Αναζήτηση
Η λίστα με τις γυναικτοκονίες που έχουν σημειωθεί στη χώρα μας το 2021 διαρκώς αυξάνεται, αποκαλύπτοντας την ένταση του προβλήματος της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Ένα ζήτημα, το οποίο ωστόσο δεν είναι σημερινό. Κάθε άλλο! Μόνο την τελευταία εξαετία έχουν πραγματοποιηθεί 118 γυναικοκτονίες στην Ελλάδα, ενώ ανατρέχοντας πίσω στο χρόνο, τα περιστατικά είναι πολλά.
Ένα από αυτά και η γυναικοκτονία της Παναγιώτας. Της πρωταγωνίστριας του βιβλίου του Λουκά Κονανδρέα «Καλύτερα Σκοτωμένη παρά Χωρισμένη», το οποίο έχει αποσπάσει 8 βραβεία στην Αμερική όπου πρωτοεκδόθηκε.
Ο Λουκάς Κονανδρέας, ο οποίος εδώ και 35 χρόνια ασκεί το λειτούργημα του ιατρού σε τμήμα επειγόντων περιστατικών στην Αμερική και έχει φροντίσει πολλές γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, υπήρξε ο ίδιος αυτόπτης μάρτυρας της κακοποίησης που υπέστη η θεία του. Με αφορμή την ιστορία της δε, στέλνει ένα μήνυμα σε όλες τις γυναίκες: «Σπάστε τη σιωπή, μόνο έτσι θα προστατευθείτε».
Η ιστορία του βιβλίου, αρχίζει σε μια εποχή που οι γυναίκες δεν είχαν δικαίωμα στην αυτοδιάθεση. Τότε που η παρθενία των κοριτσιών ήταν υπόθεση όλης της οικογένειας και η οικογενειακή τιμή θέμα ύψιστης αξιοπρέπειας.
Μια αληθινή ιστορία οικογενειακής τιμής, που οδήγησε σ’ έναν αναγκαστικό γάμο και κατέληξε στο έγκλημα. Ένα σύστημα δικαιοσύνης που θα ήταν εξίσου ένοχο, όσο και οι εγκληματίες, αν δεν υπήρχε ένας έντιμος ένορκος για να μειοψηφήσει. Ένας αποφασισμένος συγγενής, ο οποίος αγωνίστηκε σκληρά προκειμένου να οδηγήσει τον σύζυγο της ξαδέρφης του με τις τεράστιες διασυνδέσεις, όπως και τον φίλο του, ενώπιον της δικαιοσύνης…
Αυτή είναι η αληθινή ιστορία που συνέβη πριν από 60 και πλέον χρόνια και την οποία αποφάσισε να μοιραστεί με τους αναγνώστες ο Λουκάς Κονανδρέας, διαπρεπής γιατρός στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ και γιος του ξαδέρφου της Παναγιώτας. Της νεαρής γυναίκας από το μικρό χωριό Κουπάκι Φωκίδας που προτίμησε να πεθάνει από το να χωρίσει.
Ο Λουκάς Κονανδρέας μιλάει για το βιβλίο του, τις γυναικοκτονίες και την ενδοοικογενειακή βία.
Πώς πήρατε την απόφαση να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Ήθελα χρόνια να γράψω την ιστορία, σαν ένα «μνημόσυνο» για πολλούς, αλλά κυρίως για τη θεία μου την Παναγιώτα, τον πατέρα μου, αλλά και για τον Δημοσθένη Δαπόντε, τον μόνο ένορκο στην Αθήνα που έδωσε την ευκαιρία να γίνει δεύτερο δικαστήριο και να αποδοθεί δικαιοσύνη. Επίσης, αυτή η ιστορία έχει γεγονότα και συμπεριφορές που επαναλαμβάνονται έως και σήμερα, αλλά και μηνύματα που μπορούν να διδάξουν πολλά. Άργησα πολύ να ξεκινήσω το βιβλίο, αλλά και να το ολοκληρώσω γιατί και χρόνος δεν υπήρχε και οι φόβοι ήταν μεγάλοι σχετικά με το αν ήμουν ικανός να γράψω. Τελικά πριν 20 χρόνια, όταν δημιούργησα κάποιο χρόνο, και με ώθηση της γυναίκας μου, ξεκίνησα.
Τι έρευνα χρειάστηκε να κάνετε προκειμένου να συγκεντρώσετε το υλικό για το βιβλίο;
Αν και θυμόμουν πολύ καλά όλα όσα έγιναν και επίσης είχα την τύχη ο πατέρας μου να μιλά για την ιστορία σε κάθε ευκαιρία, πολλά ήταν αδιασταύρωτα. Οι εφημερίδες της εποχής βοήθησαν, όπως και τα πρακτικά από τις δίκες -ήμουν πολύ τυχερός που τα βρήκα, αφού παρότι είχαν περάσει τόσα χρόνια, φυλάσσονταν για εκπαιδευτικούς λόγους. Παρόλα αυτά είχα μερικές αμφιβολίες και χρειάστηκε να κάνω πάνω από 160 συνεντεύξεις. Αυτό ήταν το πιο δύσκολο.
Πόσο δύσκολο ήταν για εσάς να επιστρέψετε σε μνήμες και γεγονότα που πόνεσαν την οικογένειά σας;
Περισσότερες δυσκολίες είχα στην αρχή. Τότε το συναίσθημα έβγαινε συχνά στην επιφάνεια και χρειαζόταν ιδιαίτερη προσπάθεια για να το τιθασεύσω. Επίσης, μου ήταν δύσκολο ότι υπήρξαν άνθρωποι από την οικογένεια που ενοχλήθηκαν από κάποια γραφόμενά μου. Δεν ήθελαν να ξεθάψω μερικά παλαιά “άπλυτα” δικά μας ή άλλων. Με βοήθησαν πολύ η γυναίκα μου στο να αφήσω τους συναισθηματισμούς και να επιδοθώ σε μια ειλικρινή καταγραφή, αλλά και ο χρόνος που μου πήρε- δώδεκα χρόνια- να τελειώσω. Δηλαδή, έδινα χρόνο στον εαυτό μου, αν το συναίσθημα με εμπόδιζε σε κάποια στιγμή.
Έξι δεκαετίες μετά τα γεγονότα που περιγράφετε στο βιβλίο σας και η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί. Στην χώρα μας οι γυναικοκτονίες αυξάνονται επικίνδυνα. Πού αποδίδετε εσείς το φαινόμενο αυτό;
Ναι, οι προκαταλήψεις και διάφοροι κοινωνικοί και παραδοσιακοί περιορισμοί όσον αφορά τη γυναίκα έχουν βελτιωθεί, αλλά σε σχέση με εκείνα τα χρόνια ο κόσμος έχει αγριέψει. Για την Ελλάδα του σήμερα, η COVID-19 ήλθε μόλις πήγε να βελτιωθεί η οικονομική αρρώστια. Με την προσθήκη της πανδημίας, μερικές γυναίκες καταλήξαν με τρεις τυράννους στο σπίτι: Τον άνδρα, την οικονομία και την COVID-19. Ο συνδυασμός των δυο τελευταίων έκανε τον άνδρα, που έχει εκ φύσεως αυξημένους εγωισμούς, παρορμητικές ιδιότητες και μίση, να τα διοχετεύει, ανήμπορος να τα χαλιναγωγήσει, στη σύντροφο. Μία άγρια επιθετική και δολοφονική μορφή.
Θεωρείτε σήμερα πως έχει εκλείψει αυτή η λογική του «καλύτερα σκοτωμένη παρά χωρισμένη» στις γυναίκες;
Στην αίθουσα υποδοχής του κέντρου επειγόντων που διευθύνω υπάρχει ένα πόστερ περίπου 50χ30 εκατοστά, το οποίο έχει φωτογραφίες του βιβλίου μου στα Αγγλικά και τα Ισπανικά, για να το βλέπει το κοινό και να μαθαίνει. Μια κοπέλα που δουλεύει στο γραφείο αποφάσισε να ρωτήσει γυναίκες, όταν επέτρεπε ο χρόνος και οι συνθήκες, αν συμφωνούν ή όχι με το μήνυμα στον τίτλο του βιβλίου. Από τις 500 περίπου που ρώτησε τα τελευταία 3 χρόνια, μονάχα δυο κυρίες από την Ινδία είπαν ναι. Αυθεντικό στατιστικό. Πιστεύω, λοιπόν, ότι έχει εκλείψει σχεδόν ολοσχερώς.
Ως γιατρός επείγοντων περιστατικών έχετε περιθάλψει πολλές γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Πόσο εκτεταμένο είναι το φαινόμενο στην Αμερική;
H ενδοοικογενειακή βία στις ΗΠΑ μετά την καραντίνα έχει αυξηθεί κατά 30%. Οι δολοφονίες από ενδοοικογενειακή βία ξεπέρασαν τις 2.000 το 2020 και αυτό αποτελεί 4% αύξηση σε σχέση με το 2019. Περίπου 50% των γυναικών που σκοτώνονται στο σπίτι είναι θύματα του άνδρα, πρόσφατου ή προηγούμενου. Στο Τέξας από το 2019 μέχρι το 2020 υπήρξε 69% αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας με χρήση όπλου μέσα στο σπίτι.
Ποια είναι η συμβουλή σας σε όλες αυτές τις γυναίκες που πέφτουν θύματα κακοποίησης στο σπίτι τους;
Κάθε περίπτωση έχει την δική της ιδιαιτερότητα και δυσκολία. Το ιστορικό βοηθά πολύ και ο βαθμός της παρέμβασης εξαρτάται από την σοβαρότητα της περίπτωσης.
Αν μια γυναίκα αποφασίσει να μου μιλήσει και μάθω όσα χρειάζονται για να τη συμβουλέψω, της λέω ότι μπορώ να την βοηθήσω και με τον σωστό τρόπο. Την πληροφορώ ότι η κακοποίηση είναι απαράδεκτη ηθικά, παράνομη από το νόμο, θα συνεχιστεί και μπορεί να φτάσει και σε σοβαρό τραυματισμό σωματικό ή ψυχικό, ακόμη και σε δολοφονία. Τέλος, δηλώνω ότι με βάση το νόμο είμαι υποχρεωμένος να κάνω γνωστό ό,τι της συμβαίνει στις κρατικές υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες αυτές φροντίζουν πού θα πάει η γυναίκα αυτή δεδομένου ότι με βάση τις στατιστικές, η χειρότερη στιγμή για να την εκδικηθεί εκείνος, είναι αμέσως μόλις μάθει ότι έχει συζητήσει για την κακοποίηση, ειδικά αν ανακατευτεί και η αστυνομία.
Σαν βασική συμβουλή, σε περίπτωση που υπάρχει φόβος για σοβαρή κακοποίηση και καταλήξει η ίδια να ξαναπάει σπίτι, την προτρέπω να μιλά σε συγγενής και φίλους, υπηρεσίες προστασίας γυναικών και να μην προσπαθήσει να λύσει το πρόβλημα μόνη της.
