι, όπου πραγματοποίησε αυτοψία μαζί με τον μητροπολίτη Μαντινείας και Κυνουρίας, Αλέξανδρο, με στελέχη της Διεύθυνσης Τεχνικών Εργων της Περιφέρειας και με αρχαιολόγους της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αρκαδίας, ώστε να δρομολογηθεί η αποκατάσταση του μνημείου που εκπέμπει σήμα κινδύνου μετά από 300 χρόνια ιστορίας.
