Γιώργο Παπανδρέου, πετυχαίνουν οι πολιτικές επιστροφές;

Ηείσοδος του Ιδρύματος «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πειραιώς είναι παράδειγμα ενός παλιού νεοκλασικού των Αθηνών που βρέθηκε, με την ανάπτυξη της πόλης, στη μέση ενός συνήθως μποτιλιαρισμένου δρόμου. Ο Γιώργος Παπανδρέου ξέρει πολύ καλά πώς είναι να είσαι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε δύο εποχές, μια παλιά και μια καινούργια – γι’ αυτό και, όταν έδειξε στα «ΝΕΑ» το γνωστό μπαλκόνι με θέα την Ακρόπολη και τον Κεραμεικό, ήταν αυτός που ανέδειξε τη διαφορά. Το θέμα, μάλλον, είναι τι κάνεις σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Και ο πρώην πρωθυπουργός θέλει να δημιουργήσει στον χώρο ένα «στέκι δημοκρατίας», όπως θέλει να κάνει και με την παράταξη στην οποία φιλοδοξεί να ηγηθεί και πάλι, έπειτα από δέκα χρόνια.

Η επαναφορά στο προσκήνιο βασίζεται και στην πνοή που έδωσε η πανδημία, αλλά και η κλιματική κρίση, στις σοσιαλδημοκρατικές ιδέες. «Οι πολίτες λένε πως χρειάζονται ασφάλεια και σιγουριά. Εγώ αυτό μπορώ να το δώσω». Επέλεξε από την αρχή να κάνει μια καμπάνια βασισμένη σε ζητήματα που αφορούν την επόμενη ημέρα μιας κοινωνίας που βγαίνει από συνεχείς κρίσεις. «Τι σημαίνει πράσινη ανάπτυξη; Ενεργειακή δημοκρατία και όχι ενεργειακή πλουτοκρατία. Θα τα δώσουμε όλα στις μεγάλες πολυεθνικές;», αναρωτιέται. Πριν από λίγες μέρες, έγινε viral για την πρόταση να αποκτήσουμε όλοι μετοχές στο Facebook, όμως το τρολάρισμα δεν τον ενοχλεί. «Κάποιες ιδέες πρέπει να τις σπρώξεις για να βγουν μπροστά. Αυταρχισμός είναι η δυνατότητα να παρακολουθεί κανείς τις σκέψεις σου, τις κινήσεις σου. Μέσα από τη δραστηριότητά μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις εκμεταλλεύονται. Ας μην ξεχνάμε τι συνέβη με την Cambridge Analytica», εξηγεί.

Πάντρεμα παραδοσιακών αξιών με καινούργιες

Για τον Παπανδρέου, αυτό που χρειάζεται είναι ένα πάντρεμα παραδοσιακών αξιών με καινούργιες. Μιλάει για τις γυναικοκτονίες, αλλά και τα πρότυπα της γυναίκας που προβάλλονται και ανακυκλώνουν ένα σύστημα πατριαρχίας. Επιμένει για το περιβάλλον. «Αν στο μέλλον τα παιδιά μας δεν γνωρίσουν δάσος, αν οι θερμοκρασίες του φετινού καλοκαιριού γίνουν ο κανόνας, τι θα γίνει; Το θέμα είναι ποιος καταθέτει προτάσεις. Εφτιαξα μια έκθεση πρόσφατα για το Συμβούλιο της Ευρώπης, που ψηφίστηκε ομόφωνα, η οποία εξηγεί πως για να αντιμετωπίσουμε τέτοιες προκλήσεις πρέπει ο πολίτης να γίνει συμμέτοχος», επισημαίνει, φέρνοντας το παράδειγμα της Ιρλανδίας και της νομιμοποίησης των εκτρώσεων μέσα από τη διαβούλευση. «Υπάρχουν τρόποι εμβάθυνσης της δημοκρατίας. Προτείνω να δημιουργήσουμε έναν τέταρτο κλάδο εξουσίας, τη διαβουλευτική: μια ηλεκτρονική πλατφόρμα με την οποία οι φορείς και οι πολίτες θα συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων».

«Η δημοκρατία δεν είναι μια τυπική διαδικασία»

Αντέχει όμως κάτι τέτοιο σε συνθήκες πόλωσης; «Γι’ αυτό χρειάζεται ο δικός μας χώρος, ο οποίος έχει μια βαθιά παράδοση. Η δημοκρατία δεν είναι μόνο μια τυπική διαδικασία κοινοβουλευτισμού. Σεβόμαστε την άλλη πλευρά. Προφανώς, γίνονται και σκληρές αντιπαραθέσεις, όμως δεν βλέπουμε κανέναν σαν εχθρό». Κάνοντας μια αναδρομή στην παρουσία του στην κυβέρνηση, λέει πως «στην πολιτική πρέπει να παλεύει κανείς για τις ιδέες του, όμως υπάρχουν και κάποιες αξίες που είναι υπεράνω κομμάτων. Οταν η πατρίδα κινδυνεύει, ας πούμε – εγώ αυτό έλεγα και στην κρίση την οικονομική. Ηταν πολύ εύκολο να μας πετροβολήσουν».

Τα χρόνια που κράτησε στα χέρια του το τιμόνι της χώρας δεν ήταν εύκολα. «Η παράταξη φορτώθηκε όλες τις αμαρτίες του πολιτικού συστήματος. Την Ελλάδα με την ισχυρή φωνή την έκαναν μέσα σε πέντε χρόνια το μαύρο πρόβατο», λέει για την περίοδο Καραμανλή, χωρίς όμως να εξαιρεί από τις ευθύνες το ΠΑΣΟΚ. Μπορεί όμως αυτή η συζήτηση να λειτουργήσει ενωτικά για το κόμμα του; «Πρέπει να διδάσκεσαι από τις εμπειρίες σου και ίσως χρειαστεί να το κάνουμε κι εμείς στο επόμενο συνέδριο. Αυτά τα χρόνια αναρωτήθηκα γιατί η Ελλάδα έφτασε εκεί που έφτασε και τι κάναμε εμείς, τι θα μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά». Η απάντηση είναι μία: συναίνεση. «Η σημερινή κυβέρνηση αντιμετώπισε την πανδημία σε μια περίοδο που είχε και στήριξη από την ΕΕ, την αντιπολίτευση και την κοινωνία. Δεν το αξιοποίησε. Πανηγύρισε το τέλος πολύ γρήγορα, δεν πήρε μέτρα, δεν στήριξε το ΕΣΥ, δεν κινήθηκε έγκαιρα για τους υποχρεωτικούς εμβολιασμούς, δεν τους έκανε μέρος της λύσης».

Μιλώντας για τη σχέση με την Ευρώπη, επιμένει στο ζήτημα της ομοφωνίας που συζητείται τώρα στη Γερμανία. «Είναι λάθος να χάσουμε την ομοφωνία. Χωρίς αυτή, δεν θα βάζαμε την Κύπρο στην ΕΕ, ούτε θα μπορούσαμε σε μια απειλή της Τουρκίας να διεκδικήσουμε τη στήριξη όλων των μελών της ΕΕ», εξηγεί. «Εδωσα μάχη γιατί η Μέρκελ ήθελε οι χώρες που δεν συμμορφώνονται με το Σύμφωνο Σταθερότητας να χάνουν την ψήφο τους. Το πάλεψα όσο μπορούσα και κατάφερα να κρατήσω με πολύ σκληρό αγώνα αυτή την ψήφο. Δεν μπορούμε να τη χαρίσουμε. Είναι πατριωτικό μας καθήκον να την κρατήσουμε».

Κρίνοντας ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, δεν συζητεί το ενδεχόμενο συνεργασίας. Στόχος του είναι η αναγέννηση της παράταξης. «Μπορώ να ενώσω δυνάμεις, να φέρω πίσω ανθρώπους που έφυγαν απογοητευμένοι. Η παράταξη μπορεί με εμένα να ακούγεται παγκοσμίως. Μπορούμε επίσης να αξιοποιήσουμε εμπειρία και διασυνδέσεις: έφερα τους Eσθονούς, για τους οποίους όλοι μιλούν σήμερα, το 2010 για να φτιάξουμε το ψηφιακό κράτος». Και με αυτούς που διαφώνησε, είναι έτοιμος να ξαναμιλήσει; «Δεν με οδηγούν τα προσωπικά. Ποιο είναι το συμφέρον της χώρας, ποιο είναι το συμφέρον της παράταξης; Αν μπορούμε να είμαστε όλοι μαζί, καλωσήρθατε».

Αυτό, άλλωστε, του δείχνει και το παράδειγμα του Τζο Μπάιντεν: «Ανανέωση σημαίνει να μην έχεις στεγανά, να μην περιορίζεσαι στη γυάλινη οροφή (κάτι ξέρουν οι γυναίκες που χρησιμοποιούν τον όρο) και να τρέξεις για τις ομάδες της κοινωνίας που είναι περιθωριοποιημένες ή αποκλεισμένες». Και βέβαια, να μάχεσαι έως την τελευταία στιγμή. «Αν δεν τη δώσεις, θα τη χάσεις».