Ο Μυστικός Δείπνος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι είναι ένα από τα πολυτιμότερα έργα στην ιστορία της τέχνης και ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα ζωγραφικής. Καλύπτει έναν ολόκληρο τοίχο στο μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντέλα Γκράτσιε στο Μιλάνο και η κατασκευή του άρχισε το 1495. Θέμα του είναι ένα από τα σημαντικότερα σύμβολα του χριστιανισμού. Μια μέρα πριν από τη σταύρωσή του, ο Ιησούς δείπνησε μυστικά με τους μαθητές τους στην Ιερουσαλήμ. Εκεί ο Ιησούς τους αποκάλυψε ότι κάποιος θα τον προδώσει, ο Ιούδας, και πως ο Απόστολος Πέτρος θα τον απαρνηθεί τρεις φορές.

Η απεικόνιση του Μυστικού Δείπνου έχει γίνει από πολλούς καλλιτέχνες κατά περιόδους, αλλά το έργο του Ντα Βίντσι είναι το πιο γνωστό και αμφιλεγόμενο. Ιστορικοί, θρησκευτικοί και λάτρεις των συνωμοσιών συγκρούονται μεταξύ τους σε μια προσπάθεια να εξηγήσουν και να βρουν το μυστήριο που κρύβεται πίσω από τη διάσημη τοιχογραφία.

Τα φωτοστέφανα

Τα έργα που απεικόνιζαν τον Μυστικό Δείπνο πριν ο Ντα Βίντσι δημιουργήσει τη δική του εκδοχή, έδειχναν τον Χριστό και τους μαθητές του να έχουν φωτοστέφανα. Ο Ντα Βίντσι ήταν ο πρώτος που δεν έβαλε στο έργο του φωτοστέφανα.

Ο Μυστικός Δείπνος από τον ζωγράφο Ουγκολίνο ντι Νέριο (1325–30). Metropolitan Museum of Art

Σύμφωνα με τον Ιταλό επιστήμονα Μάριο Ταντέι, που μελετά τα έργα του Ντα Βίντσι για περισσότερα από 15 χρόνια, ο ζωγράφος επέλεξε να τους απεικονίσει ως «απλούς άνδρες», υπονοώντας ότι και ο Ιησούς Χριστός ήταν θνητός. Φαίνεται πως ο ντα Βίτσι αποδέχτηκε την ανθρώπινη διάσταση του Ιησού και των 12 αποστόλων. «Δεν υπάρχει κάποιο υπερφυσικό αντικείμενο στην τοιχογραφία του ντα Βίντσι. Ο Λεονάρντο ήθελε να μας πει ότι οι δεκατρείς άντρες είναι απλοί άνδρες και αυτό είναι το σημαντικότερο «κρυμμένο» μυστικό του έργου του».

Η Μαρία Μαγδαληνή ή ο Ιωάννης ο Βαπτιστής

Μια από τις πιο αμφιλεγόμενες θεωρίες που έχουν προκαλέσει αντιδράσεις στον κόσμο της Χριστιανοσύνης είναι ότι ο Ιησούς διατηρούσε ερωτική σχέση με την Μαρία Μαγδαληνή. Αυτή η θεωρία πυροδοτήθηκε εκ νέου, μετά την κυκλοφορία του βιβλίου του Αμερικανού συγγραφέα Νταν Μπράουν «Κώδικας ντα Βίντσι», σύμφωνα με τον οποίο στο τραπέζι δίπλα στον Ιησού δεν κάθεται ο Ιωάννης, αλλά η Μαρία Μαγδαληνή.

Σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της θεωρίας, η εξήγηση βασίζεται στο γεγονός ότι είναι η μοναδική φιγούρα που δεν έχει εμφανή ανδρικά χαρακτηριστικά, όπως όλοι οι υπόλοιποι μαθητές του Χριστού. Υποστηρίζουν ότι οι φιγούρες του Χριστού και του Ιωάννη δημιουργούν ένα νοητό «Μ» ανάμεσά τους, το οποίο παραπέμπει στα αρχικά του ονόματος της Μαρίας Μαγδαληνής.

Ωστόσο, η εκκλησία, όπως και πολλοί επιστήμονες δεν αποδέχονται αυτή την εκδοχή και την θεωρούν ιστορία επιστημονικής φαντασίας, εξωφρενική και παντελώς ατεκμηρίωτη. Ανάμεσα σε αυτούς είναι και ο Ιταλός ερευνητής Μάριο Ταντέι. «Πριν από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, υπήρχαν πολλοί καλλιτέχνες που δημιούργησαν τον Μυστικό Δείπνο. Όταν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι αποφάσισε να τον ζωγραφίσει, έπρεπε να ακολουθήσει κάποιους κανόνες. Έπρεπε να βάλει τους χαρακτήρες σε συγκεκριμένες θέσεις με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ώστε οι άνθρωποι που θα έβλεπαν το έργο να μπορούν να αναγνωρίσουν τους Αποστόλους έναν προς έναν», ανέφερε ο ερευνητής στην ιστοσελίδα του Μουσείου Σμιθσόνιαν στην Ουάσινγκτον.

«Για παράδειγμα, ο Άγιος Πέτρος κρατά πάντα ένα μαχαίρι. Τον Ιούδα τον αναγνωρίζουμε επειδή σε όλες τις απεικονίσεις κρατά ένα πουγκί με χρήματα που συμβολίζει την προδοσία του. Έτσι, και ο Ιωάννης παρουσιάζεται νέος που από κάποιους τα χαρακτηριστικά του θεωρούνται θηλυπρεπή» εξήγησε.

Η μουσική

Το 2007 ο Ιταλός μουσικός Τζιοβάννι Πάλα ισχυρίστηκε ότι ο ντα Βίντσι έκρυψε στο έργο του μια μουσική σύνθεση. Ο Πάλα ζωγράφισε ένα πεντάγραμμο πάνω σε αντίγραφο του έργου. Στη συνέχεια, σκέφτηκε πως το ψωμί και τα χέρια του Χριστού και των Αποστόλων θα μπορούσαν να εκφράζουν μια μουσική νότα. Η επιλογή αυτών των δυο έγινε γιατί το ψωμί συμβολίζει το σώμα του Χριστού, ενώ τα χέρια ευλογούν το φαγητό.

Όταν προσπάθησε να δει αν όντως δημιουργείται κάποιος ιδιαίτερος ήχος, απογοητεύτηκε, καθώς οι νότες δεν συνδέονταν μεταξύ τους αρμονικά. Έτσι, αποφάσισε να δοκιμάσει να τις παίξει ανάποδα, δηλαδή από δεξιά προς τα αριστερά. Ο Πάλα δημιούργησε μια μελωδία 40 δευτερολέπτων που όπως ανέφερε σε συνέντευξή του στο αμερικανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Associated Press «μοιάζει με ρέκβιεμ, με νεκρώσιμη ακολουθία».

Η θεωρία βασίζεται στο γεγονός ότι ο ντα Βίντσι έγραφε ανάποδα. Άρχιζε να γράφει από τα δεξιά προς τα αριστερά. Ξεκινούσε από το τελευταίο φύλλο και στη συνέχεια έφτανε στο πρώτο. Πολλοί πιστεύουν ότι έτσι προσπαθούσε να κρατήσει τις σκέψεις του μόνο για λίγους. Παράλληλα, υπενθυμίζει ότι ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι εκτός από ζωγράφος, ήταν και μουσικός. Μπορούσε να διαβάζει και να γράφει μουσική. Συνέθεσε και μικρά τραγούδια, μερικά από τα οποία έχουν σωθεί στα σημειωματάριά του.

Ο Πάλα υποστηρίζει ότι η «μελωδία του Θεού» στο έργο του ζωγράφου ακούγεται καλύτερα με το εκκλησιαστικό όργανο. Ο Ιταλός κριτικός τέχνης που έχει ασχοληθεί αρκετά με τα έργα του Ντα Βίντσι πιστεύει ότι η θεωρία του Πάλα είναι «εύλογη».

Πηγή: Μηχανή του Χρόνου