Οι επιστήμονες υπολογίζουν ότι πριν τη γενιά μας περίπου 100 δισεκατομμύρια άνθρωποι έζησαν και πέθαναν. Αυτή είναι η πραγματικότητα της ανθρώπινης κατάστασης. Memento mori, όπως έλεγαν οι χριστιανοί στον Μεσαίωνα – Να θυμάσαι ότι θα πεθάνεις.

Το γιατί ζούμε και πεθαίνουμε είναι ένα ερώτημα που δύσκολα θα βρει απάντηση. Ομως εδώ και χρόνια, γράφει το περιοδικό «Quartz», οι μεγιστάνες της Σίλικον Βάλεϊ επενδύουν χρήματα σε επιστήμονες και μηχανές σε μια προσπάθεια να νικήσουν τον θάνατο. Ο Λάρι Ελισον, ο εκκεντρικός συνιδρυτής της Oracle, δωρίζει εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια κάθε χρόνο για την ανεύρεση θεραπειών που παρατείνουν τη ζωή. Ο Πίτερ Τίελ, συνιδρυτής του Paypal και ανεπίσημος τεχνολογικός σύμβουλος του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, αναζητεί επίσης την αιώνια νεότητα. «Είχα πάντα αυτή την έντονη αίσθηση ότι ο θάνατος είναι κάτι τρομερό» λέει στη «Washington Post», αναφερόμενος στα εκατομμύρια δολάρια που έχει δωρίσει σε έρευνες εναντίον της γήρανσης. Και βέβαια υπάρχει η Calico, η τεράστια και απόρρητη προσπάθεια των ηγετικών στελεχών της Google για την αντιγήρανση και την, όσο το δυνατόν μεγαλύτερη, αποφυγή του θανάτου.

Οι βιολόγοι έχουν βρει τρόπους επαναπρογραμματισμού των γηρασμένων κυττάρων για να τα κάνουν ξανά νέα, χρησιμοποιώντας τεχνικές που ήδη έχουν δοκιμασθεί για να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της όρασης σε γηρασμένα ποντίκια. Μια εταιρεία κυνηγά τη μακροζωία αναζωογονώντας το ανοσοποιητικό σύστημα, μια παρέμβαση που έχει σχεδιαστεί για να αποκρούει ασθένειες όπως η Covid-19 που πλήττουν μεγαλύτερα σε ηλικία, εξασθενημένα σώματα.

Η προσπάθεια να αναβληθεί ο θάνατος όσο το δυνατόν περισσότερο δεν αποτελεί πλέον μια περιθωριακή επιδίωξη, αλλά μια προσπάθεια του κλάδου της βιοτεχνολογίας αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων που προσελκύει κορυφαίους επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένων και επιστημόνων που έχουν βραβευθεί με Νομπέλ. Η γήρανση έχει  ακόμα και δικό της κωδικό, τον MG2A, στην πρόσφατα αναθεωρημένη Διεθνή Ταξινόμηση Ασθενειών (ICD-11), τη Βίβλο της ιατρικής. Η αναθεώρηση, η οποία ουσιαστικά επαναπροσδιορίζει την προχωρημένη ηλικία ως ασθένεια, εμπνέει την ιδέα ότι η «υγιής γήρανση» είναι οξύμωρο. Εάν τα ανθρώπινα κύτταρα μπορούν να γίνουν ξανά νέα γιατί να πρέπει να γερνάμε;

Η προσπάθεια να παρατείνουμε την ημερομηνία λήξης μας πέρα από ένα όριο δεν είναι καθαρά θέμα βιολογίας. Eχει επίσης βαθιές και δυνητικά διχαστικές κοινωνικές επιπτώσεις, γράφουν οι «Financial Times». Πόσο μεγάλη σε διάρκεια πρέπει να είναι η ανθρώπινη ζωή; Οι «βιοσυντηρητικοί» υποστηρίζουν ότι είναι ηθικά λάθος να αναβάλλουμε τον θάνατο ανασχεδιάζοντας το ανθρώπινο σώμα. Αλλοι ισχυρίζονται ότι όλη η υγειονομική περίθαλψη στοχεύει ακριβώς σε αυτό: στην καθυστέρηση της τελευταίας στιγμής για όσο το δυνατόν περισσότερο. Αφήνοντας κατά μέρος το θέμα του υπερπληθυσμού, εάν οι άνθρωποι μπορούν να επιβιώσουν και για πόσους αιώνες, η κοινωνία αντιμετωπίζει μεγάλα ερωτήματα. Εάν η θεραπεία παράτασης ζωής γίνει ρουτίνα, μήπως η άρνηση της θεραπείας θα ισοδυναμεί με αυτοκτονία; Χωρίς τις φρέσκες ιδέες των νέων που χαρακτηρίζουν την πρόοδο, μήπως ένας κόσμος ο οποίος σταδιακά θα γερνάει θα παγιδευτεί στη στασιμότητα;

Στη Σίλικον Βάλεϊ δημιουργούνται διαρκώς νέες startups που θέλουν να νικήσουν τον θάνατο. Οπως η Altos Labs όπου εργάζεται μια ομάδα διάσημων επιστημόνων, έχοντας την οικονομική στήριξη του ιδρυτή της Amazon Τζεφ Μπέζος και του ρώσου μεγιστάνα Γιούρι Μίλνερ. Αλλοι νεοσύστατοι οργανισμοί που επιδιώκουν παράταση ζωής περιλαμβάνουν το Hevolution Foundation, ένα μη κερδοσκοπικό επενδυτικό ταμείο αφιερωμένο στην έρευνα για «παράταση υγείας», που ιδρύθηκε με βασιλικό διάταγμα στη Σαουδική Αραβία και διευθύνεται από τον Μεχμούντ Καν, πρώην επικεφαλής επιστημονικό υπεύθυνο της PepsiCo., και το Longevity Science Foundation στην Ελβετία, το οποίο σκοπεύει να επενδύσει 1 δισ. δολάρια για τον ίδιο σκοπό. Για τους δισεκατομμυριούχους που μπορούν να αγοράσουν τα πάντα εκτός από τον χρόνο, η γήρανση είναι απλώς ένα άλλο θεμελιώδες τεχνολογικό πρόβλημα που πρέπει να λυθεί, το ανθρώπινο σώμα είναι μια μηχανή ώριμη για παρέμβαση και η επιστήμη βρίσκεται δυνητικά στο κατώφλι της λύσης.

Στο βιβλίο του The Case Against Death, ο φιλόσοφος Ινγκμαρ Πάτρικ Λίντεν επισημαίνει ότι η εξελικτική βιολογία εξηγεί γιατί γερνάμε και πεθαίνουμε, αλλά δεν δείχνει ότι είναι απαραίτητο να γερνάμε και να πεθάνουμε. «Αν η ζωή και το μέλλον μας είναι πολύτιμα», γράφει, «τότε ο θάνατος είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα που θα μπορούσαν ενδεχομένως να μας συμβούν… Αν μπορούσαμε να ζήσουμε με καλή υγεία μέχρι τα 200 ή 1.000 ή επ’ αόριστον, θα ήταν καλό; Είμαι υπέρμαχος της κατάργησης του θανάτου και υπέρμαχος της παράτασης της ζωής».

«ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΓΙΑΜΑΝΑΚΑ»

Η κρυμμένη πόρτα της παιδικής ηλικίας

Οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν και να ελέγξουν την κρυμμένη πόρτα της παιδικής ηλικίας. Το 2006, o Σινία Γιαμανάκα από το Πανεπιστήμιο του Κιότο αναγνώρισε τέσσερις πρωτεΐνες που φαινόταν να γυρίζουν το ρολόι πίσω. Αν εμβαπτίσουμε ένα κύτταρο θηλαστικού σε αυτές τις πρωτεΐνες, που τώρα ονομάζονται «παράγοντες Γιαμανάκα», θα υποχωρήσει σε μια ανώριμη κατάσταση γνωστή ως πολυδυναμία. Ενα πολυδύναμο κύτταρο είναι αυτό που δεν έχει ακόμη ανθήσει στην τελική του μορφή. Η συνειδητοποίηση ότι τα κύτταρα θα μπορούσαν να επαναπρογραμματιστούν, όπως στην ταινία Μπέντζαμιν Μπάτον, επαναφέροντας μια νεανική κατάσταση, χάρισε στον Γιαμανάκα το βραβείο Νομπέλ.

Ο Ρίτσαρντ Κλάουσνερ, πρώην επικεφαλής του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ, χαιρέτισε πρόσφατα το έργο του Γιαμανάκα ως ακόμη πιο σημαντικό από την ανακάλυψη της δομής διπλής έλικάς του.

«Ο Γιαμανάκα έδειξε ότι μπορείτε να πάρετε οποιοδήποτε κύτταρο οποιασδήποτε ηλικίας από οποιοδήποτε μέρος του σώματος και να το επαναπρογραμματίσετε ώστε να επιστρέψει στη μηδενική ηλικία και στη μηδενική κατάσταση ταυτότητας» λέει. Εάν οι επιστήμονες μπορούν να κατανοήσουν και να ελέγξουν αυτή τη διαδικασία επαναπρογραμματισμού, θα είναι «η μεγαλύτερη επανάσταση στην ιατρική, στην υγεία, ίσως και την κοινωνία, που έχει βιώσει ποτέ η ανθρωπότητα».

Τελευταία Νέα