Τέλος από προχθές τα πλαστικά μιας χρήσης. Ηρθε η ώρα να ξεχάσουμε τα μαχαιροπίρουνα, τα πιάτα, τα καλαμάκια και μια σειρά από άλλα πλαστικά είδη και να στραφούμε προς άλλες εναλλακτικές επιλογές που έχουν μικρότερο περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Μάλιστα, στο Δημόσιο το τέλος των πλαστικών μιας χρήσης ήρθε από τον περασμένο Φεβρουάριο. Τίθεται έτσι το ερώτημα: Τι γίνεται με τα καταστήματα και τα σουπερμάρκετ που εμπορεύονται τέτοιου είδους προϊόντα; Οπως εξηγούν από το υπουργείο Περιβάλλοντος, θα μπορούν να συνεχίσουν να τα πουλούν μέχρι να εξαντληθούν τα αποθέματα που έχουν, ωστόσο δεν θα μπορούν πλέον να εισάγουν νέα.
Με το νέο σκηνικό που διαμορφώνεται, εισάγονται νέες απαιτήσεις σήμανσης για τα πλαστικά ποτήρια, τα υγρά μαντιλάκια, τα είδη προσωπικής υγιεινής και τα καπνικά προϊόντα, ενώ οι δήμοι είναι υποχρεωμένοι να διαθέτουν δημόσιες βρύσες για τη δωρεάν παροχή πόσιμου νερού.
Οι απαγορεύσεις των πλαστικών ήρθαν για να μείνουν, με στόχο τη μείωση της κατανάλωσης σε πλαστικά ποτήρια και περιέκτες τροφίμων κατά 30% μέχρι το 2024 και κατά 60% μέχρι το 2026 (με βάση και τη σχετική κοινοτική οδηγία που ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με νόμο του περασμένου Οκτωβρίου). Για τον λόγο αυτόν τίθεται υποχρεωτικός στόχος χωριστής συλλογής των πλαστικών μπουκαλιών κατά 77% το 2025 και κατά 90% το 2029. Διευκρινίζεται πως για όσα προϊόντα απαγορεύονται θα ορίζονται με ΚΥΑ εναλλακτικές λύσεις.
Ακόμη, όλα τα καπάκια θα πρέπει να είναι προσαρτημένα στα μπουκάλια τους μέχρι το 2024, ενώ τα πλαστικά μπουκάλια θα πρέπει να κατασκευάζονται από 25% ανακυκλωμένο περιεχόμενο το 2025 και από 35% το 2030.
Στο μεταξύ, παρέχονται κίνητρα στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών ώστε να μειώνονται οι υποχρεωτικές τους εισφορές στα συστήματα ανακύκλωσης, ανάλογα με το ανακυκλωμένο περιεχόμενο που έχουν στα προϊόντα τους (eco-modulation).
Ειδική σήμανση
Από τον Ιανουάριο του 2023 θεσπίζονται συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για δυο νέες ομάδες προϊόντων, όπως είναι τα καπνικά προϊόντα και τα αλιευτικά εργαλεία καθώς και άλλες οκτώ κατηγορίες (κυπελλάκια ποτών, περιέκτες τροφίμων, περιέκτες ποτών, πακέτα και περιτυλίγματα, λεπτές σακούλες μεταφοράς, υγρά μαντιλάκια και μπαλόνια). Τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού θα είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση και για τον καθαρισμό των κοινόχρηστων χώρων και ακτών από τα απόβλητα των προϊόντων αυτών.
Από την 1η Ιανουαρίου 2022 θεσπίζεται περιβαλλοντική εισφορά για τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων που θα ανέρχεται στα τέσσερα λεπτά πλέον ΦΠΑ. Τα χρήματα που θα συλλέγονται θα πηγαίνουν στο Πράσινο Ταμείο και θα επιστρέφουν στους δήμους και τις περιφέρειες για δράσεις καταπολέμησης της περιβαλλοντικής ρύπανσης.
Από την ίδια ημερομηνία θεσπίζεται η υποχρέωση διάθεσης επαναχρησιμοποιήσιμων εναλλακτικών προϊόντων στις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, καθώς και η υποχρέωση να πωλούν τα προϊόντα τους με έκπτωση σε περίπτωση που ο καταναλωτής έχει δικό του επαναχρησιμοποιούμενο σκεύος.
Επιστροφή χρημάτων
Από τις 5 Ιανουαρίου 2023 οι καταναλωτές που θα επιστρέφουν στα σημεία πώλησης τα πλαστικά μπουκάλια (τα οποία θα επιβαρύνονται με επιπλέον λεπτά) θα παίρνουν πίσω αυτά τα επιπλέον χρήματα ως ανταμοιβή για τη συμμετοχή τους στην ανακύκλωση. Η αρχική κουβέντα που έχει γίνει είναι για πέντε λεπτά. Επίσης από τις 3 Ιανουαρίου 2022 διευρύνεται η περιβαλλοντική σήμανση σε όλα τα πλαστικά μιας χρήσης ώστε να γνωρίζουν οι καταναλωτές ποια προϊόντα προορίζονται για επαναχρησιμοποίηση, ποια για ανακύκλωση και ποια για κομποστοποίηση.
Πρόστιμα
Στις περιπτώσεις διάθεσης προϊόντων που υπόκεινται σε απαγόρευση θα επιβάλλεται πρόστιμο που αντιστοιχεί: Στον παραγωγό 1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους και στην επιχείρηση εστίασης πέντε ευρώ ανά τεμάχιο προϊόντος που διέθεσε στην αγορά (με ελάχιστο πρόστιμο τα 1.000 ευρώ). Για τη μη απόδοση τις εισφοράς από τα πλαστικά ποτήρια και τους περιέκτες τροφίμων επιβάλλεται πρόστιμο: Στις επιχειρήσεις εστίασης 1.000 ευρώ ανά παράβαση και σε περίπτωση υποτροπής διπλασιασμός των ποσών. Για τη διάθεση των προϊόντων που δεν πληρούν τις προδιαγραφές οικολογικού σχεδιασμού για ανακυκλωμένο περιεχόμενο επιβάλλεται πρόστιμο στον παραγωγό ύψους 1% επί του κύκλου εργασιών του προηγούμενου έτους.
«Πλέον ενεργοποιείται και στη χώρα μας η ευρωπαϊκή οδηγία για τη σταδιακή κατάργηση των πλαστικών μιας χρήσης» επισημαίνει, μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων Κωνσταντίνος Αραβώσης. «Στόχος δεν είναι μόνο η προστασία του περιβάλλοντος αλλά και η ευαισθητοποίηση-συμβολή του κόσμου στη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος που ζει».
