Είναι στιγμές που οι λέξεις βγαίνουν με δυσκολία και ακόμη δυσκολότερα απλώνονται στο χαρτί. Είναι τότε που θες τόσα πολλά να πεις, αλλά όλα μπερδεύονται στο μυαλό, γίνονται ένα κουβάρι με τα συναισθήματα, και καταλήγουν κόμπος στον λαιμό. Είναι στιγμές επίσης που η πολιτική, τα πάθη της, οι έχθρες και τα μίση που από μόνη της αναπτύσσει, σαν από αυτοάνοσο, οι ίντριγκες, τα μαγειρέματα, οι δολοπλοκίες, τα σενάρια, εγκαταλείπουν το προσκήνιο, απομακρύνονται σιγά σιγά, πάνε στην άκρη, κουλουριάζονται σε μια γωνιά, και κοιτάζουν με δέος το δράμα που εκτυλίσσεται. Δράμα αρχαιοελληνικό. Τραγωδία διαστάσεων που ξεφεύγει από το ανθρώπινο μέτρο. Ασύλληπτη, αδιανόητη, απίστευτη, γραμμένη σαν να συνέπραξαν σε ένα έργο ο Ευριπίδης, ο Αισχύλος και ο Σοφοκλής, μαζί. Η Φώφη, η πρόεδρος Φώφη, δεν μένει πια εδώ, έφυγε χθες το πρωί για το επέκεινα – να συναντήσει τον Γιώργο και την Κάκια, τους δύο γονείς της.
Που χάθηκαν επίσης σε άνιση μάχη με τον καρκίνο, πρόωρα, άδικα, απάνθρωπα, τραγικά, στην ίδια περίπου ηλικία με εκείνη. Μόλις 56 ετών ήταν η Φώφη, στα 54 της «έφυγε» η μητέρα της Κάκια, 55 ετών ήταν ο Γιώργος Γεννηματάς όταν «έφυγε» κι αυτός, σε μια ηλικία που άλλοι ξεκινούν την πολιτική τους καριέρα, έχοντας προσφέρει τόσα στο ΠΑΣΟΚ και τη χώρα. Και δεν θα μάθουμε ποτέ, ποια θα ήταν η πορεία της παράταξης, αν ζούσε τα επόμενα χρόνια…
Ευαισθησία και ενσυναίσθηση
Ο Γιώργος Γεννηματάς, που έφυγε με τον ίδιο τρόπο και για τον ίδιο λόγο πριν από 27 χρόνια, τον Απρίλιο του 1994, και άφησε πίσω του μια βαριά πολιτική κληρονομιά, την οποία εκείνη, η κόρη του, γνήσια αγωνίστρια της δημοκρατικής παράταξης και της ζωής, προσπάθησε όσο μπορούσε καλύτερα, να περιφρουρήσει, και να τη συνεχίσει. Η ζωή στάθηκε φοβερά άδικη μαζί της, γιατί η Φώφη και πολύ άτυχη ήταν σε προσωπικό επίπεδο με την υγεία της, και οι συγκυρίες που διαμορφώθηκαν στο πεδίο της πολιτικής δεν της επέτρεψαν να ξανακάνει μεγάλη την παράταξη που την ανέδειξε στο ύπατο αξίωμά της.
Κανείς όμως δεν μπορεί να της αμφισβητήσει ότι προσπάθησε. Σωστά, λάθος, με πισωγυρίσματα, με μικρά βήματα, αλλά προσπάθησε. Και οφείλουν όλοι, και πρώτοι αυτοί που θα διεκδικήσουν σε λίγο καιρό την ηγεσία της παράταξης, να της αναγνωρίσουν ότι προσπάθησε κόντρα στις – αναμενόμενες έτσι κι αλλιώς – πολιτικές αντιξοότητες, αλλά και με την υγεία της άκρως επιβαρυμένη, όπως δυστυχώς αποδείχθηκε.
Οσοι γνωρίζουν εκ των έσω το τι συνέβη στις κρίσιμες για τη χώρα διεργασίες – με κορύφωση το Συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών – τον Ιούλιο του 2015, έχουν να θυμούνται τη σχεδόν σοφή στάση που τήρησε, αν και μόλις μερικών μηνών αρχηγός του ΠΑΣΟΚ. Λειτούργησε ως παράγων σταθερότητας, και είχε εκπλήξει αρκετούς εκ των υπολοίπων μετεχόντων. Και βεβαίως, όλοι, μα όλοι, με πρώτο τον Πρωθυπουργό, θα θυμούνται ότι έβαλε πλάτη στην αντιμετώπιση της πανδημίας, απέδειξε ότι είχε ευαισθησία και ενσυναίσθηση, αποφεύγοντας την εύκολη κριτική για μικροκομματικούς λόγους.
Μάχη σε δύο μέτωπα
Μπορείς να πεις οτιδήποτε για την πολιτική πορεία της Φώφης, ειδικά ως επικεφαλής του ΠΑΣΟΚ το 2015, και μετά το 2017, ως πρόεδρος του ΚΙΝΑΛ. Δεν μπορείς όμως να της αμφισβητήσεις ότι στις δικές της προσπάθειες οφείλεται κατά κύριο λόγο το γεγονός ότι τόσο στις εκλογές του 2015, όσο και σε εκείνες του 2019, κατάφερε να κρατήσει εν ζωή την καθημαγμένη παράταξη της Κεντροαριστεράς, παρά τις οργανωμένες επιχειρήσεις κυρίως από τον ΣΥΡΙΖΑ και λιγότερο από τη ΝουΔου, να τη διεμβολίσουν και εν τέλει να τη διαλύσουν. Μικρό το ΚΙΝΑΛ, στο 6%-7%; Μικρό, αλλά υπαρκτό. Δραστήριο, και αποφασιστικό…
Οπως πρέπει (δηλαδή, όλοι πρέπει να το κάνουν) να παραδεχθεί κανείς ότι η Φώφη ήταν ένας γενναίος άνθρωπος, μια αξιοπρεπής γυναίκα πολιτικός, και ότι το πέρασμά της από το πολιτικό προσκήνιο το χαρακτήρισε μόνο η εντιμότητα.
Γενναία ως το τέλος, δεν μεμψιμοιρούσε ποτέ, δεν μιζέριασε, δεν «κλάφτηκε» σε κανέναν και ως πολιτικό ον που ήταν (μην το ξεχνάμε αυτό), μέχρι πριν από έναν μήνα, κρύβοντας από όλους ότι είχε αρχίσει πια να μη νιώθει καλά, μετείχε κανονικά στις διαδικασίες για την ηγεσία του ΚΙΝΑΛ. Τρανή απόδειξη των τεράστιων ψυχικών αποθεμάτων που διέθετε, αποσύρθηκε μόνο όταν ο καρκίνος τη λύγισε.
Κρίμα, και πάλι κρίμα – δεν έχω να προσθέσω κάτι άλλο. Πραγματικά είναι βαριά η απώλεια για την Κεντροαριστερά, αλλά και για το πολιτικό προσωπικό της χώρας, που από χθες είναι φτωχότερο…
Αναβολή εκλογών
Ευκαιρίας δοθείσης, θέλω να πιστεύω ότι δεν θα τεθεί από καμία πλευρά εκ των υποψηφίων θέμα τήρησης των ημερομηνιών για τη διενέργεια των εσωκομματικών εκλογών της 5ης και της 12ης Δεκεμβρίου. Το συγκλονιστικά τραγικό γεγονός του θανάτου της προέδρου Φώφης επιβάλλει μια αναβολή των εκλογών, έστω και για μερικές εβδομάδες. Δεν έγινε τίποτε να μετακινηθούν αυτές, ας πούμε, κατά έναν μήνα – να πραγματοποιηθούν δηλαδή τον καινούργιο χρόνο. Δεν χάθηκε ο κόσμος. Αυτό το κλίμα της πανελλήνιας συγκίνησης που έχει προκληθεί από τον αδόκητο θάνατο της Φώφης Γεννηματά, είναι κρίμα να αμαυρωθεί από τις αντιπαραθέσεις των υποψηφίων για το προεδρικό αξίωμα, με χτυπήματα κάτω από τη ζώνη, υπονοούμενα, ίσως και κατηγορίες, που θα λειτουργήσουν διαλυτικά.
Ελάχιστος σεβασμός στη μνήμη της, επιβάλλει αφενός την αναστολή όλων των προγραμματισμένων για τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες προεκλογικού χαρακτήρα εκδηλώσεων, και αφετέρου την επανεκκίνησή τους έπειτα από ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
Οτιδήποτε άλλο, θα ήταν ασέβεια και πρόκληση, και δεν νομίζω ότι κάποιος εκ των υποψηφίων θα ήθελε να δοκιμάσει τις διαθέσεις μιας κομματικής βάσης που δείχνει το τελευταίο ειδικά διάστημα, τάσεις επανασυσπείρωσης…
Οταν σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος σκύβει ευλαβικά το γόνυ στη μνήμη της, και η Βουλή αναστέλλει τις εργασίες της για μία εβδομάδα σε ένδειξη πένθους, ποιος μπορεί εκ των έξι υποψηφίων να συζητά οτιδήποτε άλλο, πλην της αναβολής των διαδικασιών;
(Και για έναν πρόσθετο λόγο: οι εκλογές πρέπει να γίνουν με πραγματικούς πολιτικούς όρους, και με πλήρη παράθεση από όλους τους υποψηφίους των θέσεων που έχουν για την παράταξη…)
