Είναι τελικά ο Ερντογάν δικτάτορας;

Μεγάλη διπλωματική κρίση έχει ξεσπάσει μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας αφότου ο ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι χαρακτήρισε «δικτάτορα» τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν. Η Αγκυρα απειλεί τη Ρώμη με ακύρωση συμβολαίων, απαιτώντας συγγνώμη, αλλά η Ευρώπη αισθάνεται σαν να έχει βγει στο φως ένα κοινό μυστικό.

Κάπως έτσι το περιγράφει ο Γιαβούζ Μπαϊντάρ, αρθρογράφος των «New York Times» και του «Guardian». «Οι παρατηρήσεις του Ντράγκι θα μείνουν στην ιστορία», λέει στη «Reppublica». «Οποια κι αν είναι η συνέχεια, έχουν καταγραφεί. Ανέδειξαν την εξαιρετική αδυναμία της ΕΕ σε αυτό που οι ευρωπαίοι ηγέτες αναφέρουν ως θετική ατζέντα. Κατέδειξε επίσης πόσο δύσκολη και ασύμμετρη είναι η σχέση με τον Ερντογάν». Επειτα από τη μεγάλη απρέπεια προς την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν «ο Ντράγκι κράτησε έναν καθρέφτη μπροστά στην κατάρρευση των ευρωπαϊκών αξιών και έδειξε πόσο λάθος είναι για τους ευρωπαίους ηγέτες να συντηρούν ένα ψέμα». Οι τουρκικές εφημερίδες επιτέθηκαν σφοδρά στον Ντράγκι, όμως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι λίγοι εκείνοι που σχολιάζουν ότι επιτέλους «κάποιος λέει την αλήθεια».

Ολα αυτά εξαγριώνουν ακόμα περισσότερο τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος πάγωσε την αγορά 10 στρατιωτικών ελικοπτέρων AW169 του ιταλικού κρατικού ομίλου Leonardo, για να αντικαταστήσουν τα παλιά Agusta Bell 206, μια συμφωνία η οποία είχε γίνει τον Μάρτιο, με το κόστος της αγοράς να αγγίζει τα 70 εκατομμύρια ευρώ, με δυνατότητα επιπλέον συμφωνιών, συνολικής αξίας 150 εκατομμυρίων ευρώ. Παράλληλα έγιναν προειδοποιήσεις σε άλλες τρεις ιταλικές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και ο όμιλος του ενεργειακού τομέα Ansaldo Energia, που διαπραγματεύεται την αγορά μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έξω από την Κωνσταντινούπολη, ότι εάν δεν υπάρξει επισήμως συγγνώμη από τη Ρώμη, θα διακοπούν οι συνεργασίες.

Απαιτεί συγγνώμη

Σύμφωνα με τις ιταλικές εφημερίδες η Αγκυρα, που κάλεσε τον ιταλό πρεσβευτή προκειμένου να επιδώσει διαμαρτυρία, απαιτεί επίσημη συγγνώμη από τη Ρώμη για τις δηλώσεις Ντράγκι και δεν πρόκειται να ικανοποιηθεί με εξηγήσεις μέσω διπλωματικών διαύλων της ιταλικής κυβέρνησης. Είναι ξεκάθαρο ότι η Τουρκία θέλει να τονίσει τη σημασία των οικονομικών σχέσεων των δύο χωρών. Πριν από την πανδημία, οι εμπορικές συναλλαγές είχαν φθάσει τα 17 δισ. ευρώ ετησίως, με περισσότερες από 1.500 ιταλικές εταιρείες να δραστηριοποιούνται στην Τουρκία. Μια από τις σημαντικότερες είναι η Ferrero, που παράγει μεγάλες ποσότητες φουντουκιών, με κύκλο αγορών εκατοντάδες εκατομμύρια κάθε χρόνο.

Πηγές της ιταλικής κυβέρνησης υποβάθμιζαν την κρίση, αναφέροντας ότι γίνονται διπλωματικές προσπάθειες για την εκτόνωσή της. Μεχρι στιγμής ο Ταγίπ Ερντογάν επέλεξε να μην αναφερθεί στο θέμα. Ομως ο ένας μετά τον άλλο οι υπουργοί του πήραν θέση, καταδικάζοντας τον Ντράγκι. Ο υπουργός Βιομηχανίας Μουσταφά Βαράνκ δήλωσε: «Δεν υπάρχουν μαθήματα δημοκρατίας που μπορεί να λάβει η Τουρκία από τον πρωθυπουργό της Ιταλίας, της χώρας που εφηύρε τον φασισμό». Και βέβαια το θέμα στράφηκε στο Μεταναστευτικό, αναφέροντας ότι οι ιταλοί κυβερνήτες αφήνουν όσους ζητούν άσυλο να πεθαίνουν και «πρέπει να πάρουν μαθήματα ανθρωπιάς από την Τουρκία».

Τη σκυτάλη πήρε ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ Ομέρ Τσελίκ με σκληρά λόγια: «Αποκαλούν τον πρόεδρό μας δικτάτορα και μετά λένε ότι πρέπει να συνεργαστούν μαζί μας στο Μεταναστευτικό. Πρόκειται για απόλυτη υποκρισία. Αυτοί οι άνθρωποι που μεταχειρίζονται τους μετανάστες με δικτατορικό και ανήθικο τρόπο νομίζουν ότι θα μας διδάξουν δημοκρατία. Βγάλτε πρώτα τη δημοκρατία από τα νερά της Μεσογείου και μετά μιλήστε».

Πριν από δύο εβδομάδες ο Ντράγκι είχε συνομιλήσει τηλεφωνικά με τον Ερντογάν και σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές στην Ιταλία του είχε εκφράσει την ανησυχία του για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Ομως εκτός από τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν κανένας ευρωπαίος πολιτικός ηγέτης δεν είχε εκφρασθεί τόσο έντονα μέχρι τώρα για τον τούρκο πρόεδρο. «Ο Ερντογάν ασκεί έλεγχο στη δικαστική εξουσία, στην εκπαίδευση και στα ΜΜΕ» παρατηρεί ο Μπαϊντάρ. «Συχνά κυβερνά με διατάγματα, καταδιώκει τους πολιτικούς του αντιπάλους, φυλάκισε περισσότερα από 50.000 άτομα ως πολιτικούς κρατούμενους, δρα αυθαίρετα, αψηφά το Σύνταγμα και έχει τεράστια προσωπική εξουσία. Ολα αυτά τι τον κάνουν; Ο Ντράγκι εξέφρασε ένα κοινό μυστικό που ψιθυρίζεται στους διαδρόμους της εξουσίας σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση».