Την περασμένη Πέμπτη 14 ασυνόδευτοι ανήλικοι ταξίδεψαν από την Ελλάδα στην Πορτογαλία, στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης, κατά τη διάρκεια του οποίου περισσότερα από 1.000 παιδιά έχουν πλέον εγκατασταθεί σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη.
Η συζήτηση γύρω από τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα έχει «φουντώσει» το τελευταίο διάστημα, με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να έχουν… επιστρατευθεί για σχόλια – κυρίως ανώνυμων χρηστών – που κάνουν λόγο για εκατοντάδες εξαφανισμένα ασυνόδευτα ακόμη και για «σκοτεινές υποθέσεις trafficking», εμπλέκοντας μέχρι και κυβερνητικά στελέχη. Εν μέσω ενός τέτοιου κυκεώνα, πριν από περίπου 10 ημέρες η ειδική γραμματέας για την Προστασία των Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Ειρήνη Αγαπηδάκη, κατέθεσε μηνυτήρια αναφορά για συστηματική επιχείρηση διασποράς ψευδών ειδήσεων και θεωριών συνωμοσίας.
Σύσταση ειδικής γραμματείας
Τον Ιούλιο του 2019 ο εκτιμώμενος αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών στη χώρα ήταν 4.129, εκ των οποίων τα 1.131 θεωρούνταν άστεγα, χωρίς να τα αναζητεί κάποιος. Μάλιστα, περίπου 1.000 ανήλικοι θεωρούνταν ότι βρίσκονταν στα νησιά, στην πραγματικότητα, όμως, ήταν πολλοί περισσότεροι, ενώ άλλοι κρατούνταν σε αστυνομικά τμήματα, απλώς επειδή δεν υπήρχε χώρος να φιλοξενηθούν. Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 2020, η Ελλάδα είχε τον υψηλότερο αριθμό ασυνόδευτων ανηλίκων που δέχτηκε ποτέ – συνολικά, 5.424. Τότε ήταν που η κυβέρνηση αποφάσισε τη σύσταση της ειδικής γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων.
«Η ίδρυση της ειδικής γραμματείας προέκυψε ως αναγκαιότητα, αφενός εξαιτίας της δραματικής κατάστασης, στην οποία βρίσκονταν τα ασυνόδευτα ανήλικα στη χώρα μας κατά το παρελθόν, αφετέρου λόγω του κατακερματισμού των αρμοδιοτήτων που δεν επέτρεπαν την έγκαιρη και αποτελεσματική ανταπόκριση για την κάλυψη των αναγκών αυτού του ευάλωτου πληθυσμού. Χαρακτηριστικές είναι οι εκθέσεις διεθνών οργανισμών, αλλά και του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά τα προηγούμενα έτη, που τεκμηρίωναν την κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ασυνόδευτων ανηλίκων», σημειώνει στα «ΝΕΑ» η Ειρήνη Αγαπηδάκη.
Οπως υπογραμμίζει, με τη σύσταση της ειδικής γραμματείας, συγκεντρώθηκαν οι περισσότερες αρμοδιότητες για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων στο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προστασίας αυτού του πληθυσμού. «Ετσι, σήμερα, 18 μήνες μετά, η κατάσταση δεν θυμίζει σε τίποτα το παρελθόν. Καταφέραμε να δημιουργήσουμε ένα οικοσύστημα προστασίας που εγγυάται ότι κάθε ασυνόδευτο παιδί απολαμβάνει τη φροντίδα και την προστασία που έχει ανάγκη, εξαλείφοντας τα φαινόμενα που έθεταν τα ασυνόδευτα παιδιά σε κίνδυνο, βία και εκμετάλλευση».
Σήμερα, ο συνολικός εκτιμώμενος αριθμός ασυνόδευτων ανηλίκων στη χώρα μας, βάσει του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, είναι 2.110. Εξ αυτών, 1.509 βρίσκονται σε δομές φιλοξενίας και 260 σε διαμερίσματα υποστηριζόμενης διαβίωσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 10% είναι κάτω των 14 ετών, ενώ σχεδόν ένας στους τρεις έχει καταγωγή από το Αφγανιστάν.
Μηχανισμός για τον εντοπισμό
Από τον περασμένο Απρίλιο, μάλιστα, έχει τεθεί σε λειτουργία και ο Εθνικός Μηχανισμός για τον Εντοπισμό και την Προστασία Ασυνόδευτων Παιδιών. Στον πυρήνα του βρίσκεται η 24ωρη τηλεφωνική γραμμή για τον εντοπισμό παιδιών σε ανάγκη (0030-2132128888 και 0030-6942773030), που είναι διαθέσιμη σε έξι γλώσσες. Εως και τον Οκτώβριο, η γραμμή έλαβε 1.460 κλήσεις, οι οποίες αφορούν σε 1.154 διαφορετικές περιπτώσεις ασυνόδευτων ανηλίκων, εκ των οποίων οι 1.122 αφορούν αιτήματα στέγασης, οι 24 νομικής βοήθειας και οι οκτώ άλλα θέματα. Την ίδια στιγμή, από την εκτεταμένη επιχείρηση εντοπισμού των ασυνόδευτων ανηλίκων, που θεωρούνταν για χρόνια άστεγα – τα περισσότερα βρίσκονταν στη λίστα των «αόρατων» παιδιών από το 2015 – χωρίς ποτέ να τα αναζητήσει καμία υπηρεσία, εντοπίστηκαν 1.039 παιδιά.
Στο μεταξύ, αυξήθηκαν οι θέσεις μακροχρόνιας φιλοξενίας, οι οποίες αποτελούν το κατάλληλο πλαίσιο προστασίας για τα ασυνόδευτα ανήλικα. Σήμερα, η χώρα μας διαθέτει 2.213 τέτοιες θέσεις και ως τα τέλη του έτους στόχος είναι να φτάσουν τις 2.500. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να τερματιστεί η πρακτική της προσωρινής φιλοξενίας σε ξενοδοχεία, ενώ έως τα τέλη του 2021 δρομολογείται και ο σταδιακός τερματισμός του προγράμματος φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων σε ασφαλείς ζώνες στις ανοιχτές δομές της ενδοχώρας. Τα 240 ασυνόδευτα που βρίσκονται σήμερα εκεί μεταφέρονται σταδιακά σε ξενώνες και διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαβίωσης.
