Σκάνδαλο με υποθέσεις διαφθοράς στην απόδοση ιθαγένειας

Πέντε υποθέσεις διαφθοράς υπαλλήλων στο Δημόσιο και πιο συγκεκριμένα στον τομέα της απόδοσης ιθαγένειας, που αφορούν εκατοντάδες πολιτογραφήσεις, παίρνουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης, έπειτα από εκατοντάδες ελέγχους που πραγματοποίησε την τελευταία τριετία η Εθνική Αρχή Διαφάνειας. Ειδικότερα, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο στο πλαίσιο της 85ης Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης, για τα ζητήματα αντιμετώπισης κινδύνων, διαφθοράς και παραβατικότητας στον ευαίσθητο τομέα της απόδοσης ιθαγένειας, έγινε ο απολογισμός της συνεργασίας της ανεξάρτητης Αρχής με το υπουργείο Εσωτερικών και τη γενική γραμματεία Ιθαγένειας.

Στο μήνυμά του, ο υπουργός Εσωτερικών Μάκης Βορίδης ανέφερε χαρακτηριστικά πως η χώρα κατάφερε μέσα στα δύο τελευταία χρόνια να επιστρέψει και πάλι στην 59η θέση στην παγκόσμια κατάταξη διαφθοράς, από την 67η που είχε πέσει από το 2015 και μετά. «Δεν ανέχομαι να βρίσκεται η Ελλάδα σε χαμηλή κατάταξη στα ζητήματα διαφθοράς. Η υπόθεση αυτή δεν είναι μόνο ένα ηθικό στοίχημα, αλλά έχει οικονομικές συνέπειες. Η καταπολέμηση της διαφθοράς είναι ένας εθνικός στόχος» σημείωσε.

Οπως επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο γενικός γραμματέας Ιθαγένειας Νάσος Μπαλέρμπας, με τη σύσταση της γενικής γραμματείας τον Αύγουστο του 2019 έγινε προσπάθεια εντοπισμού όλων των προβλημάτων που υπήρχαν στη διαδικασία χορήγησης ιθαγένειας: «Τα βασικότερα, δε, ήταν τα θέματα παραβατικότητας, εξαιτίας δόλου αλλά και έλλειψης γνώσεων καθώς και οι πολύχρονες καθυστερήσεις. Είναι ενδεικτικό πως το 2019 υπήρχαν 33.000 εκκρεμείς υποθέσεις ιθαγένειας, κάποιες εκ των οποίων πήγαιναν πίσω στο 2012, χωρίς οι ενδιαφερόμενοι να έχουν κάποια απάντηση. Αυτός ήταν και ο λόγος που ζητήθηκε η συνδρομή της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, μια συνεργασία που ξεκίνησε επίσημα τον Νοέμβριο του 2019».

Η έρευνα που πραγματοποίησε η Αρχή… έπεσε, μεταξύ άλλων, πάνω σε υποθέσεις υπαλλήλων, οι οποίοι «βοηθούσαν» με το αζημίωτο αλλογενείς να γράφονται ως ομογενείς. Μάλιστα, σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα Ιθαγένειας, μετά τους ελέγχους, με πειθαρχικές διαδικασίες, στελέχη του υπουργείου Εσωτερικών, παύθηκαν από θέσεις ευθύνης λόγω παραβατικότητας ή επειδή είχαν έλλειψη γνώσεων που αυτό τελικά ζημίωνε το δημόσιο συμφέρον. Είναι χαρακτηριστικό πως αυτές οι πέντε υποθέσεις διαφθοράς αντιστοιχούν πιθανότατα σε εκατοντάδες πολιτογραφήσεις. Οι έλεγχοι, όμως, οι οποίοι συνεχίζονται, αφορούν και υποθέσεις ιθαγένειας, όπου δεν εμπλέκονται υπάλληλοι της γενικής γραμματείας αλλά, για παράδειγμα, δικηγόροι. «Είδαμε ότι υπήρχε θέμα στη συνέντευξη, καθώς κάποιοι περνούσαν όλοι και κάποιοι κόβονταν όλοι. Ομως από εκεί που υπήρχαν καταγγελίες, ξαφνικά έπεσαν στο μηδέν» σημείωσε ο υπουργός Εσωτερικών, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης.

Με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών και σύμφωνα με την έκθεση αξιολόγησης κινδύνων διαφθοράς και απάτης στις διαδικασίες πολιτογράφησης αλλογενών και ομογενών αλλοδαπών που παραδόθηκε από την ΕΑΔ προ μηνών στην ηγεσία του υπουργείου, η κυβέρνηση ψήφισε νόμο, με τον οποίο καθορίστηκε ο νέος τρόπος απόκτησης ιθαγένειας. Αυτός δεν είναι άλλος από τις πανελλαδικού τύπου εξετάσεις για το Πιστοποιητικό Επάρκειας Γνώσεων για Πολιτογράφηση. Μάλιστα, οι πρώτες εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο Μάιο, με τη συμμετοχή 2.200 αλλοδαπών, εκ των οποίων πέρασαν οι 1.700.

«Αντικειμενοποιήσαμε τις διαδικασίες, μην αφήνοντας περιθώρια για τέτοια περιστατικά διαφθοράς. Στόχος είναι να αποκτήσουν οι δημόσιοι υπάλληλοι κουλτούρα λογοδοσίας και ακεραιότητας, να πάψει αυτό που ίσχυε ως άγραφος νόμος: Οποιος κάνει λάθη στο Δημόσιο, δεν έχει ούτε ευθύνες ούτε συνέπειες» προσθέτει ο Νάσος Μπαλέρμπας.

Κώδικας ηθικής

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, μάλιστα, παρέδωσε στο υπουργείο Εσωτερικών έναν εξειδικευμένο Κώδικα Ηθικής και Δεοντολογίας αποκλειστικά για τους εργαζομένους της γενικής γραμματείας Ιθαγένειας. Οπως αναφέρουν τα στελέχη του υπουργείου, αυτός θα λειτουργεί συμπληρωματικά προς τους κανόνες δικαίου, βελτιώνοντας την πρακτική εφαρμογή τους, την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες, καθώς και τις συνθήκες εργασίας εντός των οργανισμών. Παράλληλα, παραδόθηκε και ένας Πρακτικός Οδηγός Συνεντεύξεων, που θα υποστηρίξει τις εργασίες της τριμελούς ομάδας διενέργειας των συνεντεύξεων για την απόδοση ιθαγένειας. Στόχος είναι η καθιέρωση μιας ενιαίας μεθοδολογικής προσέγγισης και η εφαρμογή κοινών προτύπων κατά τη διενέργεια των συνεντεύξεων από τις τριμελείς ομάδες για τη διακρίβωση των ουσιαστικών προϋποθέσεων στο πρόσωπο του εκάστοτε αιτούντος την ελληνική ιθαγένεια. Αξίζει να σημειωθεί πως οι πρώτες συνεντεύξεις των επιτυχόντων στις εξετάσεις του Μαΐου θα ξεκινήσουν από την 1η Οκτωβρίου.

Το μοντέλο, πάντως, που ακολουθήθηκε στην περίπτωση της γενικής γραμματείας Ιθαγένειας αναμένεται να αποτελέσει «οδηγό» για την καταπολέμηση της διαφθοράς στο Δημόσιο.

Οπως εξηγεί ο διοικητής της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας Αγγελος Μπίνης, με βάση τα ευρήματα από την τριετή έρευνα εντοπίστηκαν οι βασικές παθογένειες και αδυναμίες στη διαδικασία πολιτογράφησης. «Από την αρχή κάναμε αξιολόγηση των καταγγελιών που δεχόμασταν για ζητήματα ιθαγένειας, ελέγχοντας ταυτόχρονα την ποιότητά τους. Ετσι, η έρευνα, η καταγραφή των προβλημάτων, οι προτάσεις υλοποίησης, η υλοποίηση και η παρακολούθησή της είναι ο πυρήνας για την καταπολέμηση της διαφθοράς γενικότερα στο δημόσιο τομέα, με στόχο τη βελτίωση της αποδοτικότητας αλλά και τη λογοδοσία των υπαλλήλων» σημειώνει.

Ηδη, στο επίκεντρο της Αρχής στον πόλεμο κατά της διαφθοράς βρίσκονται υπηρεσίες και φορείς του Δημοσίου, όπως είναι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που ελέγχονται για τις δημόσιες συμβάσεις. «Βλέπουμε τις αδυναμίες, για παράδειγμα όπου υπάρχουν πολλές απευθείας αναθέσεις, και τότε ξεκινάμε να ελέγχουμε για τυχόν παραβάσεις» καταλήγει ο ίδιος.