Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενέκρινε το πρώτο εμβόλιο κατά της ελονοσίας για τον μαζικό εμβολιασμό παιδιών στην Αφρική, μια εξέλιξη-ορόσημο στη μάχη κατά της ασθένειας που σκοτώνει εκατοντάδες χιλιάδες βρέφη και νήπια κάθε χρόνο.
Το εμβόλιο Mosquirix που ανέπτυξε η βρετανική GlaxoSmithKline προσφέρει μέτρια αποτελεσματικότητα, καθώς μειώνει τα κρούσματα ελονοσίας κατά περίπου 20% και τα σοβαρά περιστατικά κατά περίπου 30%.
Ακόμα κι έτσι όμως θα μπορούσε να αποδειχθεί σημαντικό όπλο κατά της παρασιτικής ασθένειας που μεταδίδεται από κουνούπια, έπειτα από προσπάθειες ενός αιώνα για την ανάπτυξη εμβολίου.
Το Mosquirix έλαβε πράσινο φως από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων το 2015, έπειτα από δέκα χρόνια κλινικών δοκιμών σε αφρικανικές χώρες, ωστόσο ο ΠΟΥ διατηρούσε επιφυλάξεις για θέματα ασφάλειας και διανομής σε φτωχές χώρες της υποσαχάριας Αφρικής.
Οι φόβοι για αύξηση του κινδύνου μηνιγγίτιδας δεν επιβεβαιώθηκαν στο πιλοτικό πρόγραμμα που ξεκίνησε ο ΠΟΥ το 2019 με τη συμμετοχή περισσότερων από 800.000 παιδιών στη Γκάνα, την Κένυα και το Μαλάουι.
Οι αρμόδιες επιτροπές του ΠΟΥ ενέκριναν τελικά την Τετάρτη τη χρήση του Mosquirix για τον εμβολιασμό παιδιών 6 μηνών και άνω σε αφρικανικές χώρες με μέτρια ως υψηλή μετάδοση της ελονοσίας.
«Πρόκειται για ιστορική στιγμή στη μάχη κατά της ελονοσίας» δήλωσε η Κορίν Καρέμα, μέλος επιτροπής του ΠΟΥ για την ελονοσία και πρώην διευθύντρια του προγράμματος της Ρουάντας για τον περιορισμό της ασθένειας.
«Είναι ένα εμβόλιο που αναπτύχθηκε στην Αφρική από αφρικανούες επιστήμονες και είμαστε περήφανοι για αυτό» δήλωσε ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγιέσους.
Σε συνδυασμό με άλλα μέτρα για την πρόληψη της ελονοσίας, όπως οι κουνουπιέρες, το εμβόλιο θα μπορούσε να αποτρέψει δεκάδες χιλιάδες θανάτους το χρόνο, είπε.
Το εμβόλιο δεν θα χρησιμοποιηθεί σε άλλες περιοχές του κόσμου, καθώς στοχεύει αποκλειστικά το παράσιτο Plasmodium falciparum, το οποίο ευθύνεται για τα περισσότερα κρούσματα στην Αφρική αλλά διαφέρει από τα δεκάδες άλλα είδη Plasmodium που κυκλοφορούν στον υπόλοιπο πλανήτη.
Στην Αφρική πάντως καταγράφεται το 94% των κρουσμάτων και θανάτων παγκοσμίως. Το 2019 η ελονοσία σκότωσε 386.000 Αφρικανούς, αριθμός πολύ μεγαλύτερος από τους 212.000 θανάτους λόγω Covid-19 που καταγράφηκαν στην ήπειρο τον τελευταίο ενάμισι χρόνο.
Μια πρακτική δυσκολία στη χρήση του Mosquirix είναι ότι το εμβόλιο πρέπει να χορηγείται σε τέσσερις δόσεις. Επιπλέον, το εμβόλιο στοχεύει μόνο ένα από τα πολλά στάδια της ζωής του παρασίτου –συγκεκριμένα, μπλοκάρει τους «σποροζωίτες» που προσβάλλουν το συκώτι και ωριμάζουν εκεί πριν αλλάξουν μορφή και περάσουν στο αίμα.
H GSK έχει δεσμευτεί να παράγει κάθε χρόνο 15 εκατομμύρια δόσεις, οι οποίες θα πωλούνται με μέγιστο περιθώριο 5%. Τα κέρδη θα χρηματοδοτήσουν περαιτέρω έρευνες για την ελονοσία.
Ένα άλλο εμβόλιο, το οποίο αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, πέτυχε υψηλότερη αποτελεσματικότητα, μέχρι 77%, σε κλινική δοκιμή με τη συμμετοχή 450 παιδιών στη Μπουρκίνα Φάσο. Τα πρώτα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν τον Απρίλιο όμως οι δοκιμές συνεχίζονται.
