Περιπέτειες μετά θάνατον για το αρχείο του Φίλιπ Ροθ

Το αρχικό πλάνο που είχε στο μυαλό του ο Φίλιπ Ροθ για ό,τι θα έμενε μετά τον θάνατό του αφορούσε την καταστροφή ενός τμήματος του αρχείου του. Γι’ αυτό και είχε ζητήσει από τους εκτελεστές της διαθήκης του, τον παντοδύναμο λογοτεχνικό πράκτορα Αντρου Γουίλι και την πρώην σύντροφό του Τζούλια Γκόλιερ, να καταστρέψουν πολλά από τα προσωπικά του έγγραφα μετά τη δημοσίευση της βιογραφίας του την οποία είχε αναθέσει ο ίδιος στον Μπλέικ Μπέιλι. Ο ίδιος ο Ροθ το είχε αναφέρει σε μία συνέντευξή του στο παρελθόν στη γαλλική τηλεόραση.

Εμμονικός με τη διαχείριση της υστεροφημίας του και απολύτως συγκεντρωτικός, ο Ροθ ήθελε να διασφαλίσει ότι ο Μπέιλι, ο οποίος παρήγαγε ακριβώς το είδος της βιογραφίας που ήθελε, θα ήταν το μόνο άτομο έξω από έναν μικρό κύκλο συγγενών που θα είχε πρόσβαση σε προσωπικά, ευαίσθητα χειρόγραφα.

Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται τα αδημοσίευτα «Notes for My Biographer» (μία διαφωνία 295 σελίδων για τα απομνημονεύματα της πρώην συζύγου του) και «Notes on a Slander – Monger». «Δεν θέλω τα προσωπικά μου χαρτιά να σέρνονται παντού», είχε πει ο Ροθ.

Τότε κανείς δεν είχε δώσει σημασία. Ομως σήμερα το ενδεχόμενο της καταστροφής μέρους του αρχείου του από τους διαχειριστές του Roth Estate έχει λάβει άλλες διαστάσεις. Η αιτία έχει να κάνει με τις καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση γυναικών και βιασμούς ανήλικων μαθητών από τον Μπέιλι με συνέπεια την απόσυρση από τον εκδοτικό οίκο Norton της βιογραφίας του Φίλιπ Ροθ.

Η βιογραφία του Μπέιλι «Philip Roth: The Biography» δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα. Το έργο του απεικόνισε τον συγγραφέα ως «ανόητο εμμονικό», ενώ η εστίαση του Μπέιλι στην προσωπική ζωή του Ροθ κατέκλυσε τη μικρότερη συζήτηση για τη λογοτεχνική του παραγωγή και άλλες δραστηριότητές του, όπως η υπεράσπιση των συγγραφέων της Ανατολικής Ευρώπης. Τα σκάνδαλα του βιογράφου έχουν επιπλέον αμαυρώσει το βιβλίο και ενίσχυσαν τη φήμη του Ροθ ως μισογύνη.

Μετά την απόφαση του Norton η μοίρα των προσωπικών εγγράφων του Ροθ με τον επείγοντα χαρακτήρα κινητοποίησε μέλη της αμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας. Πρόσφατα η Εταιρεία Φίλιπ Ροθ δημοσίευσε μια ανοιχτή επιστολή με την οποία ζητούσαν από τους εκτελεστές του Ροθ «να διατηρήσουν αυτά τα έγγραφα και να τα καταστήσουν προσβάσιμα στους ερευνητές». Σύμφωνα με το The New Republic oι προσπάθειες που καταβάλλoυν οι διαχειριστές του Ροθ για τον έλεγχο της κληρονομιάς του έχουν αποτύχει θεαματικά. Ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσει την κληρονομιά του, η οποία έχει υποστεί ζημιά από το σκάνδαλο του Μπέιλι, είναι να ανοίξει τα χαρτιά του στην ευρεία κοινότητα των μελετητών.

Τα χειρόγραφα του Ροθ ήδη βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, ενώ η δημόσια βιβλιοθήκη του Νιούαρκ φυλάσσει τα βιβλία του καθώς και πολλά προσωπικά αντικείμενα.

Οι ακαδημαϊκοί που προσπαθούν να διασώσουν το αρχείο του Ροθ προβάλλουν μία σειρά επιχειρημάτων. Η προσπάθεια αφορά «την πνευματική έρευνα και την προστασία και διαφοροποίηση της κληρονομιάς ενός από τους σημαντικότερους συγγραφείς στην Αμερική». «Στη μυθοπλασία του γράφει για την πολυπλοκότητα των ανθρώπων, για εκείνους που σφάλλουν, για όσους παρεξηγούν άλλους ανθρώπους», δηλώνει η καθηγήτρια αγγλικών Εϊμι Ποζόρσκι. «Στο βιβλίο του “Exit Ghost” προέβλεψε αυτό το σενάριο. Ο Ρίτσαρντ Κλίμαν είναι βιογράφος που δεν εξυπηρετεί καλά το θέμα του. Μακάρι ο Ροθ να είχε δει ότι για να καταλάβει κάποιος την πολυπλοκότητα του έργου του χρειάζονται περισσότερες φωνές, όχι λιγότερες».

Ο Ζακ Μπερλίνερμπλάου, καθηγητής Εβραϊκού Πολιτισμού στη Σχολή Εξωτερικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Τζόρτζταουν, παρατήρησε ότι ο Ροθ είχε περάσει τη ζωή του δημιουργώντας μια εξωακαδημαϊκή κλίκα για τον έλεγχο του θρύλου του. «Πρέπει να πάρουμε τον έλεγχο αυτής της αφήγησης γιατί για τρεις δεκαετίες ό,τι ξέρουμε για τον Ροθ το γνωρίζουμε από τους φίλους του. Δεν ξέρω αν αυτό είναι ακόμη δυνατό, αλλά η διατήρηση αυτών των εγγράφων είναι το πρώτο βήμα».

Το σχεδιαζόμενο εύρος της καταστροφής του αρχείου του Ροθ δεν είναι σαφές. Περιλαμβάνει σίγουρα τις «Σημειώσεις για τον βιογράφο μου» και το «Notes on a Slander – Monger», αλλά και μια σειρά από άλλα έγγραφα. Τα μέλη της Εταιρείας Φίλιπ Ροθ ενδιαφέρονται να διατηρήσουν σχεδόν οτιδήποτε, ιδίως τα μη δημοσιευμένα χειρόγραφα και άλλο υλικό που ο Ροθ ανέθεσε στους φίλους να στείλουν στον Μπέιλι ως μέρος της έρευνάς του. Η απόσυρση από την κυκλοφορία της βιογραφίας που έγραψε ο Μπέιλι θεωρήθηκε μια ευκαιρία στο να ωθήσει τους διαχειριστές να δεσμευτούν για τη διατήρηση των εγγράφων του Ροθ.

Αυτή η προσπάθεια περιπλέχθηκε κάπως με την ανακοίνωση της Skyhorse Publishing ότι ανέλαβε την παραγωγή χαρτόδετης και ηλεκτρονικής έκδοσης του βιβλίου. Η εκδοτική εταιρεία Skyhorse πρόσφατα απέκτησε φήμη για την προθυμία της να δημοσιεύει «ακυρωμένους» συγγραφείς, όπως τον Γούντι Αλεν. Είναι το τελευταίο παράδειγμα της κακοδιαχείρισης του Roth Estate και της αποτυχίας των σχεδίων του ίδιου του Ροθ για τη βιογραφία του να λειτουργήσει όπως την είχε προγραμματίσει. Αυτές οι αλληλοσυνδεόμενες αποτυχίες ενεργοποιούν εκείνους που έχουν αμφισβητήσει την επιμονή των διαχειριστών της πνευματικής περιουσίας του Ροθ να καταστρέψουν έγγραφά του. «Αν ο Γουίλι και η Γκόλιερ πρόκειται να κάψουν αυτά τα έγγραφα, θα πρέπει να μας πουν γιατί», δηλώνει ο Μπερλίνερμπλάου.