Αναζήτηση
H εταιρία μουσειακού θεάτρου Heterotopia, σε συνεργασία με το Τμήμα Εκπαίδευσης του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, παρουσίασε από τις 7 έως τις 17 Ιουνίου μία εξ’ αποστάσεως παράσταση μουσειακού θεάτρου, βασισμένη στο έργο του Γιάννη Κουνέλλη, «Χωρίς τίτλο, 2004», της συλλογής του ΕΜΣΤ. Πρόκειται για την «Εσωτερική αλληλογραφία» που εξελίχθηκε με αναλογικά και ψηφιακά μέσα σε διάστημα δέκα ημερών σ κι ολοκληρώθηκε με μία ζωντανή αναμετάδοση στους χώρους του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.
Ήταν ένα έργο που έγινε ύστερα από ανάθεση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. Η Ευγενία Τζιρτζιλάκη που είχε την επιμέλεια της σκηνοθεσίας, της δραματουργίας και των κειμένων, γράφει στα «Νέα» για την εμπειρία της παράστασης.
«Όταν ο Γιάννης Κουνέλλης έχτιζε πόρτες με σπασμένα αγάλματα, όταν έφερνε άλογα σε μία γκαλερί, δεν έκανε ζωγραφική αλλά «κάτι άλλο», γιατί ένιωθε πως ο παλιός κόσμος δεν υπήρχε πιά κι έπρεπε να βρει μία νέα γλώσσα.
Στη συνθήκη της πανδημίας, όλες οι σχέσεις αναδιπλώθηκαν, αναγκάζοντάς μας να σκεφτούμε ξανά τι σημαίνει παρουσία, πώς ορίζεται το ζωντανό, και πώς μπορεί να προσεγγιστεί η ανθρώπινη εμπειρία.
Όταν ξεκινήσαμε μία παράσταση για το έργο «Χωρίς τίτλο» του Κουνέλλη που βρίσκεται στο ΕΜΣΤ, δεν ξέραμε ότι η συνθήκη του κορωνοϊού δεν θα μας επέτρεπε να βρεθούμε στο ίδιο δωμάτιο με το κοινό. Αναγκαστήκαμε να ψάξουμε έναν νέο τρόπο θεατρικής αφήγησης, όπου αυτό που συμβαίνει διεισδύει στη ζωή με άλλους τρόπους. Σε μια προσέγγιση χωρίς φετιχισμό, θέατρο δεν είναι οι βελούδινες κουρτίνες και τα παρατεταγμένα καθίσματα, αλλά η επαφή, με όποιο τρόπο μπορούμε.
Σχεδιάσαμε μια εμπειρία μοναδική για τον καθένα, όπου κάθε θεατής παίρνει στα χέρια του κάτι διαφορετικό, δέχεται ένα τηλεφώνημα, μια πρόσκληση για μια συνάντηση και μια σειρά από μέηλ που αποκαλύπτουν καινούργιες διαστάσεις αυτού που βλέπει. Είτε λέγεται θέατρο, είτε «κάτι άλλο», αυτό που φτιάξαμε μόλις ολοκληρώθηκε».
Η παράσταση έχει ως κεντρικό πρόσωπο, μια δημοσιογράφο που ετοιμάζει ένα άρθρο για το έργο «Χωρίς τίτλο, 2004» του Γιάννη Κουνέλλη που βρίσκεται στο ΕΜΣΤ, αλλά τα e–mail της προς την αρχισυνταξία του περιοδικού καταλήγουν στα inbox του κοινού.
Στο διάστημα μίας εβδομάδας η δημοσιογράφος μοιράζεται τις ανακαλύψεις της μέσω μιας σειράς από e–mail, και μας οδηγεί σε ένα ταξίδι όπου ίσως συμβούν και άλλα πράγματα, όπως ένα τηλεφώνημα, μια παράξενη παραλαβή ή μια πρόσκληση για συνάντηση… Μετά το πέρας της εβδομάδας, η δημοσιογράφος επισκέπτεται το έργο σε ζωντανή αναμετάδοση από το κινητό της τηλέφωνο. Το κοινό θα μπορεί να στέλνει μηνύματα σε πραγματικό χρόνο, ζητώντας της να μετακινηθεί στον χώρο αντί γι’ αυτούς. Στην τελική φάση της εμπειρίας, όσοι και όσες το επιθυμούν θα μπορούν να μοιραστούν τα θραύσματα των εντυπώσεών τους σε έναν κοινό ψηφιακό τόπο.
Πρόκειται για είναι μια τοποειδική παράσταση, όπου ο τόπος του έργου (το έργο του Κουνέλλη), αναδημιουργείται στο νου του θεατή. Μια υβριδική μορφή θεάτρου που κινείται μεταξύ μυθοπλασίας και πραγματικότητας και πατά στην νεοϋορκέζικη παράδοση του Θεάτρου του Ενός (Theater of One), στις εξερευνήσεις του Ανθρωπο-ειδικού θεάτρου (human-specific) στη Δανία, στα ερωτήματα που έθεσε ο Ρίτσαρτ Σέχνερ για την απόσταση ανάμεσα στη σκηνή και τους θεατές και στο μονοπάτι των Γκροτοφκι και Αρτώ, που επιχείρησαν να κλονίσουν, να οξειδώσουν και τελικά να διαλύσουν αυτή την απόσταση. Ένας τέτοιος αφανισμός του διαχωρισμού ανάμεσα σε θεατές και συμμετέχοντες αναφέρεται ευθέως στη δημοκρατία, και ως εκ τούτου δεν μπορεί να επιβληθεί παρά μόνο να προταθεί, ως πρόσκληση σε ένα παιχνίδι. Ένα παιχνίδι γύρω από την ερώτηση: Τι είναι αυτό που βλέπω;
Ένας χώρος διαλεκτικής και αναστοχασμού ανοίγεται γύρω από το έργο του Κουνέλλη αλλά και από το ίδιο το θέατρο.
