Οι αναδυόμενες μεταλλάξεις του SARS-CoV-2, παρότι δεν αιφνιδιάζουν την επιστημονική κοινότητα, εξαιτίας της εξελικτικής πορείας των ιών, βρίσκονται στο «μικροσκόπιό» της. Αλλωστε, πρόσφατα ο καθηγητής Λοιμωξιολογίας, Σωτήρης Τσιόδρας, δεν έκρυψε τον προβληματισμό και την ανησυχία του υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, ότι «χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση». Παρ’ όλα αυτά, τα εμβόλια σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα προστατεύουν από τη βαριά νόσηση, με αποτέλεσμα οι ειδικοί να επαναλαμβάνουν σε κάθε ευκαιρία ότι ο άμεσος τρόπος αναχαίτισης των μεταλλάξεων είναι ο εμβολιασμός της πλειονότητας των πολιτών.
Συνεπώς, στο πλαίσιο αυστηρής επιτήρησης βρίσκεται και το στέλεχος Β.1.1.318 (η λεγόμενη «νιγηριανή μετάλλαξη») που κυκλοφορεί κυρίως στο κέντρο της Αθήνας, με «TA ΝΕΑ» να καταγράφουν έξι επιστημονικές αλήθειες για τη νέα αυτή απειλή.
1 Γιατί ονομάστηκε το στέλεχος έτσι;
Το συγκεκριμένο στέλεχος εντοπίστηκε και απομονώθηκε για πρώτη φορά στη Νιγηρία. Ομως, παρότι μέχρι πρότινος συνηθιζόταν τα στελέχη να ονοματίζονται από την περιοχή που απομονώθηκαν για πρώτη φορά, τα τελευταία χρόνια αποφεύγεται ο χαρακτηρισμός των στελεχών με γεωγραφική τοποθεσία γιατί δημιουργεί στίγμα με αρνητικές συνέπειες στη δημόσια υγεία. Ετσι, πλέον, όπως εξηγεί σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα που εξέδωσε η Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και συνυπογράφει ο επίκουρος καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας Γκίκας Μαγιορκίνης, τα στελέχη ονοματίζονται με βάση το εξελικτικό κλάδο που έχουν προκύψει σύμφωνα με συνδυασμό λατινικών γραμμάτων και αριθμών που αναπαριστούν την εξελικτική ιστορία του στελέχους.
2 Γιατί δεν πρόκειται για «αθηναϊκή» μετάλλαξη;
Το στέλεχος Β.1.1.318 αποτελεί το δεύτερο σε συχνότητα στέλεχος που απομονώνεται στην ελληνική επικράτεια τους τελευταίους μήνες, με το B.1.1.7 (γνωστό και ως «βρετανικό») να είναι ως και σήμερα αυτό που επικρατεί. Ομως, δεν απομονώθηκε για πρώτη φορά στην Αθήνα, αλλά όπως προαναφέρθηκε στη Νιγηρία, με αποτέλεσμα σταδιακά να περάσει και τα σύνορα της χώρας μας.
3 Σε ποιες χώρες εντοπίζεται;
Ηδη απομονώνεται σε πλήθος άλλων χωρών, σύμφωνα με την πλατφόρμα GISAID, όπως Ηνωμένο Βασίλειο, Βέλγιο, Αυστρία, Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ελβετία, Σλοβενία, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, Καναδάς, Αυστραλία, Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Μπαγκλαντές, Αργεντινή, Γκάμπια, Γκαμπόν και Τουρκία. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το συγκεκριμένο στέλεχος έχει ελληνική προέλευση ή κάποια ελληνική ιδιαιτερότητα για την οποία μπορεί να ονοματισθεί με αυτόν τον τρόπο.
4 Πόσο συχνό είναι στη χώρα μας;
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα δεδομένα του ΕΟΔΥ, οι δύο συχνότερες μεταλλάξεις είναι η Β.1.1.7 («βρετανική») και η Β.1.1.318, για τις οποίες έχουν καταγραφεί 7.997 και 829 περιστατικά αντίστοιχα. Η «βρετανική» αντιπροσωπεύει το 66,91% του συνόλου των ελεγχθέντων για μεταλλάξεις δειγμάτων και η Β.1.1.318 το 7,02%. Η δεύτερη εντοπίζεται κυρίως στην Αττική και αποτελεί συνδυασμό της «νοτιοαφρικανικής» και της «βραζιλιάνικης» μετάλλαξης.
5 Είναι πιο μεταδοτική;
Οπως σημείωσε πρόσφατα η πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, Μαρία Θεοδωρίδου, «για αυτή τη μετάλλαξη που υπάρχει στο κέντρο της Αθήνας δεν μπορεί να πει κανείς ότι δεν ανησυχεί για ό,τι παραλλαγμένο παρουσιάζεται. Υπάρχουν, όμως, τα συστήματα αυστηρής επιτήρησης, καταγραφής και πιστεύω ότι οι ειδικοί γενετιστές, οι επιδημιολόγοι, θα παρακολουθήσουν την εξέλιξη, που ας ελπίσουμε ότι είναι πολύ περιορισμένη». Πάντως, προς το παρόν και σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς, σχετικά με τις ιδιότητες του στελέχους δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία για τη μεταδοτικότητα ή την παθογένειά της, και για αυτό δεν έχει θεωρηθεί μέχρι στιγμής ως στέλεχος ανησυχίας από τους υγειονομικούς φορείς όπως είναι το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
6 Διαφεύγει από τα εμβόλια;
H B.1.1.318 φέρει τη μετάλλαξη E484K που διερευνάται παγκοσμίως για πιθανή αντίστασή της στα διαθέσιμα εμβόλια. Είναι σημαντικό, όμως, να σημειωθεί ότι τον περασμένο Μάρτιο, όταν εντοπίστηκε στη Μεγάλη Βρετανία, οι υγειονομικές αρχές της χώρας εμφανίστηκαν καθησυχαστικές. Και αυτό διότι η συγκεκριμένη παραλλαγή φαίνεται να αποφεύγει τα αντισώματα που έχουν προκληθεί είτε μέσω του εμβολιασμού είτε μέσω της φυσικής ανοσίας, όμως τα λευκά αιμοσφαίρια (που βοηθούν τον οργανισμό να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις) δεν επηρεάζονται σημαντικά – όπως φαίνεται – από τις μεταλλάξεις που έχουν εντοπιστεί.