Το δημοσίευμα της Wall Street Journal για την αποτελεσματικότητα των drones που κατασκευάζονται στην Τουρκία και έχουν δοκιμαστεί ήδη σε διάφορα πεδία μαχών δεν θα πρέπει να προκαλεί έκπληξη.

Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία έχει επενδύσει ιδιαίτερα στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Δεν είναι η μόνη χώρα προφανώς. Ωστόσο, είναι μία από τις χώρες που προσφέρουν σχετικά φτηνές λύσεις στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Γιατί τα drones έχουν χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα από χώρες όπως οι ΗΠΑ για παράδειγμα εδώ και αρκετά χρόνια. Όμως, τα τελευταία χρόνια τέτοια αεροσκάφη παίζουν ρόλο – και αλλάζουν συσχετισμούς – σε διάφορες περιφερειακές συγκρούσεις. Και εκεί έχει σημασία όχι το εάν θα προσφερθεί το πιο εξελιγμένο drone, αλλά το πιο προσιτό.

Για την Τουρκία αυτό αποκτά μια ξεχωριστή σημασία. Η φιλοδοξία της να αναγνωριστεί ως «περιφερειακή δύναμη» προϋποθέτει να μπορεί όχι μόνο να έχει εμπλοκή σε σημαντικές περιφερειακές συγκρούσεις, αλλά και να μπορεί σε αυτές να επηρεάζει και να τροποποιεί τον συσχετισμό δύναμης, ακριβώς για να μπορεί να κατοχυρώνεται ως δύναμη που έχει λόγο για τις εξελίξεις.

Αυτό μπορεί να εξηγήσει την εμπλοκή της Τουρκίας στη Συριακή κρίση εδώ και χρόνια, που περιλαμβάνει και εισβολή και παρουσία τουρκικών δυνάμεων επί Συριακού εδάφους. Αυτό ακριβώς εξέφρασε η εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβυκή κρίση, όπου συμπαρατάχθηκε με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Γι’ αυτόν τον λόγο επέλεξε να στηρίξει το Αζερμπαϊτζάν στη σύγκρουση με την Αρμενία.

Να σημειώσουμε εδώ ότι τα drone αποτελούν βασική πλευρά μιας ιδιότυπης επανάστασης που είναι σε εξέλιξη στο σύγχρονο πόλεμο. Σημαντική πλευρά αυτών των αλλαγών και το γεγονός ότι drone χαμηλού σχετικά κόστους δίνουν συγκριτικό πλεονέκτημα σε ένοπλες δυνάμεις που συχνά έχουν υποδεέστερο εξοπλισμό των αντιπάλων τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πώς έχουν αξιοποιήσει τα drones οι αντάρτες Χούθι στην Υεμένη για να καταφέρουν σημαντικά πλήγματα κατά της Σαουδικής Αραβίας.

Ο ρόλος  των τουρκικών drones σε περιφερειακές συγκρούσεις

Η Τουρκία αυτή τη στιγμή έχει διάφορες παραλλαγές drones. Έχει «κλασικά» μη επανδρωμένα αεροσκάφη, που καθοδηγούνται εξ αποστάσεως, με πιο γνωστό το Bayaraktar TB2. Το συγκεκριμένο μοντέλο έχει μια ιδιαίτερη σημασία για τον ίδιο τον Ερντογάν, μια που το συγκεκριμένο drone το εξέλιξε για λογαριασμό της εταιρείας Baykar της οποίας είναι εκ των διευθυντικών στελεχών ο μηχανικός και επιχειρηματίας Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ που εκτός όλων των άλλων είναι και γαμπρός του Ερντογάν, καθώς έχει παντρευτεί τη μικρότερη κόρη του Τούρκου Προέδρου, τη Σουμεγιέ Ερντογάν.

Έχει επίσης και «αυτόνομα» drones τα οποία «κλειδώνουν» στόχους με χρήση αλγορίθμων υπολογιστών.  Και τα δύο είδη έχουν χρησιμοποιηθεί σε διεθνείς συγκρούσεις.

Στη Λιβύη η Τουρκία έδωσε drones που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις συγκρούσεις γύρω από την Τρίπολη και συνέβαλαν στο να αποκρουστεί η επίθεση των δυνάμεων του Χαφτάρ που επιχειρούσαν να καταλάβουν την Τρίπολη. Παρότι οι αριθμοί που αναφέρονται ποικίλει, είναι προφανές ότι στη Λιβύη είχαμε και την κατάρριψη ορισμένων τουρκικών drones, κυρίως Bayraktart ΤΒ2

Drones χρησιμοποίησε η Τουρκία και στη Συρία και μάλιστα διαφόρων τύπων σε επιχειρήσεις το 2020 κατά των δυνάμεων της συριακής κυβέρνησης. Θα υπάρξουν μάλιστα και καταρρίψεις τουρκικών drones από τη συριακή αεράμυνα.

Στην πρόσφατη πολεμική σύγκρουση ανάμεσα στο Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία, τα τουρκικά drones έπαιξαν σημαντικό ρόλο. Το 2020 η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν είχε ανακοινώσει την απόφαση να προμηθευτεί μη επανδρωμένα αεροσκάφη από την Τουρκία τα οποία και χρησιμοποιήθηκαν εκτεταμένα στις επιχειρήσεις κατά της Αρμενίας (μαζί με drones που είχε προμηθευτεί από το Ισραήλ). Μάλιστα, υπάρχουν και αρκετά βίντεο που κυκλοφορούν από σχετικές επιθέσεις, ενώ στην «παρέλαση της νίκης» στις 10 Δεκεμβρίου 2020 θα παρουσιαστεί και ένα τουρκικής κατασκευής drone Bayraktar TB2.

Ουσιαστικά, η Τουρκία έχει καταφέρει να κατοχυρώσει μια σημαντική θέση στην αγορά των όχι ιδιαίτερα ακριβών drone. Μπορεί τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που κατασκευάζει να μην έχουν τις πολύ εξελιγμένες δυνατότητες που έχουν τα αμερικανικά ή ισραηλινά αντίστοιχα, αλλά τα προσφέρει σε χαμηλή τιμή και ακόμη και αυτές τις δυνατότητες που έχουν μπορούν να αλλάξουν το συσχετισμό σε μια κρίσιμη μάχη.

Η διπλωματία των drones

Ταυτόχρονα, η Τουρκία χρησιμοποιεί τα drones που παράγει για να αναβαθμίσει τις σχέσεις της με άλλες χώρες. Σε αυτό το φόντο έχει πολύ ενδιαφέρον ότι έχει επενδύσει ιδιαίτερα σε χώρες που είναι σε σύγκρουση με τη Ρωσία, παρότι έχει δεχτεί μεγάλη κριτική για την προμήθεια των συστοιχιών S-400 από τη Ρωσία. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο αυξάνει και τις εξοπλιστικές εξαγωγές της.

Το ένα παράδειγμα το αναφέραμε ήδη και αφορούσε την προμήθεια τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών από το Αζερμπαϊτζάν. Παρότι η στενή σχέση και συνεργασία ανάμεσα στην Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν κρατάει καιρό, άλλωστε υπάρχουν στενοί γλωσσικοί δεσμοί αλλά και ως ένα βαθμό πολιτιστικοί (καθώς οι Αζέροι έχουν και πολύ μεγάλη επιρροή ιστορικά και από τον ιρανικό πολιτισμό), δεν ήταν τυχαίο ότι η Τουρκία θέλησε να πουλήσει οπλικά συστήματα σε μια χώρα που βρίσκεται σε περιοχή που η Ρωσία αντιμετωπίζει ως δική της «περιοχή ευθύνης».

Ένα άλλο παράδειγμα αφορά την πώληση drones στην Ουκρανία. Τουρκία και Ουκρανία έχουν συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας και σε αυτό το πλαίσιο το Κίεβο έχει αγοράσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη τουρκικής κατασκευής και με τη σειρά του έχει προσφέρει κινητήρες για drones. Μάλιστα, οι δύο χώρες πάρει και συμφωνία για παραγωγή από κοινού μη επανδρωμένων αεροσκαφών TB2  Bayraktar στην Ουκρανία. Αυτό σημαίνει ότι σε μια ενδεχόμενη πολεμική αναμέτρηση ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία, τα τουρκικά drones θα χρησιμοποιηθούν κατά των Ρωσικών δυνάμεων. Μάλιστα, τον περασμένο Απρίλιο η Ουκρανία πέταξε το πρώτο τουρκικής κατασκευής drone της πάνω από την περιοχή του Ντονμπάς. Από τη μεριά του, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε ότι οι πωλήσεις αυτές δεν στρέφονται κατά της Ρωσίας και ότι η Τουρκία απλώς «έχει κάτι να πουλήσει».

Μια σημαντική συμφωνία για την πώληση drones υπέγραψε η Τουρκία και με την Πολωνία. Όπως δήλωσε και ο υπουργός Άμυνας της Πολωνία Μάριους Μπλασζακ τα τουρκικά drone είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματικά και θα ενισχύσουν τις δυνατότητες των πολωνικών ενόπλων δυνάμεων.  Η συγκεκριμένη συμφωνία αφορά την αγορά 24 μη επανδρωμένων αεροσκαφών Bayraktar TB2 και η πρώτη παράδοση αναμένεται να γίνει το 2022.

Το σημαντικό είναι ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με την πρώτη χώρα που προμηθεύεται τουρκικά drones και είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Ουσιαστικά, η Τουρκία προσπαθεί να «σπάσει» το μονοπώλιο των ΗΠΑ εντός ΝΑΤΟ στην εξαγωγή τέτοιων οπλικών συστημάτων, προβάλλοντας ιδιαίτερα το γεγονός ότι τα τουρκικά drones έχουν δοκιμαστεί σε πραγματικές πολεμικές συνθήκες. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι η Πολωνία δεν είναι απλώς μια χώρα του ΝΑΤΟ αλλά και μία από τις χώρες με τη πιο αντιρωσική τοποθέτηση. Η έμφαση που δίνει η Τουρκία στην προσέγγιση με την Πολωνία φάνηκε και κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Πολωνού προέδρου Αντρέι Ντούντα στην Τουρκία.

Σε μια περίοδο που για την Τουρκία, μετά και την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ, έχει ξεχωριστή σημασία να δείξει ότι είναι μια σημαντική χώρα για τη «Δύση», και ότι η συμπόρευση με τη Ρωσία ήταν μόνο «τακτική», το να έχει αναβαθμισμένες σχέσεις με χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ που έχουν σαφώς αντιρωσική τοποθέτηση διευκολύνει αναμφίβολα τον τουρκικό σχεδιασμό και τη βοηθάει να απαντήσει καλύτερα την αρνητική απέναντί της στάση άλλων χωρών-μελών της ατλαντικής συμμαχίας όπως π.χ. της Γαλλίας, ενώ απαντάει και σε όσους εκφράζουν εντός ΝΑΤΟ ανησυχία για τον τρόπο που η παραγωγή drones μπορεί να οδηγήσει την Τουρκία σε πιο «ανεξάρτητη» εξωτερική πολιτική.

Ωστόσο, υπάρχουν και κάποια εμπόδια σε αυτή την προσπάθεια της Τουρκίας να αξιοποιήσει διπλωματικά τις εξαγωγές μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Για παράδειγμα, η διαπίστωση των Καναδικών αρχών ότι τα τουρκικά drone, που έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολεμικές συγκρούσεις όπως αυτή στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, χρησιμοποιούν καναδική τεχνολογία θεωρήθηκε ότι παραβιάζει την άδεια με την οποία επιτράπηκε να εξαχθεί αυτή η τεχνολογία στην Τουρκία, καθώς η άδεια αφορούσε αποκλειστικά την Τουρκία και όχι άλλες χώρες όπως π.χ. το Αζερμπαϊτζάν. Αντίστοιχη, άρση της άδειας εξαγωγής τεχνολογίας είχε γίνει και όταν είχε διαπιστωθεί ότι τουρκικά drones είχε χρησιμοποιηθεί το 2019 κατά την τουρκική εισβολή στην Συρία κατά των κουρδικών δυνάμεων.