Την Τρίτη το πρωί οι 206 ιδιώτες γιατροί πήραν τα φύλλα πορείας τους. Στις αρχές του προηγούμενου μήνα επιχειρηματίες της εστίασης παρέδωσαν τα κλειδιά των μαγαζιών τους στο Μαξίμου – ενώ τις προάλλες το σωματείο τους προσέφυγε στο ΣτΕ ζητώντας να ακυρωθεί η τελευταία ΚΥΑ για το κλείσιμο των καταστημάτων τους. Από τον Ιανουάριο το συνδικαλιστικό όργανο των αθηναίων εμπόρων πιστεύει ότι το λιανεμπόριο αντιμετωπίζεται από την κυβέρνηση «χωρίς να υπολογίζεται το μεγάλο ειδικό βάρος που έχει στην οικονομία».
Την περασμένη άνοιξη τα προγράμματα «σκοιλ ελικικου» κατέληξαν να θυμώσουν τους δικαιούχους τους αντί να εκπέμψουν το μήνυμα πως το κράτος μεριμνά για εκείνους. Μέσα στον έναν χρόνο της πανδημίας, οι κυβερνώντες έχουν βρεθεί αρκετές φορές αντιμέτωποι με τη δυσφορία επαγγελματικών κατηγοριών που παραδοσιακά αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των ψηφοφόρων της ΝΔ. Οπότε προκύπτει δικαιολογημένα η απορία: Θα μπορούσαν όλα τα παραπάνω επεισόδια να επηρεάσουν τις σχέσεις του κόμματος με ορισμένους πυλώνες της εκλογικής του βάσης;
Βρήκε την ευκαιρία
Αν πιστέψει κανείς τις συριζαϊκές εκτιμήσεις, η απάντηση στο ερώτημα είναι καταφατική. Η Κουμουνδούρου δεν έχει απλώς συμπεριλάβει τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα μέτωπα στην αντιπολιτευτική της ατζέντα. Εχει αποπειραθεί να τα εκμεταλλευθεί για ίδιον κομματικό όφελος. Τόσο ο αριστερός αρχηγός όσο και τα στελέχη του έχουν δει σε αυτά μια ευκαιρία να προσεγγίσουν ακροατήρια που συνήθως δεν τείνουν ευήκοα ώτα στις δικές τους υποσχέσεις. Εχουν διαβάσει, δηλαδή, στη δυσαρέσκεια που η εκάστοτε ομάδα ελεύθερων επαγγελματιών εκφράζει την πιθανότητα μια σημαντική μερίδα της να μετακινηθεί προς τον ΣΥΡΙΖΑ.
Σύμφωνα με έμπειρο δημοσκόπο όμως, ο ευσεβής – και φυσικά θεμιτός – πόθος της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν μπορεί εύκολα να γίνει πραγματικότητα. Το σύνολο των ερευνών που μελετά του δείχνει πως, παρότι υπάρχει «γκρίνια» – στο σύνολο της κοινής γνώμης και στους κόλπους των ελεύθερων επαγγελματιών – για τη διαχείριση της υγειονομικής και της συνεπακόλουθης οικονομικής κρίσης από την κυβέρνηση, η κάμψη των ποσοστών της είναι οριακή.
Ξεκάθαρη αμφισβήτηση
Οι απαντήσεις των συμμετεχόντων στις ερωτήσεις που μετρούν τους δείκτες ικανοποίησης καταγράφουν ξεκάθαρη αμφισβήτηση πολλών κυβερνητικών επιλογών. Από την άλλη, σε εκείνες για την πρόθεση ψήφου, και την αξιολόγηση του Πρωθυπουργού προσωπικά, το κυβερνών κόμμα και ο πρόεδρός του χάνουν μία με δύο μονάδες το τελευταίο τρίμηνο. «Η συγκεκριμένη διαφοροποίηση δεν αλλάζει τους συσχετισμούς σε πολιτικό επίπεδο» αναφέρει ο δημοσκόπος. Και εξηγεί ότι «συσσωρεύεται μεν δυσαρέσκεια, αλλά προς το παρόν δεν μεταφράζεται σε θεαματικές πολιτικές αλλαγές».
Η ίδια πηγή βέβαια υπογραμμίζει πως ακόμη είναι νωρίς για να διαφανούν «τεκτονικού τύπου» μεταστροφές – όπως θα ήταν η προσέλκυση των ελεύθερων επαγγελματιών από τον ΣΥΡΙΖΑ. Η εμπειρία του τού έχει μάθει να παρομοιάζει τέτοιες καταστάσεις με ένα φράγμα που συγκρατεί το νερό. «Το νερό μαζεύεται διαρκώς, κι από ένα σημείο και μετά οι ρωγμές γίνονται πιο βαθιές» λέει. Μεταφράζοντας την παρομοίωση σε νούμερα, επισημαίνει ότι «ένα 10% με 20% των ψηφοφόρων της ΝΔ εμφανίζεται σταθερά δυσαρεστημένο με την κυβέρνηση, χωρίς όμως να φεύγει στην παρούσα φάση προς την κατεύθυνση της αξιωματικής αντιπολίτευσης».
Η εξήγηση που δίνει για το φαινόμενο είναι ότι «σε αυτά τα στρώματα – σε εμπόρους, γιατρούς, μηχανικούς, δικηγόρους, εστιάτορες – ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι κοντά. Οχι εξαιτίας της τωρινής του στάσης, αλλά λόγω του κυβερνητικού του παρελθόντος που είναι νωπό». Η μεσαία τάξη, για να το πούμε αλλιώς, δεν του έχει συγχωρήσει ακόμη τις πολυδιαφημισμένες από τα μεγαλοστελέχη του ταξικές πολιτικές του.
Σκεπτικισμός
Εχοντας κάνει πολλές μετρήσεις για λογαριασμό επαγγελματικών επιμελητηρίων ανά την Ελλάδα το τελευταίο χρονικό διάστημα, παρατηρεί μεγάλο σκεπτικισμό στους κόλπους τους. Καθώς και διόλου αμελητέα απαισιοδοξία. Ωστόσο, όταν οι υπάλληλοι του call center της εταιρείας του αρχίζουν τις ερωτήσεις για τα κυβερνητικά μέτρα ενίσχυσης, «οι ερωτώμενοι μαλακώνουν κάπως». Ειδικά εκείνο της επιστρεπτέας προκαταβολής βρίσκει, σημειώνει, τη θετικότερη ανταπόκριση.
Κατά έναν πολιτικό αναλυτή οι μειώσεις φόρων και εισφορών, που εξήγγειλε προεκλογικά ο Μητσοτάκης και υλοποιήθηκαν παρά την πανδημία, εξασφαλίζουν στην κυβέρνηση πόντους μεταξύ των ελεύθερων επαγγελματιών – επειδή φιλοτεχνούν το προφίλ «του σχετικά συνεπούς μέσα σε ένα εξαιρετικά ρευστό περιβάλλον». Τα δε οριζόντια οικονομικά μέτρα εικάζεται ότι συμβάλλουν στη διατήρηση της διείσδυσης της ΝΔ στα συγκεκριμένα κοινά. Οπως προσθέτει ο ειδικός των μετρήσεων, οι περισσότεροι ψηφοφόροι δεν φαίνεται να χρεώνουν στον Πρωθυπουργό ή στην κυβέρνησή του την υγειονομική κρίση – «την αντιλαμβάνονται σαν μια παγκόσμια κατάσταση».
Πρόωρα συμπεράσματα
Για την πλειονότητα των αναλυτών και των δημοσκόπων βέβαια, είναι πρόωρο να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για την εκλογική συμπεριφορά οποιασδήποτε επαγγελματικής κατηγορίας. Μια πρώτη ιδέα, λένε, θα δίνουν οι δημοσκοπήσεις του φθινοπώρου – όταν θα έχει κατά πάσα πιθανότητα περιοριστεί ο ιός με τους εμβολιασμούς, και η αγορά θα επιστρέψει μερικώς σε φυσιολογικούς ρυθμούς. Μια επιπλέον κρίσιμη παράμετρος – τονίζουν ορισμένοι εξ αυτών – θα είναι ο τρόπος αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ρεαλιστικά μιλώντας, άρα, στα τέλη του 2021 θα έχει λυθεί η αρχική απορία. Τότε θα γνωρίζουμε αν το 43,9% που πήρε η ΝΔ στις εθνικές του 2019 στους αυτοαπασχολουμένους παραμένει στέρεο.
