Αισιόδοξος για την πορεία των ελληνοαμερικανικών σχέσεων δηλώνει ο διακεκριμένος δημοσιογράφος του CNN και αναλυτής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής Μάρκος Κουναλάκης. Ανθρωπος με στενούς δεσμούς με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, σύζυγος της ελληνικής καταγωγής αντικυβερνήτου της Καλιφόρνιας Ελένης Κουναλάκη και «δεξιού χεριού» της αντιπροέδρου των ΗΠΑ Κάμαλα Χάρις, ο Κουναλάκης τονίζει πως οι φύλακες στην αμερικανική διοίκηση έχουν γνώση των τουρκικών προκλήσεων και πως αναγνωρίζουν ότι η κατάσταση στην περιοχή εγκυμονεί κινδύνους λόγω της Τουρκίας του προέδρου Ερντογάν. Ζήτημα παγκοσμίου ενδιαφέροντος και όχι μόνο ελληνικό είναι και ο υβριδικός πόλεμος με την εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού υποστηρίζει ο γνώστης της αμερικανικής διπλωματίας. Ο Μάρκος Κουναλάκης επισημαίνει ότι ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα διατηρήσει μια έντονα σκεπτικιστική στάση προς την Τουρκία, χωρίς να αποκλείει και την πλήρη άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Κύπρο.
Ποιες αλλαγές θα φέρει στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ η νέα κυβέρνηση για την Ανατολική Μεσόγειο αλλά και τις προκλήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην ευρύτερη περιοχή;
Η προηγούμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ έδινε πολύ μικρότερη βαρύτητα σε ζητήματα ηθικών αξιών και δημοκρατίας, ξεκαθαρίζοντας ότι αυτά βρίσκονταν χαμηλά στην πολιτική της ατζέντα. Η παρούσα κυβέρνηση όμως έχει αναβαθμίσει το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και των αμερικανικών δημοκρατικών δικαιωμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται η Ανατολική Μεσόγειος, κομμάτι της οποίας είναι η Ελλάδα, η οποία γιορτάζει τα 200 χρόνια ανεξαρτησίας και δημοκρατίας και απέναντί της βρίσκεται η Τουρκία, η οποία κατρακυλά στην απολυταρχία και δείχνει τις προθέσεις της για την περιοχή, με σαφείς ρίζες στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Εκτιμώ ότι θα διακρίνετε στην κυβέρνηση Biden μία πιο προσεκτική, σκεπτικιστική και περισσότερο βασισμένη σε ηθικές αξίες προσέγγιση, στην εξωτερική πολιτική της.
Πώς μεταφράζεται όμως αυτό με πρακτικό τρόπο, στις τριβές μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας στην παρούσα κατάσταση;
Στο πρόσωπο του προέδρου Biden βλέπουμε κάποιον ο οποίος πραγματικά κατανοεί την Ελλάδα. Γνωρίζει προσωπικά τους παίκτες. Διατηρεί άριστη σχέση με πολλούς από τους έλληνες αξιωματούχους και την ίδια στιγμή έχει εκφράσει μία λιγότερο συγκαταβατική προσέγγιση προς την Αγκυρα, εξαιτίας της συμπεριφοράς του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Πριν από περίπου δύο εβδομάδες είδαμε τον αμερικανό πρόεδρο Joe Biden να συμμετέχει για πρώτη φορά στη σύνοδο του ΝΑΤΟ, όπου και συζητήθηκε το ζήτημα της Τουρκίας, χωρίς ωστόσο να γίνει λόγος για πρακτικά αποτρεπτικά μέτρα προς την Τουρκία, για παράδειγμα κυρώσεις.
Η κυβέρνηση βρίσκεται ακόμη στη φάση της αναθεώρησης της εξωτερικής της πολιτικής αλλά και την αξιολόγηση των παικτών στον τομέα αυτό. Πολλά από τα όσα συμβαίνουν στη διπλωματία γίνονται πίσω από κλειστές πόρτες. Εκεί γίνεται συνήθως η μεγαλύτερη πρόοδος. Δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε αυτό το σημείο, όπου ο πρόεδρος ή άλλα μέλη της κυβέρνησης εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους προς τον Ερντογάν και την κυβέρνησή του στην Τουρκία.
Βλέπετε κάποια βαθιά ρήξη μεταξύ ΗΠΑ – Τουρκίας στο προσεχές μέλλον;
Η λέξη «ρήξη» είναι πολύ βαριά, προκειμένου κανείς να προσδιορίσει μία κατάσταση. Αν διακρίνω την άσκηση πίεσης; Αυτό βεβαίως και συμβαίνει. Διακρίνω την έκφραση ανησυχίας και όλη τη διπλωματική ενεργητικότητα που λαμβάνει χώρα πίσω από τις κλειστές πόρτες, με σκοπό να διασφαλιστεί η ύπαρξη ενός εμφανούς αποτρεπτικού τοίχους, πολυπολικό ή σε διμερές ή τρίμερες επίπεδο, χωρίς περιθώριο παρερμηνείας.
Ποια είναι η πρόβλεψή σας σε σχέση με την εξέλιξη της πολιτικής για την Τουρκία και τα επόμενα βήματα στην Ανατολική Μεσόγειο, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τώρα ο Ερντογάν ισχυρίζεται ότι είναι ο πατέρας των επί της γης μουσουλμάνων;
Οταν σκέφτομαι τους διάφορους ισχυρισμούς που προέρχονται από λαϊκιστές προέδρους, σκέφτομαι ότι και στις ΗΠΑ είχαμε προέδρους οι οποίοι εξέφρασαν ισχυρισμούς υπαρκτούς μόνο στον κόσμο του φανταστικού. Θα πρέπει ωστόσο να υπάρχουν οι πρακτικές δυνατότητες για τον έλεγχο της αξιοπιστίας ισχυρισμών που έχουν ως βάση τη θρησκεία.
Με ποιους πρακτικούς τρόπους θα μπορούσε αυτό να συμβεί;
Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει προσκαλέσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη στις Ηνωμένες πολιτείες για τα θυρανοίξια στον ναό του Αγίου Νικολάου στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, των Δίδυμων Πύργων, ενώ αμέσως μετά θα υπάρξει συνάντηση κορυφής μαζί του.
Τι θα πρέπει να προσμένουμε από την αμερικανική κυβέρνηση, σχετικά με το κυπριακό ζήτημα;
Δεν είναι μόνο ζήτημα παρέμβασης των ΗΠΑ. Είναι ένας συνδυασμός διπλωματικών, αμυντικών συμμαχικών ενεργειών, οι οποίες θα καταφέρουν να πιέσουν την Τουρκία να σταματήσει. Αυτό που σίγουρα δεν επιθυμεί κανείς να δει είναι μία κλιμάκωση που θα οδηγήσει σε μία πιθανή σύγκρουση. Στόχος είναι να επιτευχθεί μια αποκλιμάκωση της έντασης αλλά και επιστροφής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με βασική αφετηρία τον σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο.
Πώς εκτιμάτε ότι η συμφωνία «3+1» θα επιδράσει στη σταθερότητα και στην ευημερία της Ανατολικής Μεσογείου, κατά της Τουρκίας ή οποιουδήποτε άλλου απειλήσει την ευημερία στην περιοχή;
Οσο περισσότερες δικλίδες ασφαλείας υπάρχουν σε διπλωματικό επίπεδο, από την πλευρά της άμυνας και της αποτροπής, πάντα βοηθούν στο να εξασφαλίσει η Ελλάδα ότι μπορεί να απολαμβάνει ένα ασφαλές, ευημερούν και πολλά υποσχόμενο μέλλον.
Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει μία άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο από τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Ενδεχομένως να υπάρξει κάποιο αμερικανοκυπριακό λόμπι το οποίο θα προωθήσει το ζήτημα αυτό, αλλά όπως γνωρίζετε κάθε ενέργεια προκαλεί μία παρενέργεια, συνεπώς όταν είσαι νομοθέτης σε μία κυβέρνηση, πρέπει να ζυγίσεις ποιες θα είναι οι συνέπειες σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα. Αυτό που σίγουρα δεν επιθυμούμε να δούμε, τόσο οι συμμετέχοντες στη συμφωνία «3+1», όσο και οι δυτικοί σύμμαχοι, είναι μία ανοιχτή ένοπλη σύγκρουση ή ακόμη και υβριδικού τύπου σύγκρουση, με την εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού, τις κυβερνοεπιθέσεις ή την ανάπτυξη τεχνολογιών Drones.
Εκτιμάτε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει η εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού ως όπλο από την πλευρά της Τουρκίας;
Αυτή η βαλβίδα μπορεί να ανοίξει και να κλείσει πολύ γρήγορα, χωρίς καμία δεύτερη σκέψη. Είναι ακόμη ένα όπλο στη φαρέτρα του υβριδικού πολέμου απέναντι σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, που σέβονται το Διεθνές Δίκαιο.
Γνωρίζει η κυβέρνηση Biden την εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού στην Ελλάδα από την Τουρκία;
Η Ελλάδα έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στην αντιμετώπιση του ζητήματος αυτού, αλλά δεν είναι μόνο πρόβλημα της Ελλάδας. Είναι ένα συνολικό, παγκόσμιο πρόβλημα, το οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουμε.
