Εχουν περάσει ακριβώς 25 χρόνια από τότε που ο Ανδρέας Παπανδρέου άφησε την τελευταία του πνοή. Κι όμως, τον τελευταίο καιρό όλο και μνημονεύεται στην πολιτική σκηνή, όλο και αντιγράφεται: οι αναφορές στο πρόσωπό του, σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, κατά την τελευταία τους σύγκρουση στη Βουλή αποδεικνύουν, αν μη τι άλλο, την επιδραστικότητά του. Είτε τον συμπαθούσε κανείς, είτε τον αντιπαθούσε, το μόνο βέβαιο είναι ότι ο Ανδρέας παραμένει σημείο αναφοράς: από τον τρόπο ομιλίας του έως το ζιβάγκο, από την Αλλαγή έως τον λαϊκισμό και από την κυβέρνηση έως την αντιπολίτευση, όλοι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, διεκδικούν ή αντιδρούν σε κάτι που θυμίζει Παπανδρέου.

Η πορεία του

Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, γεννημένος το 1919, πέρασε αρκετά χρόνια στις ΗΠΑ πριν να επιστρέψει στην Ελλάδα. Η προδικτατορική του πορεία, ως υπουργού της Ενωσης Κέντρου και ενός εκ των πρωταγωνιστών της περίφημης υπόθεσης ΑΣΠΙΔΑ, ήταν η αρχή για τα όσα θα κατάφερνε μετά τη Μεταπολίτευση: η δημιουργία του ΠΑΣΟΚ και η άνοδός του στην εξουσία έγινε η συγκολλητική ουσία για τις δύο Ελλάδες της μετεμφυλιακής εποχής και το πρώτο βήμα της χώρας προς την εξωστρέφεια, που κορυφώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Οι μεταρρυθμίσεις από το ’81 άλλαξαν την εικόνα του δημόσιου τομέα και τη σχέση του με την κοινωνία, ήταν καταλυτικές σε ζητήματα ισότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων – όλες είχαν τη σφραγίδα του Παπανδρέου. Αυτού του είδους την πολιτική αναμόρφωση, που έφερε την Ελλάδα πιο κοντά στην εποχή της, προσπαθούν να εκπροσωπήσουν όλοι οι βασικοί παίκτες της σημερινής πολιτικής σκηνής τώρα, που βρισκόμαστε στον επίλογο της πανδημίας. Κι αυτό ισχύει ειδικά για τους δύο εκπροσώπους του προοδευτικού χώρου, που θέλουν να παρουσιαστούν ως η συνέχεια του ΠΑΣΟΚ εκείνης της περιόδου.

Ο «Ανδρέας»

Ο Παπανδρέου ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, με φίλους και εχθρούς. Στα χρόνια της κρίσης η οικονομική ευμάρεια στην οποία είχαν συνηθίσει οι Ελληνες, τα σκάνδαλα και η άνω των δυνατοτήτων σπατάλη αποδόθηκαν στη νοοτροπία που συνόδευσαν τα χρόνια που ο Παπανδρέου βρισκόταν στην εξουσία – και, τελικά, ήταν το ΠΑΣΟΚ που πλήρωσε πιο πολύ απ’ όλα τα πολιτικά κόμματα τη λιτότητα που εφάρμοσε για να μη χρεοκοπήσει η χώρα. Επειτα από μια περίοδο απαξίωσης, όμως, και με την ασφάλεια που παρέχει πια η απόσταση, η περίοδος Παπανδρέου φέρει θετικό πρόσημο για τους περισσότερους, οι οποίοι τη συνδυάζουν με μια αυξημένη νοσταλγία για τη δεκαετία του ’80. Ο ίδιος ο Παπανδρέου έγινε μπλουζάκι που τον παρομοιάζει με τον Σούπερμαν και το ΠΑΣΟΚ «το παλιό, το ορθόδοξο» ποπ τάση και αναφορά. Ακόμα, δηλαδή, και αν κάποιος δεν γνωρίζει από πολιτική ιστορία, αναγνωρίζει με τη μία ποιος είναι ο «Ανδρέας», ο πρώτος πολιτικός στην Ελλάδα που έμεινε γνωστός με το μικρό του όνομα.

Η κληρονομιά του

Ποια είναι η κληρονομιά του Παπανδρέου σήμερα; Το όνομά του συνδέεται με την εποχή των χαρισματικών ηγετών, που αναγνώρισαν ή δημιουργούσαν τα ρεύματα της εποχής τους και συνδέονταν με αυτά. Σε μια χώρα που συχνά προτιμά να μιλάει με όρους παρελθόντος, ο Παπανδρέου υπήρξε μοναδικός στο να μπορεί να συνδυάζει το πριν και το μετά, ακόμα κι όταν έμοιαζαν ασύνδετα. Είναι ένα από τα κομμάτια του παζλ μιας πολιτικής πραγματικότητας που δεν υπάρχει πια, ενός δικομματισμού που έχει αλλάξει μορφή και παραμένει σήμα κατατεθέν ενός κόμματος που φιλοδοξεί να επιστρέψει στη θέση που είχε κάποτε. Οι πολιτικοί που ψάχνουν τη δική τους Αλλαγή θα τον μνημονεύουν πάντα ως παράδειγμα για μίμηση. Και όσον καιρό ο προοδευτικός πόλος θα παραμένει χωρίς κύριο εκφραστή, τόσο ο Ανδρέας θα είναι ωσεί παρών στον δημόσιο διάλογο.

Τελευταία Νέα