Αναζήτηση
Σαν σήμερα, στις 5 Οκτωβρίου 1912, ο ελληνικός στρατός πέρασε τη συνοριακή γραμμή Ελλάδος – Τουρκίας στη Θεσσαλία και συνέχισε την πορεία του προς Ηπείρο και Μακεδονία με σκοπό να απελευθερώσει τους αλύτρωτους Έλληνες που συνέχιζαν να ζουν υπό τον οθωμανικό ζυγό.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος είχε από πολύ νωρίς αντιληφθεί ότι μια επιτυχημένη προσπάθεια απελευθέρωσης της Μακεδονίας και των άλλων περιοχών απαιτούσε συνεργασία των Ελλήνων με τους υπόλοιπους βαλκανικούς χριστιανικούς λαούς.
Στον δρόμο για τον πόλεμο
Η συντριβή των Ελλήνων στον λεγόμενο «Ατυχή Πόλεμο» του 1897 από τους Τούρκους, είχε πληγώσει βαριά τους Έλληνες και ηθικά και οικονομικά.
Το 1908 το ξέσπασμα του Κινήματος των Νεοτούρκων, παρά τις περί του αντιθέτου αρχικές προσδοκίες, οδηγεί σε διώξεις των χριστιανικών πληθυσμών των Βαλκανίων.
Το 1909 το «Κίνημα του Γουδί» φέρνει τον Ελευθέριο Βενιζέλο στην ηγεσία της χώρας και κινεί τις διαδικασίες για την αναγκαία αναδιάρθρωση στο ελληνικό στράτευμα.
Στα επόμενα δύο χρόνια η πολεμική προπαρασκευή της Ελλάδα προχωρά. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία «ο μεγάλος ασθενής» ήταν φανερό ότι κατέρρεε στα Βαλκάνια. Αυτό όμως δεν σήμαινε πως η Ελλάδα ήταν σε θέση να ενεργήσει χωρίς συμμάχους.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στις αρχές του 20ου αιώνα
Τον Αύγουστο του 1912, Βουλγαρία και Σερβία δηλώνουν προς την Ελλάδα ότι είναι αποφασισμένες να προχωρήσουν σε πόλεμο εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Η Αθήνα καλείται αποφασίζει να συμμετάσχει. 
Στις 30 Σεπτεμβρίου, η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Σερβία «επέδωκαν κοινήν διακοίνωσιν εις την Πύλην αξιούσαι άμεσον εφαρμογήν ευρυτάτων μεταρρυθμίσεων εις τας ευρωπαϊκάς επαρχίας»
Η Τουρκία δεν απάντησε κι έτσι «Την εσπέραν της 4ης Οκτωβρίου 1912, επεδόθη το τελεσίγραφον των συμμάχων προς την Πύλην και την άλλην ημέραν εκηρύχθη ο πόλεμος. Το σύνθημα του Βενιζέλου προς τους άνδρες των ελληνικού στρατού ήταν: «Η πατρίς δεν σας ζητεί να αποθάνετε μόνον υπέρ αυτής. Οφείλετε να νικήσετε!»
Ο διάδοχος Κωνσταντίνος, αρχηγός του στρατεύματος και μετέπειτα βασιλιάς των Ελλήνων
Στις 11 το πρωί της 5ης Οκτωβρίου ο Κωνσταντίνος τηλεγραφεί από τον Τύρναβο όπου βρίσκεται και ενημερώνει την Αθήνα για την έναρξη της ελληνικής επίθεσης:
«Βασιλέα, υπουργόν Στρατιωτικών, Αθήνας. Από πρωϊάς σήμερον ήρξατο προέλασις στρατού Θεσσαλίας. Πρώτον σύνταγμα δευτέρας μεραρχίας κατέλαβεν ήδη Προφήτην Ηλία καν και Λουφάκι. Τρίτον σύνταγμα εισήλθε Δημόσιον διά Μπογαζίου Τυρνάβου. Λοιπαί μεραρχίαι προελαύνουν. Κωνσταντίνος διάδοχος»
Στο Αιγαίο
Ο ελληνικός στρατός προελαύνει «Είκοσι τέσσαρες ώρες ο ελληνικός στρατός επροχώρει, χωρίς αντίστασιν. Οι Τούρκοι δεν επρόλαβαν να κρατήσουν την Μελούν, που, δεκαπέντε χρόνια, φοβέριζεν αδιάκοπα την Λάρισα και τα Τρίκκαλα». Ακολουθούν η Ελασσόνα και το Σαραντάπορο.
Παράλληλα με την ηρωική πορεία του ελληνικού στρατού, κομβικής σημασίας ναυμαχίες δόθηκαν, κάποιες εβδομάδες αργότερα, και στο Αιγαίο.
«ΤΑ ΝΕΑ», 5.12.1978, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»
«ΤΑ ΝΕΑ» της 5ης Δεκεμβρίου 1978 γράφουν για τη Ναυμαχία της «Έλλης» μεταφέροντας μαρτυρίες ανθρώπων που επέβαιναν στα ελληνικά πολεμικά πλοία:
«Τα πληρώματα ήσαν έτοιμα προς δράσιν, πλήρη πεποίθησιν έχοντα περί της νίκης αυτών…Ήμεθα προ του ακρωτηρίου της “Έλλης”. (…)
»H πολεμική έγερσις εσήμανε διά δοθέντος σημείου εκ του “Αβέρωφ” περί την 8 και 20 π.μ. Ευθύς, οι πυροβοληταί εις τας θέσεις των, έκαστος εις τον τόπον του καθήκοντος…
»Τα ελληνικά πλοία παρατάχθηκαν “κατά παραγωγήν” – με επικεφαλής τον “Αβέρωφ”. Ήταν τα θωρηκτά “Σπέτσαι”, “Ύδρα” και “Ψαρά” και ανάμεσά τους, τα ανιχνευτικά: “Λέων”, “Πάνθηρ”, “Aετός” και “Ιέραξ”.
»Aπέναντί τους ακριβώς, σε “γραμμή παραγωγής” (…) τα τουρκικά θωρηκτά. (…) Καθώς οι δύο στόλοι φτάσανε στα 2 χιλιάδες μέτρα απόσταση, άρχισε κιόλας η μεγάλη αναμέτρηση.
Την 9 και 20 π.μ. ρίπτεται εκ μέρους της τουρκικής ναυαρχίδας η πρώτη βολή.
Όλα τα πληρώματα του ημετέρου στόλου, με μίαν βοήν, αναφωνούσι: “Zήτω το ‘Εθνος”.
To πυρ γενικεύεται εκ των εχθρικών πλοίων.
Ημείς ουδόλως εβραδύναμεν να απαντήσωμεν εις την βολήν του εχθρού…
Μια ομοβροντία του “Aβέρωφ” επίπτει κατά της τουρκικής ναυαρχίδος “Βαρβαρόσα”.
Εναντίον δε αυτής, συγκεντρούται το πυρ όλων των ημετέρων πλοίων κατ’ αρχάς.
Το αυτό δε γίνεται και κατά του ημετέρου “Aβέρωφ”.
Η ναυμαχία πλέον δια της γενικεύσεως του πυρός, λαμβάνει όλην την αγρίαν όψιν υπερόχου μεγαλοπρεπείας…
»Κάποια στιγμή το “Βαρβαρόσα” σηκώνει καπνούς από μια οβίδα που το χτύπησε. Η τουρκική αρμάδα αρχίζει να χάνει από την τάξη και τη σταθερότητά της. Στις 9 ½ μπαίνει στον αγώνα και τον “Νέα Γενεά”, που καταφτάνει εκείνη την ώρα.
Το θωρηκτό «Αβέρωφ» σήμερα
»Όταν ο “Αβέρωφ” υψώνει το περίφημο σήμα “Z” – που σημαίνει ανεξάρτητη κίνηση…Θέλει να κάνει χρήση όλων των αρετών που προνομιακά διαθέτει…
Προπαντός δε κεκτημένος δύναμιν ταχύτητος, ήθελεν επιπέσει κατά του εχθρού, βάλλων δι’ όλων των πυροβόλων της δεξιάς πλευράς κατά της πρώρας του εχθρού, ούτινος τινα των πυροβόλων του ηδύναντο να κτυπήσωσιν ημάς (….)
Ο “Αβέρωφ” πλήττεται πολλάκις επί των καπνοδόχων, επί της πρύμνης των θωράκων και των πλευρών του. Όλα είναι αβλαβή, διοτί είναι σκάφος όλον τεθωρακισμένον. Τώρα ο “Aβέρωφ” πλέει με ταχύτητα 20 μιλίων, ανοίγει σφοδρότατον πυρ κατά του εχθρού, καταπλήσσει αυτόν και τον αναγκάζει να χάσει την ισορροπίαν του…
»Ώρα 10 ½ το πρωί: τα τουρκικά καράβια, με την προστασία των επάκτιων βολών, εγκαταλείπουνε το πέλαγος και αποσύρρονται, με αταξία, στα Δαρδανέλλια…Η ναυμαχία είχε λήξει και είχε κρατήσει μόλις 66 λεπτά.
» «Το αξίωμα ότι η νίκη ενός στόλου οφείλεται εις τον όπισθεν ιστάμενον του τηλεβόλου σκοπευτήν, επεκυρώθη αριδήλως και εκ της χθεσινής ναυμαχίας του Ελλησπόντου» – έγραφε σε σχετικό ρεπορτάζ της η εφημερίδα “Πατρίς”
»Η ναυμαχία της “Έλλης” μαζί με κείνη της “Λήμνου” που ακολούθησε ένα μήνα αργότερα, αναγκάσανε τον τούρκικο στόλο να εγκλωβιστεί στα Στενά και εδραιώσανε οριστικά την κυριαρχία του ελληνικού ναυτικού στο Αιγαίο – για ολόκληρη την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων».
