Πώς το TikTok αλλάζει τον χάρτη της τέχνης

Ενα τραγούδι της δεκαετίας του ’70 αποκτά, το περασμένο καλοκαίρι, μια δεύτερη ζωή. Το «Dreams» των Fleetwood Mac παρουσίασε αύξηση 88,7% στο streaming (ποσοστό που ισοδυναμεί με 2,9 εκατομμύρια ακροάσεις) και 347% στο downloads, δηλαδή 3.000. Η νέα επιτυχημένη πορεία του κομματιού δεν σταματάει εδώ, αφού στις 27 Σεπτεμβρίου σκαρφάλωσε στο Νο 24 του US Daily Chart στο Spotify. Αυτή τη δεύτερη ζωή την οφείλει στο νέο ψηφιακό trend, το TikTok, και στον Nathan Apodaca, ο οποίος ανέβασε ένα βίντεο, με το ψευδώνυμο 420doggfase208, όπου έκανε skate πίνοντας χυμό με το «Dreams» ως μουσικό χαλί. Το βίντεο έγινε viral και αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον του μουσικόφιλου κοινού, και όχι μόνο, για τους Fleetwood Mac, οι οποίοι είδαν τις πωλήσεις του κομματιού ν’ ανεβαίνουν κατακόρυφα.

Δεν είναι η μοναδική περίπτωση που αποτυπώνει τη νέα διαδρομή που ανοίγεται στον ψηφιακό κόσμο για τις τέχνες. Η καραντίνα σαφώς δημιούργησε τις ιδανικές συνθήκες για την ανάδειξη της δημοφιλούς πλατφόρμας, που ξεκίνησε ως musical.ly και μετονομάστηκε σε TikTok. Οι χρήστες της εφαρμογής έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν, ν’ αποθηκεύσουν και να μοιραστούν βίντεο διάρκειας ως και 15 δευτερολέπτων. Χορογραφίες, παρωδίες και lip-syncing (συγχρονισμός χειλιών με το τραγούδι) είναι το βασικό υλικό από το οποίο αποτελούνται τα μικρής διάρκειας βιντεάκια. Στη μόδα του TikTok υπέκυψαν όχι μόνο όσοι διεκδικούσαν λίγη δημοσιότητα, αλλά και αστέρες του Χόλιγουντ – όπως ο σερ Αντονι Χόπκινς – που αναζητούσαν μια ευχάριστη δραστηριότητα την περίοδο του εγκλεισμού.

Πολιτική

Το TikTok ήταν η ευχάριστη νότα του δύσκολου 2020. Με τη δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης εξοικειώθηκαν και βρήκαν έναν νέο τρόπο ψυχαγωγίας εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, καθώς και την ευκαιρία να δείξουν τα κρυμμένα ταλέντα τους. Αλλά εκτός από τις δεξιότητες των γειτόνων και φίλων μας είναι βέβαιο ότι η ιστορία έχει καταγράψει τον σημαντικό ρόλο που έχει παίξει το TikTok στο κίνημα Black Lives Matter, με το hashtag να έχει περισσότερες από 26,7 δισεκατομμύρια προβολές. Στις ωφέλιμες χρήσεις της πλατφόρμας μπορεί να συμπεριληφθεί και η «αρένα» διαμαρτυριών κατά του Ντόναλντ Τραμπ. Οι tiktokkers λέγεται ότι διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη μικρή προσέλευση του κόσμου στη συγκέντρωση του Τραμπ στην Τάλσα τον περασμένο Ιούνιο. Κατέστρεψαν τη φιέστα του κάνοντας προκρατήσεις εισιτηρίων και στην εκδήλωση του τέως πλανητάρχη δεν πήγε τελικά κανείς.

Θέατρο

Το πιο δημοφιλές στοιχείο του TikTok είναι τα χιουμοριστικά σκετσάκια. Και δεν είναι τόσο εύκολο αφού μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα πρέπει να έχεις να πεις κάτι πολύ δυνατό για να κρατήσεις τον θεατή. Αναπόφευκτα έχουν εμφανιστεί και κώδικες της εφαρμογής: όπως, για παράδειγμα, όταν κάποιος φοράει μια πετσέτα στο κεφάλι, αυτό απεικονίζει γυναίκα. Ο Baron Ryan, ο οποίος έχει περισσότερους από 800.000 ακολούθους, στο προφίλ του επισημαίνει: «Σε ό,τι αφορά την κωμωδία, το TikTok σκοτώνει την τεχνική της “τελευταίας ατάκας”. Δεν είναι κακό, απλά είναι διαφορετικό. Ο ρυθμός είναι γρηγορότερος τώρα και οι λεπτομέρειες γίνονται σημαντικές. Αφήνεις ένα πασχαλινό αβγό για μισό δευτερόλεπτο σ’ ένα πλάνο και το κοινό θα το πιάσει σχεδόν πάντα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το να παρακολουθεί κανείς από το κινητό του είναι εξαιρετικά οικείο. Η εμπειρία της τηλεόρασης δεν μπορεί να το αντικαταστήσει». Για τον δημοφιλή κωμικό, εκτός από την ποιότητα του περιεχομένου που αναρτάται, έχει σημασία και η συμπεριφορά του δημιουργού. Πιστεύει ότι το TikTok δημιούργησε ένα νέο είδος κωμωδίας, την οποία αποκαλεί «υπαρξιακό χαχανητό». Αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν αναλογιστεί κανείς ότι ζούμε σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία θα μας κάνουν να γελάσουμε, όπου έχει ενταθεί ο υπαρξιακός φόβος. Ολα αυτά επεξηγούν γιατί οι έφηβοι καλλιτέχνες γνωρίζουν τέτοια ψηφιακή αποδοχή.

Μουσική

Η φρενίτιδα της διασκεδαστικής εφαρμογής έδωσε νέα ώθηση στους φερέλπιδες μουσικούς που έψαχναν έναν νέο τρόπο να βγουν από την αφάνεια. Οι άγνωστοι τραγουδιστές που έκαναν – και κάνουν – χρήση της ψηφιακής αυτής εφαρμογής είδαν τα βιντεάκια τους να κάνουν εκατομμύρια προβολές.

Μια τέτοια είναι και η περίπτωση της Lyn Lapid. Η νεαρή καλλιτέχνις μοιράστηκε τη δύσκολη εμπειρία που είχε με έναν παραγωγό όταν προσπάθησε να μπει επαγγελματικά στον χώρο του τραγουδιού. «Ελα εδώ, γλυκιά μου / μπορώ να σε κάνω αστέρι / θέλω απλώς να ακμάζεις και ξέρω ότι θα φτάσεις μακριά / αυτό που δεν μπορούσε να δει ήταν ότι ενδιαφερόταν για τα χρήματα» αναφέρει μεταξύ άλλων στο τραγούδι που αποτυπώνει την εμπειρία της. Και φαίνεται ότι υπήρχε κοινό που αγκάλιασε αυτή την πρώτη απογοητευτική στιγμή της με τους υψηλά ιστάμενους της μουσικής βιομηχανίας, αφού έφτασε τις 50 εκατομμύρια προβολές.

Viral όμως έγινε μέσα από το TikTok και ο Will Joseph Cook με το τραγούδι που ανέβασε «Around Me». Οπως λέει, «τα παραδοσιακά Μέσα δεν έχουν την εξωπραγματική παγκόσμια εμβέλεια που δημιουργεί το TikTok. Τώρα μπορώ να φτάσω επιτέλους στους ινδούς φαν της Νοτιοανατολικής Ασίας που δεν θα είχαν την ευκαιρία να με συναντήσουν διαφορετικά. Είναι ένας χώρος όπου οι καλλιτέχνες μπορούν να δείξουν και τα άλλα ενδιαφέροντα και το χιούμορ τους με πραγματικά διασκεδαστικούς τρόπους».

Μια άλλη ενδιαφέρουσα στιγμή για τη δημοφιλή πλατφόρμα είναι όταν οι χρήστες δημιούργησαν ένα μιούζικαλ βασισμένο στην ταινία «Ο Ρατατούης» του 2007. Δεν πρόκειται για κάποιο αστείο, αφού στην πραγματικότητα προβλήθηκε σε μια θεατρική εκδήλωση στο Μπρόντγουεϊ. Κατάλληλα καταρτισμένα άτομα με γνώσεις μουσικής και ανάλογη εκπαίδευση στην τεχνολογία έγραψαν σε συνεργασία μουσικά κομμάτια. Αλλωστε ο σχεδιασμός του TikTok είναι ιδανικός για τα ντουέτα, κάτι που ενθαρρύνει τη συνεργασία σε εντελώς άγνωστους, μεταξύ τους, μουσικούς. Ο εγκλεισμός ανέδειξε τη δημιουργία πολλών πρωτοβουλιών που έχουν ως στόχο να φέρουν κοντά καλλιτέχνες, οι οποίοι συνεργάστηκαν μέσω Ζoom και απέδειξαν ότι η χρήση του Διαδικτύου μπορεί να είναι επωφελής, λειτουργική και διασκεδαστική. Μετά το YouΤube, τώρα δίνεται η ευκαιρία σε όσους έχουν κάτι να πουν να γίνουν μέσω του υπολογιστή τους «δημιουργοί περιεχομένου». Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη έκφραση της νέας δραστηριότητας. Απαραίτητη επισήμανση είναι ότι ένα μόνο τηλέφωνο χρειάζεται – με μια κάμερα μέτριων δυνατοτήτων -, λίγη φαντασία και χιούμορ για ν’ αποκτήσει κανείς αναγνωρισιμότητα παγκόσμιας εμβέλειας. Και αυτό δεν είναι υπερβολή.

Μια Φινλανδή έκανε viral σε όλο τον κόσμο τη φέτα!

«Πριν από δύο χρόνια ήμουν σπίτι μόνη μου, δούλευα και ξαφνικά άρχισα να πεινάω πολύ. Επρεπε να μαγειρέψω κάτι γρήγορο. Στο μυαλό μου ήρθε η ψητή φέτα. Καλή ιδέα, σκέφτηκα, αλλά ένα κομμάτι φέτα δεν είναι πλήρες γεύμα. Ισως όμως αν προσθέσω πολλά ντοματίνια για να γίνουν ωραία σάλτσα, λίγο τσίλι και ένα πακέτο ζυμαρικά τότε αυτό θα ήταν κάτι. Και αυτό έκανα. Στην αρχή ανέβασα το βίντεο της παρασκευής του φαγητού ως ιστορία στο Ιnstagram. Παρατήρησα ότι οι ακόλουθοί μου αντέδρασαν με μεγάλο ενθουσιασμό. Οπότε το έβαλα και στο blog μου και ύστερα στο προφίλ μου στο Ιnstagram. Εκεί έγινε το “μπαμ” μέχρι που τελικά βραβεύτηκε δύο φορές ως βίντεο φαινόμενο για το 2019 στη Φινλανδία, οι πωλήσεις της φέτας ανέβηκαν 300% και τα μαγαζιά το ένα μετά το άλλο ξέμεναν από φέτα. Ηταν τρελό αλλά, ναι, έγινε εθνική τάση και σιγά – σιγά εξαπλώθηκε σε Σουηδία, Δανία και λίγο στην Αμερική. Υστερα από καιρό, μια αμερικανίδα blogger, η Μακένζι Σμιθ με τον λογαριασμό “grilledcheesesocial” το μοιράστηκε, το είδε μια φίλη της food blogger Γιούμνα Τζάγουαντ, γνωστή ως “feelgoodfoodie” η οποία έχει 12 εκατομμύρια ακόλουθους και η οποία ανεβάζοντάς το στο δικό της προφίλ στο TikTok στα τέλη Ιανουαρίου προκάλεσε το τελικό τεράστιο κύμα και την παγκόσμια τάση που πλέον τη μιμούνται όλοι».

Αυτή είναι η ιστορία της 40χρονης φινλανδής food blogger, Τζένι Χάιρινεν, όπως τη διηγήθηκε στα «ΝΕΑ» και όπως την εξιστορεί τους τελευταίους δύο μήνες στα πέρατα του κόσμου καθώς καθημερινά δίνει συνεντεύξεις από το διαμέρισμά της στο Ελσίνκι σε τηλεοπτικά δίκτυα, ραδιόφωνα και εφημερίδες από Αυστραλία μέχρι Λατινική Αμερική: «Είναι δύσκολο μερικές φορές να το πιστέψεις. Επικρατεί μια τρέλα. Πέρα από αυτό, η ζωή μου δεν έχει αλλάξει σε τίποτα. Συνεχίζω να κάνω αυτό που αγαπάω.»

Στα βίντεο της Τζένι στο TikTok, πρωταγωνίστρια είναι η φέτα. Το μόνο που αλλάζει είναι οι πρώτες ύλες που τη συνοδεύουν. Στο ένα βίντεο η φέτα γειτνιάζει με σπαράγγια, σε άλλο με ραβιόλι ή απλώς με μια φρέσκια φέτα ψωμί και μια ομελέτα ενώ το ελαιόλαδο αγκαλιάζει τα υλικά υπό τους ήχους ποπ μουσικών κομματιών. Αποτέλεσμα; Το χάσταγκ #uunifetapasta, που σημαίνει ψητή φέτα με ζυμαρικά, έχει σκαρφαλώσει στο TikTok στις 817,5 εκατομμύρια προβολές. Και αυτό ίσως να είναι το τέλειο παράδειγμα μιας ιστορίας που θα μπορούσε να είναι αστικός μύθος για το πώς τρεις γυναίκες και ένα κομμάτι ελληνική φέτα μπόρεσαν να πετύχουν μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα με μηδενικό κόστος μέσω του TikTok αυτό που για ένα κράτος θα απαιτούσε διαφημιστική καμπάνια εκατομμυρίων ευρώ, εκατοντάδες εργατοώρες σε συσκέψεις και τη συνεργασία πολλών επαγγελματιών από διαφορετικούς κλάδους ανά τον κόσμο.