Ο «Τρίτος Δρόμος» της Κίνας, με σφραγίδα Σι Τζινπίνγκ

Την Κυριακή, η μετεωρολογική υπηρεσία της Κίνας σήμανε τον πρώτο «πορτοκαλί συναγερμό» του φετινού χειμώνα, που έκανε την εμφάνισή του σχεδόν έναν μήνα νωρίτερα από ό,τι συνήθως, με τις πρώτες χιονοπτώσεις σε διάφορες περιοχές, του Πεκίνου συμπεριλαμβανομένου. Ομως, ούτε οι χαμηλές θερμοκρασίες και τα άλλα προβλήματα στην πρωτεύουσα, ούτε τα αυξανόμενα κρούσματα της Covid-19, ούτε τίποτε άλλο δεν είναι σε θέση να ματαιώσουν τα σχέδια του Σι Τζινπίνγκ για την τετραήμερη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚ Κίνας, η οποία ξεκινά σήμερα και, άνευ πολύ μεγάλου απροόπτου, θα είναι ιστορική.

Αυτό, άλλωστε, επιδιώκει και ο Σι, για τον οποίο αυτή ειδικά η σύνοδος έχει τεράστια σημασία και αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την προώθηση της φιλόδοξης πολιτικής του – και, ταυτόχρονα, για την ικανοποίηση της προσωπικής ματαιοδοξίας του. Αν όλα πάνε καλά, λοιπόν, τα περίπου 370 τακτικά και αναπληρωματικά μέλη του ανώτατου οργάνου του κόμματος με τα 95 εκατομμύρια μέλη θα εγκρίνουν με συντριπτική πλειοψηφία, αν όχι ομόφωνα, το «Τρίτο Ψήφισμα για την Ιστορία» στην 100ετή διαδρομή του κόμματος.

Το γεγονός δε και μόνο ότι τα προηγούμενα δύο εγκρίθηκαν επί ηγεσίας των Μάο Τσε Τουνγκ (1945) και Ντενγκ Σιαοπίνγκ (1981), σε δύο καθοριστικές καμπές για την Κίνα, μαρτυρά και τον στόχο του Σι: να «κλειδώσει» στην ιστορία μια θέση τουλάχιστον ισότιμη – αν όχι ανώτερη – με τους δύο άλλους ιστορικούς ηγέτες που έχουν αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους σε αυτό, ο καθένας για διαφορετικό λόγο.

Του άνοιξαν τον δρόμο

 Ο σημερινός ηγέτης της Κίνας εξάλλου – ο οποίος όλα δείχνουν ότι θα διασφαλίσει και μια τρίτη συνεχόμενη πενταετή θητεία στο συνέδριο του 2022, μετά τη σχετική τροποποίηση που προώθησε ο ίδιος το 2018 – δεν μας έχει συνηθίσει να αφήνει τίποτα στην τύχη. Γι’ αυτό και, όπως σημειώνει σε σχετική ανάλυσή του ο Economist, «οι περίοδοι του Μάο και του Ντενγκ θα παρουσιαστούν ως ζωτικής σημασίας προκαταρκτικές φάσεις πριν από την έναρξη της δικής του “νέας εποχής”». Κι αυτό διότι, όπως συνεχίζει, «ο Μάο βοήθησε τον κινεζικό λαό να εξεγερθεί και να σταθεί στα πόδια του έπειτα από αιώνες ταπεινώσεων από ξένες δυνάμεις. Ο Ντενγκ έβαλε την Κίνα σε έναν δρόμο για να γίνει πλούσια ύστερα από αιώνες φτώχειας. Και τώρα ο Σι θα βοηθήσει την Κίνα να γίνει ισχυρή».

Επί της ουσίας, ο Σι θα προσπαθήσει, όπως χαρακτηριστικά σημειώνουν οι «New York Times», «να ξαναγράψει το παρελθόν προκειμένου να διαμορφώσει το μέλλον» του κόμματος και της χώρας. Να βάλει, δηλαδή, τη δική του σφραγίδα χαράσσοντας έναν «Τρίτο Δρόμο» για την Κίνα, διακριτό από το όραμα του Μάο για τον σοσιαλισμό και από τη στροφή του Ντενγκ προς την οικονομία της αγοράς.

Το δικό του μοντέλο

Θα επιδιώξει, με άλλα λόγια, να πάρει και από τους δύο όσα στοιχεία θεωρεί ότι μπορούν να του φανούν χρήσιμα ώστε να πετύχει τον ολοκληρωτικό έλεγχο της Κίνας και να επιταχύνει την οικοδόμηση του δικού του μοντέλου: ενός κρατικού καπιταλισμού με το κόμμα σε ρόλο ανώτατου ρυθμιστή και κριτή, προσπαθώντας να περιοριστούν οι τεράστιες κοινωνικές ανισότητες, χωρίς να καταργηθούν ούτε η ιδιοκτησία ούτε η κερδοφορία. «Ευημερία για όλους» είναι το νέο σύνθημά του – και με αυτό, εμμέσως πλην σαφώς, θα επιδιωχθεί να τεθεί όριο στον πλουτισμό και στην ισχύ που μπορεί να αποκτήσει ένα άτομο. Ετσι ώστε και να μη φτάσει ποτέ σε σημείο να απειλήσει το ίδιο το καθεστώς και, ταυτόχρονα, να περιοριστεί η κοινωνική δυσαρέσκεια, που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες και σε κάθε περίπτωση ανεπιθύμητες «εκρήξεις».

Αυτή η Κίνα μπορεί, σύμφωνα με το όραμα του Σι, να αποτελέσει και τη νέα παγκόσμια υπερδύναμη, εκτοπίζοντας από τον «θρόνο» τους τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αναγκάζοντας τους πάντες να αποδεχθούν τον νέο ρόλο της (ή και να υποταχθούν σε αυτόν), με τρόπο που να βάζει οριστικά τέλος στις ταπεινώσεις του παρελθόντος από τις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις των προηγούμενων αιώνων. Για να πετύχει δε, μοιάζει διατεθειμένος να αξιοποιήσει πρώτα από όλα την τεράστια οικονομική ισχύ της σημερινής Κίνας, όντας παράλληλα αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει και τη στρατιωτική της ισχύ, όταν και εφόσον το κρίνει αναγκαίο – με την Ταϊβάν να είναι η πρώτη υποψήφια.

«Το μέλλον είμαι εγώ!»

«Ο Σι είναι ένας άνθρωπος αποφασιστικός και δραστήριος, ένας άνθρωπος με εξέχουσες σκέψεις και αισθήματα, ένας άνθρωπος ο οποίος κληρονόμησε μια παράδοση και τολμά να καινοτομήσει, ένας άνθρωπος ο οποίος έχει ένα όραμα στραμμένο προς το μέλλον, ενώ έχει δεσμευτεί να εργάζεται ακατάπαυστα», όπως έγραψε το Σάββατο το κρατικό πρακτορείο Xinhua, σε έναν ύμνο προς τον σύγχρονο «πατερούλη» της Κίνας που είχε στόχο να προετοιμάσει το έδαφος για την ιστορική σύνοδο της Κεντρικής Επιτροπής.

Φυσικά, ο δρόμος έχει αρχίσει να στρώνεται εδώ και καιρό, με διάφορους τρόπους. Τον περασμένο Αύγουστο, για του λόγου το αληθές, το υπουργείο Παιδείας είχε ανακοινώσει την ένταξη της «Σκέψης του Σι Τζινπίνγκ» σε όλες τις βαθμίδες του εκπαιδευτικού συστήματος, με σκοπό οι νέοι «να διδαχθούν τη δική του σκέψη για τον σοσιαλισμό με κινεζικά χαρακτηριστικά στη νέα εποχή».

Πολύ απλά, ιδού πώς σκέφτεται ο Σι, όπως το διατύπωσε ο Τζόζεφ Φιούσμιθ, από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, μιλώντας στον Economist: «Το μέλλον είμαι εγώ!».

Τα δύο προηγούμενα ψηφίσματα

1945

Πρώτο ψήφισµα: Μάο Τσε Τουνγκ

Για τον ιστορικό ηγέτη του ΚΚ Κίνας Μάο Τσε Τουνγκ, ο σοσιαλιστικός δρόμος αποτελούσε τη μοναδική επιλογή προς την ανάπτυξη και την ευημερία της χώρας. Το διατύπωσε, άλλωστε, καθαρά μέσα από το έργο του με τίτλο «Η Νέα Δημοκρατία», το 1940, ξεκαθαρίζοντας ότι «όποιος αντιταχθεί σε αυτή την ιστορική ανάγκη θα σπάσει τα μούτρα του».

Εκείνη την ταραγμένη περίοδο, όμως, καθώς μαινόταν ο αντιιμπεριαλιστικός αγώνας και οι εσωτερικές αντιθέσεις στην Κίνα και στο ίδιο το κόμμα ήταν έντονες, τίποτα δεν ήταν αυτονόητο. Ετσι, ο Μάο προχώρησε στην αποκαλούμενη «Κίνηση για τη Διόρθωση», η οποία κορυφώθηκε το 1945, με την έγκριση από την ΚΕ του «Πρώτου Ψηφίσματος για την Ιστορία» (για την ακρίβεια, «Ψήφισμα πάνω σε συγκεκριμένα ερωτήματα στην ιστορία του κόμματός μας»).

Με αυτό, ο Μάο και η γραμμή του κυριάρχησαν ολοκληρωτικά στο κόμμα, οδηγώντας το στον νικηφόρο αγώνα εναντίον της Κουμιτάνγκ και στην ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, το 1949.

1981

Δεύτερο ψήφισµα: Ντενγκ Σιαοπίνγκ

Η στροφή που είχε αποφασίσει να κάνει ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ, αναλαμβάνοντας τα ηνία του κόμματος και της χώρας, δεν συμβάδιζε με τις παραδόσεις του Μάο. Ετσι, εκμεταλλευόμενος την κατάσταση που επικρατούσε στη χώρα μετά την ιστορική απόπειρα του προκατόχου του, η οποία έγινε γνωστή ως Πολιτιστική Επανάσταση, προχώρησε στην έγκριση του «Δεύτερου Ψηφίσματος για την Ιστορία» (ή «Ψήφισμα πάνω σε συγκεκριμένα ερωτήματα στην ιστορία του κόμματός μας από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας», όπως επακριβώς ονομάστηκε). Με αυτό επιχείρησε πρακτικά να κλείσει τον προηγούμενο κύκλο, αναγνωρίζοντας «σοβαρά λάθη» στην πολιτική του Μάο, κυρίως κατά τα τελευταία χρόνια – έστω και αν δεν τόλμησε να τον αποκηρύξει και χαρακτήρισε τη γραμμή του «ορθή κατά 70% και λανθασμένη κατά 30%». Πρακτικά, ο Ντενγκ σηματοδότησε ένα διαφορετικό μοντέλο ανάπτυξης για την Κίνα, προωθώντας μεταρρυθμίσεις που εισήγαγαν στοιχεία της καπιταλιστικής οικονομίας και ελεγχόμενη αλλαγή του συστήματος διακυβέρνησης προς ένα πιο συλλογικό.