Με την κυβέρνηση Μπάιντεν θα υπάρξει μεγαλύτερη πίεση προς τον Ερντογάν, όταν υιοθετεί συμπεριφορά που δεν αρμόζει σε σύμμαχο του ΝΑΤΟ, εκτιμά ο πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Αντερς Φογκ Ράσμουσεν. Εχοντας θητεύσει αμέσως πριν από τον Γενς Στόλτενμπεργκ, ο Δανός Ράσμουσεν βρισκόταν στο τιμόνι του ΝΑΤΟ όταν η Συμμαχία αντιμετώπισε την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία, ενώ όσον αφορά εξελίξεις με ειδικότερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα, πολλοί τον θυμούνται να τονίζει στα Σκόπια ότι η ένταξη της τότε ΠΓΔΜ στην Ατλαντική Συμμαχία προϋπέθετε εξεύρεση λύσης για την ονομασία. Στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ενόψει της Συνόδου του ΝΑΤΟ τη Δευτέρα, ο Ράσμουσεν μιλάει για τις νέες προκλήσεις για την ασφάλεια, τον ρόλο της τεχνολογίας, τονίζοντας την ανάγκη για μια «τεχνολογική συμμαχία» μεταξύ των δημοκρατικών χωρών.
Μπορεί να γίνει το ΝΑΤΟ μια περισσότερο πολιτική συμμαχία με δεδομένες τις διαφορετικές θέσεις που έχουν τα μέλη του σε ορισμένα ζητήματα, όπως είναι η Κίνα, για παράδειγμα, ενώ υπάρχουν επίσης εντάσεις, αν δούμε την Τουρκία και την Ελλάδα;
Ναι. Το ΝΑΤΟ ήταν ανέκαθεν μια στρατιωτική και πολιτική συμμαχία. Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει το στρατιωτικό στοιχείο να ενισχύεται μέσω των αυξημένων αμυντικών προϋπολογισμών, αλλά έχουμε επίσης δει την πολιτική πλευρά της Συμμαχίας να εξασθενεί. Με τον πρόεδρο Μπάιντεν πιστεύω ότι θα υπάρξει πολύ μεγαλύτερος συντονισμός μεταξύ των συμμάχων, που απαιτείται για μια ενισχυμένη πολιτική διαδικασία. Πιστεύω ότι και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού γινόμαστε λιγότερο αφελείς για τις πραγματικές προθέσεις της Κίνας υπό το εθνικιστικό καθεστώς του προέδρου Σι (Τζινπίνγκ). Οι αυταρχικοί ηγέτες ευδοκιμούν όταν ο ελεύθερος κόσμος είναι διχασμένος, οπότε πρέπει να δείξουμε ένα πιο ενωμένο μέτωπο στο μέλλον.
Μπορεί η Τουρκία, δεδομένης της συμπεριφοράς της, να συνεχίσει να θεωρείται αξιόπιστος σύμμαχος του ΝΑΤΟ; Ποια ήταν η εμπειρία σας σε αυτό το θέμα κατά τη διάρκεια της θητείας σας ως γενικός γραμματέας και θεωρείτε ότι μπορεί το ΝΑΤΟ να αναλάβει έναν πιο σημαντικό ρόλο βοηθώντας Ελλάδα και Τουρκία να αντιμετωπίσουν τις διαφορές τους;
Ο πρόεδρος Ερντογάν μπορεί να δημιουργεί προκλήσεις για τη Συμμαχία. Το έκανε και κατά τη διάρκεια της θητείας μου και η Τουρκία αρχικά αντιτάχθηκε στο να γίνω γενικός γραμματέας. Ωστόσο, το ΝΑΤΟ θα ήταν πιο αδύναμο χωρίς την Τουρκία εντός της Συμμαχίας και χωρίς να συζητάμε τις διαφορές μας. Πιστεύω επίσης ότι ο Ερντογάν χρειάζεται και το ΝΑΤΟ και την ευρωπαϊκή συνεργασία, και με την κυβέρνηση Μπάιντεν είναι πιθανό να δούμε μια πιο ισχυρή προσέγγιση στην άσκηση πίεσης όταν η συμπεριφορά του Ερντογάν δεν είναι αυτή που αρμόζει σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ.
Λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία σας όταν ορίστηκε η Στρατηγική Αντίληψη του ΝΑΤΟ το 2010, τι θεωρείτε πρωταρχικής σημασίας σήμερα ενόψει της νέας Στρατηγικής Αντίληψης και πού θα υπάρξουν διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ των μελών;
Η τελευταία στρατηγική αντίληψη σχεδιάστηκε για μια διαφορετική εποχή, όταν η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν η οικονομική κρίση, η Ρωσία δεν είχε ξεκινήσει εκστρατεία εναντίον της Ουκρανίας και η Κίνα δεν είχε κάνει στροφή προς σκληρή εθνικιστική γραμμή. Σήμερα, αντιμετωπίζουμε ένα εντελώς διαφορετικό σύνολο προκλήσεων ως προς την ασφάλεια, όπου οι περισσότερες ελευθερίες μας μπορούν να γίνουν όπλα στα χέρια αυταρχικών ηγετών. Η ελευθερία της έκφρασης και το Διαδίκτυο εργαλειοποιούνται για τη διάδοση παραπληροφόρησης, για hacking και για ανάμειξη σε εκλογές. Οι ελεύθερες και ανοιχτές οικονομίες μάς οδήγησαν σε μια έκρηξη κινεζικών στρατηγικών επενδύσεων που το Πεκίνο εργαλειοποιεί όλο και περισσότερο για να εξαναγκάσει τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις να αποδεχθούν την άποψη της Κίνας για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή την ύπαρξη της Ταϊβάν. Από αυτή την άποψη, όλοι οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν την ίδια ανάγκη να αποκτήσουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα τόσο στον τρόπο με τον οποίο βοηθάμε ο ένας τον άλλον για να υπερασπιστούμε τις αξίες μας, όσο και στο πώς οι πολίτες μας δεν είναι επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση ή τις κυβερνοεπιθέσεις. Σε αυτό το σημείο η νέα Στρατηγική Αντίληψη πρέπει να είναι ριζικά διαφορετική και νομίζω ότι υπάρχει ευρεία συμφωνία στη Συμμαχία για αυτό.
Δεδομένης της δέσμευσης Μπάιντεν να ανανεώσει τις διατλαντικές σχέσεις και να αντιμετωπίσει τις απειλές και τους αντιπάλους της «σύγχρονης εποχής», ποιες προκλήσεις βλέπετε;
Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η υπαρξιακή πρόκληση της αναδυόμενης τεχνολογίας. Σε αυτό το πεδίο θα πρέπει ΕΕ, ΗΠΑ και άλλοι ομοϊδεάτες εταίροι όπως η Ιαπωνία να ενισχύσουν τη συνεργασία τους. Οποιος κερδίσει τον αγώνα για τεχνητή νοημοσύνη θα έχει επίσης τη δυνατότητα να θέσει τους παγκόσμιους κανόνες και πρότυπα για τη χρήση της. Πρέπει να είναι οι δημοκρατίες του κόσμου. Αλλά μέχρι στιγμής έχουμε πολύ διαφορετικές απόψεις όσον αφορά τα γεωοικονομικά αυτά ζητήματα, όπως είναι οι ροές δεδομένων, οι ημιαγωγοί ή οι κρίσιμες πρώτες ύλες. Από αυτή την άποψη, η Σύνοδος Κορυφής ΕΕ – ΗΠΑ που έχει προγραμματιστεί για την επόμενη εβδομάδα θα θέσει τα θεμέλια για περισσότερη συνεργασία ΕΕ – ΗΠΑ σε αυτόν τον τομέα. Χρειαζόμαστε μια τεχνολογική συμμαχία δημοκρατιών και αρχίζουμε να βλέπουμε μια τέτοια πρωτοβουλία να γίνεται πραγματικότητα.
Πώς μπορούν ΕΕ και ΝΑΤΟ να ενισχύσουν τη συνεργασία, ιδίως στον τομέα της άμυνας;
Η ΕΕ και το ΝΑΤΟ συνεχίζουν να αυξάνουν τη συνεργασία τους. Η ΕΕ δεν μπορεί να αναπαράγει το ΝΑΤΟ. Μετά το Brexit, το 80% των αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ πραγματοποιείται εκτός ΕΕ. Ωστόσο, η ΕΕ αρχίζει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση ισχυρότερων ευρωπαϊκών ικανοτήτων, ιδίως ως προς το πώς μπορούμε να μετακινήσουμε γρήγορα στρατεύματα και εξοπλισμό εάν υπάρχει απειλή στα σύνορα της Ευρώπης. Στο πλαίσιο του υβριδικού πολέμου και της εργαλειοποίησης των ελεύθερων κοινωνιών μας, η ΕΕ διαθέτει τα κατάλληλα νομοθετικά εργαλεία για να αντιδράσει. Για παράδειγμα, η στρατηγική διαφθορά και το σκοτεινό χρήμα έχουν αναγνωριστεί από πολλούς ως «καρκίνος» στις δημοκρατικές κοινωνίες και ως κίνδυνος ασφάλειας, αλλά η ΕΕ διαθέτει πολύ καλύτερα εργαλεία – σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ – για την αντιμετώπισή του. Ομοίως, για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η ΕΕ διαθέτει εργαλεία ανταλλαγής δεδομένων που μας επιτρέπουν να εντοπίζουμε πιθανούς τρομοκράτες ή σοβαρούς εγκληματίες.
Το θέμα της κατασκοπείας ευρωπαίων αξιωματούχων από τις ΗΠΑ με τη βοήθεια της Δανίας θα ρίξει σκιά στη συνάντηση;
Αυτοί οι ισχυρισμοί δεν θα επηρεάσουν τη συνάντηση.
