Συντάξεις: Τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο, τι αλλάζει

Η δημιουργία ατομικού κουμπαρά για κάθε νέο ασφαλισμένο μετά την 1η Ιανουαρίου του 2022 με στόχο την εξασφάλιση υψηλότερων επικουρικών συντάξεων για τη νέα γενιά, η λειτουργία κεφαλαιοποιητικού πυλώνα στην επικουρική ασφάλιση για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά ο υπαρκτός κίνδυνος της γήρανσης του πληθυσμού και η διασφάλιση των υφιστάμενων επικουρικών και κύριων συντάξεων είναι ορισμένοι από τους βασικούς άξονες της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης με το νέο επικουρικό σύστημα το οποίο θα ισχύσει από 1-1-2022. Το σχετικό νομοσχέδιο πρόκειται να δοθεί σε δημόσια διαβούλευση το επόμενο διάστημα εντός του Μαΐου.

Δημόσιο σύστημα

Οπως επισημαίνει ο υφυπουργός Εργασίας, αρμόδιος για την κοινωνική ασφάλιση, Πάνος Τσακλόγλου, το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα παραμείνει δημόσιο. Για τον σκοπό αυτό θα συσταθεί ένα νέο δημόσιο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί περιορισμένος αριθμός προσεκτικά σχεδιασμένων επενδυτικών χαρτοφυλακίων όπου, κατ’ επιλογήν του ασφαλισμένου, θα κατευθύνονται και θα επενδύονται τα κεφάλαια του ασφαλιστικού κουμπαρά. Ο κάθε πολίτης θα έχει τον πλήρη έλεγχο των εισφορών και των αποδόσεων των επενδύσεών του, μέσω ηλεκτρονικής πρόσβασης από το κινητό ή και τον υπολογιστή του ανά πάσα στιγμή. Ο Τσακλόγλου εξηγεί ότι το νέο σύστημα θα είναι υποχρεωτικό για το σύνολο των μισθωτών και των αυτοαπασχολουμένων που θα εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από 1/1/22 και προαιρετικό για τους ασφαλισμένους κάτω των 35 ετών, οι οποίοι είτε δεν έχουν υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση είτε είναι ήδη ασφαλισμένοι στο υφιστάμενο σύστημα.

Ο υφυπουργός Εργασίας, επικαλούμενος τη δυσμενή εξέλιξη των δημογραφικών δεικτών (το 2030 η Ελλάδα θα είναι η πιο «γερασμένη» ευρωπαϊκή χώρα ξεπερνώντας την Ιταλία), επισημαίνει ότι με τις προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις επιχειρείται η μετατροπή του ισχύοντος αναδιανεμητικού συστήματος σε κεφαλαιοποιητικό, ώστε να εξασφαλιστεί η επάρκεια των επικουρικών συντάξεων, η διαγενεακή αλληλεγγύη και οι αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας. «Οι εισφορές των νέων ασφαλισμένων θα επενδύονται με σκοπό το αβγάτισμα του προσωπικού κουμπαρά, την αύξηση του σωρευμένου ποσού και τελικά την αύξηση της απονεμόμενης σύνταξης» τονίζει ο Τσακλόγλου, προσθέτοντας ότι «η κυβέρνηση στοχεύει στην εξασφάλιση καλύτερων συντάξεων, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα κάθε διακριτού ασφαλιστικού συστήματος».

Συγκεκριμένα, η ασφαλιστική μεταρρύθμιση έχει τα εξής χαρακτηριστικά: στηρίζεται στη διαφοροποίηση του ασφαλιστικού κινδύνου (βασική αρχή των ασφαλίσεων), μειώνοντας έτσι την υπερβολική έκθεση του συστήματος στον «δηµογραφικό κίνδυνο», έχει δηµόσιο χαρακτήρα, προστατεύει τις υφιστάμενες συντάξεις – κύριες και επικουρικές -, δημιουργεί αποταμιεύσεις, σηµαντικό τµήµα των οποίων θα διατεθεί για χρηµατοδότηση επενδύσεων στη χώρα µας, προωθεί τη διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων των ασφαλισµένων και αποκαθιστά την εµπιστοσύνη στο σύστηµα κοινωνικής ασφάλισης, δημιουργώντας ισχυρά αντικίνητρα για την ανασφάλιστη και υποδηλωμένη εργασία.

Επίσης, με το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης εισάγεται μία ακόμα καινοτομία για το ασφαλιστικό μας σύστημα: ο νέος ασφαλισμένος ανά πάσα στιγμή θα μπορεί να έχει πρόσβαση στα στοιχεία του ατομικού του κουμπαρά μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του ή του κινητού του τηλεφώνου. Με την πλήρη ανάπτυξη του συστήματος θα βλέπει τις εισφορές, τις αποδόσεις και το σωρευμένο κεφάλαιό του, όπως σήμερα μπορεί να ελέγξει την κίνηση του τραπεζικού του λογαριασμού.

Η ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα – κατ’ αντιστοιχία των συστημάτων συμπληρωματικής ασφάλισης που υπάρχουν σε όλες τις αναπτυγμένες αλλά και σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες της Ευρώπης – προκύπτει κυρίως από τη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού. Επιπρόσθετα, το υφιστάμενο σύστημα δεν βοηθά στην ανάπτυξη της οικονομίας και αντιμετωπίζει την καχυποψία των νεότερων γενεών.

Ποιους αφορά το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης:

• Τους νέους μισθωτούς δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας
• Τους νέους αυτοαπασχολουμένους που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας και απασχολούνται σε κλάδους στους οποίους σήμερα είναι υποχρεωτική η επικουρική ασφάλιση (π.χ. μηχανικοί, δικηγόροι)
• Σε εθελοντική βάση, όλους τους υφιστάμενους εργαζομένους (μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι) ηλικίας έως 35 ετών.

Ποιους δεν αφορά:

• Τους σημερινούς συνταξιούχους
• Τους σημερινούς ασφαλισμένους άνω των 35 ετών
• Τους σημερινούς ασφαλισμένους κάτω των 35 ετών οι οποίοι θα επιλέξουν να παραμείνουν στο υφιστάμενο σύστημα επικουρικής ασφάλισης.

Δηλαδή, το νέο σύστημα δεν επιφέρει καμία αλλαγή και δεν θίγει τις συντάξεις όσων έχουν ήδη βγει στη σύνταξη και δεν επιφέρει επίσης καμία αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων των σημερινών εργαζομένων που παραμένουν στο ισχύον σύστημα επικουρικής ασφάλισης.

Δημόσιος χαρακτήρας συστήματος. Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης παραμένει δημόσιο, ως μέρος του λεγόμενου πρώτου πυλώνα ασφάλισης, για τον οποίο το κράτος εγγυάται συνταγματικά και φέρει την πλήρη ευθύνη λειτουργίας του.

Υψος εισφορών. Οι ασφαλιστικές εισφορές παραμένουν οι ίδιες με το σημερινό σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Δηλαδή, το συνολικό ύψος για τους μισθωτούς είναι 6% και επιμερίζεται σε 3% για τον εργαζόμενο και 3% για τον εργοδότη επί των ασφαλιστέων αποδοχών. Οι εισφορές για τους αυτοαπασχολουμένους θα υπολογίζονται βάσει των ασφαλιστικών κατηγοριών που ισχύουν και σήμερα.

Αποταμίευση για τη νέα γενιά. Tο νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης είναι κεφαλαιοποιητικό, δηλαδή οι εισφορές των νέων εργαζομένων, αντί να χρηματοδοτούν τις επικουρικές συντάξεις των τωρινών συνταξιούχων, θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται για τις συντάξεις των ίδιων των ασφαλισμένων. Δημιουργείται, δηλαδή, ένα μεγάλο αποθεματικό κεφάλαιο αποκλειστικά για τις συντάξεις των νέων εργαζομένων, που θα λειτουργήσει και ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας.

Ατομικός κουμπαράς – διαφάνεια. Με το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης ενισχύεται η διαφάνεια. Για κάθε νέο ασφαλισμένο θα δημιουργηθεί ατομικός λογαριασμός στον οποίο θα καταγράφονται οι ασφαλιστικές εισφορές που έχουν καταβληθεί από τον εργοδότη για τον μισθωτό ή από τον ίδιο, εφόσον πρόκειται για αυτοαπασχολούμενο, καθώς και οι αποδόσεις των επενδύσεων που αντιστοιχούν στις εισφορές του. Ανά πάσα στιγμή ο ασφαλισμένος θα μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες μέσα από την οθόνη του υπολογιστή του ή του κινητού του τηλεφώνου, όπως, για παράδειγμα, μπορεί σήμερα να ελέγξει την κίνηση του τραπεζικού του λογαριασμού.