«Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, με τους πολίτες να αναπολούν τις καλύτερες μέρες που έζησαν. Τους νέους να γεμίζουν το Διαδίκτυο με χιούμορ που κρύβει την προσδοκία να ζήσουν όσα έζησαν οι γονείς τους», είπε στην ομιλία της η Φώφη Γεννηματά για την επέτειο της 3ης Σεπτέμβρη. Το ΠΑΣΟΚ, όμως, δεν είναι μόνο του πια: «Το Κίνημα Αλλαγής δεν είναι εφήμερο σχήμα. Είναι η καρδιά της ανανεωτικής προσπάθειας για την ανασυγκρότηση», τόνισε η πρόεδρός του και διευκρίνισε πως «ένα πολιτικά άχρωμο μόρφωμα με προορισμό να γίνει κυβερνητικό δεκανίκι με αντάλλαγμα κάποιες υπουργικές καρέκλες, είναι κόντρα στο πολιτικό μας DNA, κόντρα στην ιστορία μας, κόντρα στις αποφάσεις μας».

Η 3η Σεπτέμβρη, όμως, ήρθε και πέρασε σαν εκεχειρία – και τώρα, που τα εθιμοτυπικά τελείωσαν, η πραγματικότητα των εσωκομματικών εκλογών έρχεται ακόμα πιο κοντά για τη Χαριλάου Τρικούπη, καθώς παράλληλα το κόμμα πρέπει να συνεχίσει την αντιπολιτευτική του λειτουργία. Πολύ σύντομα, πιθανώς την τρίτη εβδομάδα του μήνα, αναμένεται να συγκληθεί η Κεντρική Επιτροπή που θα καθορίσει τις λεπτομέρειες των εκλογών, οι οποίες προγραμματίζονται για τον ερχόμενο Νοέμβριο. Μέχρι τώρα, ξέρουμε το ενδιαφέρον τεσσάρων υποψηφίων για την ηγεσία του Κινήματος Αλλαγής, όμως δεν αποκλείεται αυτός ο αριθμός να αυξηθεί. Σύμφωνα με το καταστατικό, για να επιβεβαιωθούν οι υποψήφιοι θα πρέπει να προσκομίσουν στην αρμόδια επιτροπή 5.000 υπογραφές από μέλη του κόμματος, με τις οποίες θα υποστηρίζεται η υποψηφιότητά τους. Σε κάθε περίπτωση, το επόμενο διάστημα δεν είναι μόνο διάστημα ονομάτων, αλλά παράλληλα ευκαιρία να διευκρινιστεί η πολιτική κατεύθυνση του καθενός και το χρονοδιάγραμμα. Με άλλα λόγια, η κεντροαριστερή μάχη για την ηγεσία μόλις ξεκίνησε.

Φώφη Γεννηµατά

Η υποψηφιότητα της νυν προέδρου του Κινήματος Αλλαγής δεν ήταν για όλους δεδομένη – κάποιοι εκ των εσωκομματικών της αντιπάλων εκτιμούσαν πως τελικά θα επέλεγε να μη διεκδικήσει την επανεκλογή της. Αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που η Γεννηματά, αρκετούς μήνες πριν από την προσδιορισμένη περίοδο, έσπευσε να κάνει δημόσια γνωστές τις προθέσεις της. Το επόμενο διάστημα η Γεννηματά θα πρέπει να ισορροπήσει ανάμεσα στη θεσμική εκπροσώπηση του κόμματος και τη δική της προσωπική προεκλογική εκστρατεία. Βασικά σημεία της υποψηφιότητάς της είναι η αυτόνομη πορεία του κόμματος, την οποία προκρίνει και έχει θέσει σε ψηφοφορία στο τελευταίο συνέδριο του ΚΙΝΑΛ, αλλά και η πρόθεσή της να αντικαταστήσει τον ΣΥΡΙΖΑ ως εναλλακτικός προοδευτικός πόλος απέναντι στη ΝΔ. Η ίδια, που υπήρξε πρωτεργάτης της προσπάθειας για τη μετεξέλιξη του ΠΑΣΟΚ, διαφωνεί με τη συζήτηση που θα απασχολήσει το επόμενο διάστημα περί επιστροφής του ονόματος και του σήματος στη βιτρίνα. «Τα συναισθήματά μου για το ΠΑΣΟΚ δεν είναι για πούλημα», έχει πει σε πρόσφατη συνέντευξή της, τονίζοντας πως «το Κίνημα Αλλαγής υπάρχει γιατί υπάρχει το ΠΑΣΟΚ και το ΠΑΣΟΚ υπάρχει γιατί υπάρχει το Κίνημα Αλλαγής».

Πού κερδίζει: Το πιο θετικό σημείο της υποψηφιότητάς της είναι πως προσφέρει μια σταθερότητα όσον αφορά την ύπαρξη της παράταξης την επόμενη μέρα, καθώς είναι εκείνη που το παρέλαβε στο 3%, στο όριο εισόδου στην Βουλή, και το έκανε τρίτη δύναμη στο Κοινοβούλιο.

Πού χάνει: Η ίδια σταθερότητα, όμως, θεωρείται και μειονέκτημα, καθώς υπάρχουν εκείνοι που θεωρούν πως, παρότι κατάφερε να κρατήσει το κόμμα, δεν μπορεί να του δώσει ώθηση για να αυξήσει τα ποσοστά του.

Νίκος Ανδρουλάκης

Ο ευρωβουλευτής Νίκος Ανδρουλάκης έχασε τις εκλογές του 2017 για την ηγεσία του νέου (αβάφτιστου ακόμα) κεντροαριστερού φορέα από τη Φώφη Γεννηματά, όμως τόσο εξαιτίας της ηλικίας του όσο και λόγω του μηχανισμού που είχε αποκτήσει στο κόμμα ήδη από την εποχή που βρισκόταν στη νεολαία θεωρούταν βέβαιο πως θα ξαναπροσπαθήσει. Οντας ο νεότερος εκ των υποψηφίων, αναπόφευκτα δεν έχει εμπλακεί με το κυβερνητικό παρελθόν του κόμματος, ούτε έχει συνδεθεί με τις κεντρικές αποφάσεις της τελευταίας δεκαετίας. Μιλώντας για «αποφασισμένους προοδευτικούς καμικάζι» (skai) που θα αναλάβουν να σηκώσουν στην πλάτη τους την επόμενη μέρα δείχνει πως σκοπεύει να παίξει το χαρτί της ανανέωσης του στελεχιακού δυναμικού, ενώ και εκείνος βάζει ως προϋπόθεση για την εξασφάλιση της αυτονομίας της παράταξης τα ενισχυμένα ποσοστά της. Στο ζήτημα της επιστροφής στο ΠΑΣΟΚ, ο Ανδρουλάκης πιστεύει πως την απόφαση πρέπει να πάρουν οι ψηφοφόροι του κόμματος και εξήγγειλε πως η απόφαση για την επιστροφή του πράσινου ήλιου, αν ο ίδιος εκλεγεί πρόεδρος, θα ληφθεί με ψηφοφορία στο συνέδριο του κόμματος, που θα γίνει μετά την εκλογή του νέου αρχηγού – με το σημερινό χρονοδιάγραμμα, την άνοιξη του 2022.

Πού κερδίζει: Είναι έως τώρα η υποψηφιότητα που μπορεί να μιλήσει για ανανέωση, καθώς τα περισσότερα από τα μέλη του κόμματος που τον στηρίζουν είναι συνομήλικά του. Οσοι τον στηρίζουν πιστεύουν πως μπορεί να σταθεί ως «αντι-Τσίπρας».

Πού χάνει: Το ζήτημα που θα υπάρξει μέχρι τις επόμενες εθνικές εκλογές, αν ο Ανδρουλάκης (που δεν είναι βουλευτής και δεν εκφράζει έως τώρα σταθερά την πολιτική του θέση) κερδίσει, είναι ένα από τα σημεία που συζητούνται περισσότερο, γιατί το ΠΑΣΟΚ δεν τα πήγαινε ποτέ καλά με τις «διαρχίες».

Ανδρέας Λοβέρδος

Ο Ανδρέας Λοβέρδος έχει δοκιμάσει ξανά να ηγηθεί της παράταξης, το 2015, όμως αυτή τη φορά η προσπάθεια μοιάζει περισσότερο συστηματική. Ξεκίνησε από πολύ νωρίς, όταν έθεσε τις δύο βάσεις αμφισβήτησης της υπάρχουσας ηγεσίας (τα χαμηλά ποσοστά και την επαφή με το προοδευτικό Κέντρο) προοικονομώντας ότι θα είναι ένας εκ των διεκδικητών του φθινοπώρου. Ο πρώην υπουργός ακολούθησε μια συγκεκριμένη τακτική, βγάζοντας το πολιτικό του στίγμα κομμάτι-κομμάτι στη δημοσιότητα, ενώ έχει ήδη δημοσιεύσει το μανιφέστο του. Είναι εκείνος ο υποψήφιος που μίλησε ανοιχτά για επιστροφή  στα παραδοσιακά σύμβολα και στην ονομασία ΠΑΣΟΚ, λέγοντας πως έχει βρει τρόπο να το κάνει χωρίς αυτό να δυσκολέψει το κόμμα οικονομικά. Εχει καθορίσει τον ΣΥΡΙΖΑ ως «υπαρξιακό εχθρό», σε αντίθεση με τον «ιδεολογικό εχθρό» της ΝΔ, ενώ βάζει ως προϋπόθεση για την επόμενη μέρα την άνοδο των ποσοστών.  «Το ζήτημα όμως δεν είναι τι κάνει ο Μητσοτάκης, αλλά τι κάνουμε εμείς γι’ αυτόν τον διεμβολισμό», είπε πρόσφατα (ieidiseis), με αφορμή την επιλογή του Σταύρου Μπένου στην επιτροπή Ανασυγκρότησης της Βόρειας Εύβοιας. Ορίζει το ΠΑΣΟΚ ως κεντρώο κόμμα, το οποίο μόνο ως τέτοιο μπορεί να ξαναγίνει πρωταγωνιστής.

Πού κερδίζει: Ο ίδιος διαθέτει υπουργική και κοινοβουλευτική εμπειρία, ενώ βρίσκει στηρίγματα σε ψηφοφόρους του Κέντρου που ενδεχομένως δεν ψήφισαν Κίνημα Αλλαγής στις εκλογές του 2019. Κερδίζει επίσης πολλούς πασόκους που δείχνουν μηδενική ανοχή στον ΣΥΡΙΖΑ, έχοντας σαφείς αναφορές στο αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο.

Πού χάνει: Οι εσωκομματικοί του αντίπαλοι θεωρούν πως τυχόν επικράτησή του θα μετακινήσει τον άξονα του κόμματος προς τη ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη, οδηγώντας σε κυβέρνηση συνεργασίας στις εκλογές της απλής αναλογικής.

Χάρης Καστανίδης

Η τελευταία προσθήκη στους υποψηφίους είναι τόσο πρόσφατη που ακόμα δεν γνωρίζουμε πολλά γι’ αυτή. Ο Χάρης Καστανίδης, πρώην υπουργός, είναι η υποψηφιότητα που προέρχεται από τη μεριά του ΚΙΔΗΣΟ, και θέτει ζήτημα επιστροφής του ΠΑΣΟΚ στη θέση του πρωταγωνιστή, μέσα από τις σοσιαλδημοκρατικές θέσεις για τις οποίες κέρδισε την εμπιστοσύνη των πολιτών εξαρχής. Ο Καστανίδης στην ανακοίνωσή του τόνισε πως τα «άλματα προόδου» στη χώρα ταυτίστηκαν με το ΠΑΣΟΚ, πράγμα που δείχνει πως και αυτός θα θέσει ζήτημα επιστροφής του ΠΑΣΟΚ, με κάποιον τρόπο, στη βιτρίνα. «Είναι ανάγκη (η παράταξη) να ξαναβρεί την ψυχή της, την ταυτότητά της, και τον βηματισμό της, να ξαναγίνει μεγάλη, γιατί μόνο έτσι θα βρουν και τον δικό τους βηματισμό οι Ελληνες», τόνισε. Θεωρείται η πιο αριστερόστροφη υποψηφιότητα, που στο πρόσφατο παρελθόν προκάλεσε αναταράξεις στο κόμμα του όταν απείχε από την ψηφοφορία στο νομοσχέδιο των διαδηλώσεων, στο οποίο το ΚΙΝΑΛ είχε, μετά από τις σχετικές αλλαγές, ταχθεί υπέρ. Ο Καστανίδης δεν κατεβαίνει στην κούρσα ως φαβορί, αλλά σκοπεύει να θέσει στο τραπέζι της συζήτησης ιδεολογικά θέματα και ως προς τη σχέση με τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ και διαμορφώνει νέες ισορροπίες για τον πρώτο γύρο.

Πού κερδίζει: Εκπροσωπεί το ΠΑΣΟΚ που συνδέθηκε λιγότερο με τα Μνημόνια, ενώ η διαγραφή του το 2012 του επιτρέπει να ασκεί ευκολότερα κριτική για ενδεχόμενη συνεργασία με τη ΝΔ.

Πού χάνει: Η αντιδεξιά του τοποθέτηση, που είναι σαφής και απόλυτη, για πολλούς τον κατατάσσει αναπόφευκτα υπέρ μιας συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, κάτι το οποίο κοντράρει στα αντι-ΣΥΡΙΖΑ κυρίαρχα αισθήματα της βάσης.

Οι µπαλαντέρ

Εκτός από τη σημασία που έχουν τα πρόσωπα, τη δική τους σημασία έχουν και οι αντικειμενικές συνθήκες που θα επικρατήσουν σχετικά με τις εκλογές – στην Κεντροαριστερά, άλλωστε, μπορεί να μην έχει πέσει το σύστημα όπως έγινε στην ΝΔ, αλλά καμία εκλογική διαδικασία δεν ήταν βαρετή. Οπως συμβαίνει με πολλά events προγραμματισμένα τα τελευταία χρόνια, οι εκλογές της Κεντροαριστεράς θα πρέπει να διαμορφωθούν έτσι ώστε να ταιριάζουν στην πανδημία. Με όσα ξέρουμε έως σήμερα, κανείς εκ των υποψηφίων δεν προκρίνει τη λύση της αναβολής, ενώ τόσο ο Νίκος Ανδρουλάκης όσο και ο Ανδρέας Λοβέρδος θέτουν ως τελικό όριο το τέλος του 2021. Το ζήτημα του COVID, πάντως, θα απασχολήσει σίγουρα και για τα επί μέρους της διαδικασίας -ήδη σε κάποια στρατόπεδα συζητούν αν θα μπορούσε να υπάρξει η ηλεκτρονική ψηφοφορία που δεν έγινε το 2017. Εκτός από τον χρόνο, σημασία έχει και ο τρόπος: οι υποψήφιοι έχουν ήδη ταχθεί υπέρ των ανοιχτών διαδικασιών, ωστόσο και η παραμικρή αναφορά σε κλειστό μητρώο προκάλεσε ένταση και προειδοποιήσεις, πριν καν μπει το καλοκαίρι. Το ζήτημα του αν, την ημέρα τον εκλογών, ο εκλογικός κατάλογος θα είναι ανοιχτός μόνο για μέλη ή και για φίλους (ή αν αυτοί οι δεύτεροι θα μπορούν να γραφτούν επί τόπου την ίδια μέρα των εκλογών ή όχι) θα τεθεί επί τάπητος το επόμενο διάστημα.

Στο ζήτημα των πολιτικών, δύο θέματα μπορεί όντως να καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα. Το ένα αφορά το ζήτημα των συνεργασιών, καθώς ο επόμενος αρχηγός θα αναλάβει να πάει το κόμμα στις εθνικές εκλογές με απλή αναλογική και, έπειτα, ενδεχομένως σε άλλη μια ακόμη εκλογική αναμέτρηση. Το δεύτερο θέμα που συζητάται, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο, είναι η επιστροφή του ΠΑΣΟΚ που πλέον μπαίνει ως ζήτημα σε όλους τους υποψηφίους.