«Μαύρη» 20ετία από τα ακραία καιρικά φαινόμενα

Περισσότεροι από 11 άνθρωποι τον χρόνο πέθαιναν στην Ελλάδα την τελευταία 20ετία εξαιτίας ακραίων καιρικών φαινομένων. Σύμφωνα με στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, την περίοδο 2000-2020 η χώρα μας χτυπήθηκε από 488 καιρικά επεισόδια που είχαν σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, με το ένα τρίτο εξ αυτών να προκαλεί εκτεταμένες καταστροφές σε μία ή περισσότερες περιοχές της Ελλάδας. Οι πλημμύρες αναδεικνύονται στο πιο συχνό καταστροφικό φαινόμενο και η Αττική πρώτη στη λίστα των απωλειών, ενώ το πιο πολύνεκρο επεισόδιο ήταν η πλημμύρα στη Μάνδρα τον Νοέμβριο του 2017, με 24 ανθρώπινες απώλειες.

Λαμβάνοντας υπόψη την επιτακτική ανάγκη για συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή των καιρικών φαινομένων με κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις, η επιχειρησιακή μονάδα ΜΕΤΕΟ του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών έχει αναπτύξει και εμπλουτίζει συστηματικά μια βάση δεδομένων, με στοιχεία που αφορούν επεισόδια πλημμύρας, κεραυνικής δραστηριότητας, χαλαζόπτωσης, χιονιού/ παγετού, ανεμοθύελλας, ανεμοστρόβιλου και καύσωνες, ταξινομημένα ανάλογα με την ένταση των καιρικών φαινομένων και των επιπτώσεών τους.

Εκθεση

Βάσει αυτών, τα όσα αποκαλύπτουν σε ειδική έκθεσή τους οι ερευνητές του METEO, Κατερίνα Παπαγιαννάκη, Βασιλική Κοτρώνη και Κωνσταντίνος Λαγουβάρδος, είναι αποκαλυπτικά: Οπως εξηγούν, τα 488 επεισόδια της περιόδου 2000-2020 επηρέασαν από έναν έως 28 νομούς έκαστο, με μέσο αριθμό νομών που επηρεάστηκαν τους τρεις. «Το 32% προκάλεσε πολύ σοβαρές επιπτώσεις (μεγέθους Ι3), το 37% μέτριας σοβαρότητας επιπτώσεις (μεγέθους Ι2) και το 31% μικρής σοβαρότητας επιπτώσεις (μεγέθους Ι1)».

Τρομακτικοί είναι οι αριθμοί που αναφέρονται στις ανθρώπινες απώλειες: Το ένα τέταρτο του συνόλου των καταγεγραμμένων επεισοδίων κακοκαιρίας σχετίστηκε με τον θάνατο ανθρώπων. Συνολικά 229 άτομα έχασαν τη ζωή τους την περίοδο 2000-2020 εξαιτίας καιρικών φαινομένων. Οι περισσότεροι υπήρξαν θύματα πλημμύρας και κεραυνού, ενώ πολύ λιγότεροι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια ανεμοθύελλας, ανεμοστρόβιλου, παγετού ή καύσωνα.

Τα περισσότερα επεισόδιακατεγράφησαν το 2014 και ο μέγιστος αριθμός επεισοδίων με πολύ σοβαρές επιπτώσεις το 2019.

Πιο επικίνδυνοι μήνες φαίνεται πως ήταν ο Οκτώβριος και ο Νοέμβριος, καθώς παρουσίασαν τη μεγαλύτερη συχνότητα καταστροφικών φαινομένων. Οι ερευνητές χαρακτηρίζουν αναμενόμενο το γεγονός, δεδομένου ότι οι περισσότερες καταστροφές από καιρικά φαινόμενα στην Ελλάδα οφείλονται σε έντονες βροχοπτώσεις που προκαλούν πλημμύρες (ποσοστό 63% του συνόλου), φαινόμενο ιδιαίτερα αυξημένο τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. «Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, αναπτύσσονται καταιγίδες τοπικού χαρακτήρα, οι οποίες όμως μπορεί να γίνουν ιδιαίτερα επικίνδυνες» επισημαίνουν. Και εξηγούν πως ο Νοέμβριος του 2017 είχε το πιο πολύνεκρο επεισόδιο κακοκαιρίας, τη μεγάλη πλημμύρα στη Μάνδρα, εξαιτίας της οποίας χάθηκαν για πάντα 24 άνθρωποι.

Περιοχές

Πρώτη στη λίστα των επιζήμιων καιρικών επεισοδίων αναδεικνύεται η ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου της Αττικής. Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του Αστεροσκοπείου, στην Αθήνα και στα προάστιά της την περίοδο 2000-2020 κατεγράφησαν 80 επεισόδια καταστροφικών καιρικών φαινομένων, ενώ ακολουθούν η Θεσσαλονίκη με 75 επεισόδια, τα Χανιά με 53 και η Ηλεία με 50.

Ο Νομός Αττικής, όπου ζει περίπου το 35% του συνολικού πληθυσμού, είναι η πλέον πληττόμενη περιοχή της Ελλάδας, καθώς επηρεάστηκε από το 25% καιρικών επεισοδίων που εκδηλώθηκαν στη χώρα την περίοδο 2000-2020 και 53 άνθρωποι εκτιμάται ότι έχασαν τη ζωή τους στην περιοχή εξαιτίας καιρικών φαινομένων.

«Οι φυσικές καταστροφές που προκαλούνται από καιρικά φαινόμενα προσελκύουν τις τελευταίες δεκαετίες ολοένα και περισσότερο το επιστημονικό ενδιαφέρον» εξηγούν οι ερευνητές του ΜΕΤΕΟ και καταλήγουν: «Το μέγεθος των επιπτώσεων εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την ένταση των καιρικών φαινομένων αλλά και την ευπάθεια, την ετοιμότητα και την προσαρμοστικότητα του πληθυσμού που εκτίθεται σε αυτά, ενώ είναι πολύ πιθανό να επηρεάζονται σημαντικά από την παγκόσμια κλιματική αλλαγή και την ερημοποίηση».