Πρώτος γιόρτασε πολιτικά την άρση του λοκντάουν με μια περιοδεία στην Ηλεία ο Αλέξης Τσίπρας – οι κομματικές πηγές λένε ότι έπονται κι άλλες τώρα που τα υγειονομικά πρωτόκολλα το επιτρέπουν. Για έξι μήνες οι έλληνες πολιτικοί δεν είχαν εύκολα την ευκαιρία για ένα λουτρό στον λαό – για τη φυσική, για να το θέσουμε πιο κομψά, επαφή με τον μέσο ψηφοφόρο που τους προσφέρει τη δυνατότητα να αφουγκραστούν την κοινή γνώμη, αλλά και να της υπενθυμίζουν την παρουσία τους ενόψει της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης. Το βασικό εργαλείο για να επικοινωνούν τις ιδέες, τις προτάσεις και εν τέλει τους ίδιους τους εαυτούς τους ήταν οι διαδικτυακές εκδηλώσεις. Τώρα που οι περισσότεροι έχουν πια το know-how της περιοδείας μέσω Zoom, θα αλλάξει ο τρόπος που προσεγγίζουν τους πολίτες; Ποια είναι τα υπέρ και τα κατά της πατροπαράδοτης επικοινωνίας με τα εκλογικά ακροατήρια, και ποια εκείνης μέσα από την οθόνη ενός υπολογιστή;
Από τα τέλη Φεβρουαρίου η Φώφη Γεννηματά σχεδίαζε διαδικτυακές περιοδείες στις 13 περιφέρειες της χώρας. Η αρχηγός του ΚΙΝΑΛ συνάντησε ψηφιακά θεσμικούς τοπικούς παράγοντες και κομματικά στελέχη σε κάθε μια από αυτές. Το ίδιο μοτίβο ακολούθησε και η αξιωματική αντιπολίτευση. Οι τοπικές του ΣΥΡΙΖΑ διοργάνωναν διαρκώς εκδηλώσεις που ο καθένας μπορούσε να παρακολουθήσει από το σαλόνι του, ενώ η Κουμουνδούρου έχει ήδη παρουσιάσει τις προτάσεις της για το ΕΣΥ και την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης έτσι. Στο δε αρχηγικό πρόγραμμα περιλαμβανόταν σχεδόν κάθε εβδομάδα μια τηλεδιάσκεψη με συνδικαλιστικούς φορείς των επαγγελματικών κατηγοριών που οι συριζαίοι εκλογολόγοι επέμεναν πως εμφανίζονται στις μετρήσεις δυσαρεστημένες με κυβερνητικές αποφάσεις οι οποίες τις αφορούν. Εξίσου ενεργή ιντερνετικά υπήρξε κι η Πειραιώς.
Ο κορωνοϊός δεν άλλαξε μόνο τα ειωθότα της ελληνικής πολιτικής σκηνής. Σε 51 χώρες του πλανήτη που στήθηκαν εθνικές κάλπες μέσα στο 2020 κόμματα και επαγγελματίες της πολιτικής κλήθηκαν να επανεφεύρουν τους τρόπους με τους οποίους κάνουν προεκλογική καμπάνια. Βέβαια, σύμφωνα με έρευνα του διεθνούς οργανισμού IDEA – International Institute for Democracy and Electoral Assistance – μόλις στις μισές επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα σε πολιτικές συγκεντρώσεις και συναθροίσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις – κυρίως εκεί που η διείσδυση του Ιντερνετ παραμένει σε χαμηλά επίπεδα – ξανανακάλυψαν τις κυρίαρχες μεθόδους του παρελθόντος. Οπως τις ταχυδρομικές επιστολές, το τελεμάρκετινγκ, τις εφημερίδες και τα talk shows.
Οι εκλογικές διαδικασίες
Περιορισμοί επιβλήθηκαν και σε εκλογικές διαδικασίες του 2021. Πριν από τη Σούπερ Πέμπτη του Ηνωμένου Βασιλείου, π.χ., στο σάιτ της βρετανικής ΚΕΔΕ η κυβέρνηση έδινε κατευθυντήριες γραμμές στους υποψηφίους για το πώς θα κυνηγήσουν τον σταυρό με ασφάλεια. Οι απορίες των δεύτερων ήταν πολλές. Ρωτούσαν μέχρι κι αν είναι επικίνδυνο να συνοδεύονται από φωτογράφο – στη συγκεκριμένη ερώτηση η απάντηση ήταν «οι διατάξεις επιτρέπουν τις πολιτικές δραστηριότητες αντί της φωτογραφίας».
Από το επιτελείο της Γεννηματά υπολογίζουν ότι το τελευταίο χρονικό διάστημα εκείνη και οι στενοί της συνεργάτες μίλησαν διαδικτυακά με 30 προέδρους εργατικών κέντρων, 150 στελέχη του αγροτικού τομέα και 250 συνδικαλιστές, ενώ μόλις την Τετάρτη αντάλλαξαν απόψεις για το νέο αυτοδιοικητικό νομοσχέδιο με περίπου 80 δημάρχους. Σε καθημερινή βάση, παρεμπιπτόντως, μπαίνουν στο προεδρικό γραφείο της Χαριλάου Τρικούπη μέσω των παραθύρων των τηλεσυσκέψεων εκπαιδευτικοί και υγειονομικοί.
Παρ’ όλα αυτά, στην κιναλίτικη έδρα ήδη προετοιμάζουν τις επόμενες πραγματικές, όχι ψηφιακές, εξορμήσεις της προέδρου – σαν κι αυτή που έκανε στο αμαξοστάσιο του ΟΣΥ στον Ρέντη στις αρχές της εβδομάδας. Επειδή οι περιοδείες ή οι επί τόπου επισκέψεις είναι «ο μοναδικός τρόπος να πλησιάσουν τα κόμματα αυτούς που δεν είναι δεμένοι μαζί τους», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει έμπειρος κεντροαριστερός. «Οι τελευταίοι θα νιώσουν το πραγματικό ενδιαφέρον του πολιτικού μόνο αν τον δουν να περνάει από το μαγαζί ή τον χώρο εργασίας τους», συμπληρώνει.
Η πανδημία ανάγκασε όλα τα κόμματα να βρουν νέους διαύλους επικοινωνίας τόσο μεταξύ των μελών τους όσο και με τους εκλογείς. Και τα ώθησε στον εκσυγχρονισμό του επικοινωνιακού modus operandi τους. Ασχέτως ιδεολογικής προέλευσης οι εξοικειωμένοι με την κομματική καθημερινότητα παραδέχονται πως χάρη στις νέες τεχνολογίες κερδίζουν χρόνο και εξοικονομούν χρήμα. Για να ακούσουν, φέρ’ ειπείν, τις θέσεις ενός σεβαστού αριθμού εργατικών κέντρων από όλη τη χώρα πάνω στο νομοσχέδιο για τα εργασιακά θα έπρεπε – υπό κανονικές συνθήκες – να τους καλέσουν στην έδρα τους, και να ξοδέψουν ένα σημαντικό ποσό. Πλέον με τρεις ώρες στο Zoom έχουν ό,τι χρειάζονται – δημιουργώντας, παράλληλα, δίκτυα τα οποία στην προ κορωνοϊού εποχή θα απαιτούσαν μήνες για να χτιστούν.
Πρακτικά, λοιπόν, τηλεδιασκέψεις και διαδικτυακές εκδηλώσεις συμφέρουν οικονομικά, χρονικά και οργανωτικά. Αυτά τα πλεονεκτήματά τους δεν υποκαθιστούν, βέβαια, το μειονέκτημα της απόστασης που περιορίζει κάπως το πλαίσιο που κινούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι – αφού ο αυθορμητισμός δεν ευδοκιμεί στα λάπτοπ και τα κινητά.
Υβριδικο μοντέλο
Σήμερα πάντως, που οι πολιτικοί φέρουν την εμπειρία της τηλεπροσέγγισης, αρκετοί ανάμεσά τους ομνύουν πλέον σε ένα υβριδικό μοντέλο. Σε ένα, δηλαδή, όπου θα αξιοποιούνται τα λογισμικά βιντεοτηλεφωνίας για εσωτερικές διαδικασίες, δημιουργία δικτύων που θα ωφελήσουν τους κομματικούς μηχανισμούς και ανταλλαγή απόψεων από τη μια, ενώ από την άλλη τα στελέχη κάθε βαθμίδας θα περιοδεύουν όπως τον παλιό καλό καιρό – για να «μπορεί να σου πει μια κουβέντα από κοντά ο πολίτης».
