Πλαστικά – Από την Πρωτοχρονιά η επιβολή περιβαλλοντικής εισφοράς στα κύπελλα του καφέ

Από την Πρωτοχρονιά ξεκινά η εφαρμογή προστασίας του περιβάλλοντος σε συγκεκριμένες πλαστικές συσκευασίες με στόχο να μπει «φρένο» στην αυξητική τάση κατανάλωσης πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης. Το πλαστικό κύπελο του καφέ θα είναι και αυτό που θα επιβαρύνει περισσότερο τους καταναλωτές, καθώς χρησιμοποιείται κατά κόρον.

Αυτό – όπως σημειώνει το ΙΕΛΚΑ, σημαίνει ότι από αύριο 1η Ιανουαρίου 2022 επιβάλλεται στους καταναλωτές εισφορά 0,05 ευρώ για κάθε πλαστικό μίας χρήσης που διατίθεται ως συσκευασία των έτοιμων ποτών και φαγητών στη μαζική εστίαση και στο λιανεμπόριο.

Ποια προϊόντα αφορά

Όπως επισημαίνεται ειδικότερα από το υπουργείο Περιβάλλοντος, επιβάλλεται εισφορά προστασίας του περιβάλλοντος για τα πλαστικά προϊόντα:

• Κυπελάκια για ποτά, συμπεριλαμβανομένων των καλυμμάτων και των καπακιών τους.
• Περιέκτες τροφίμων, δηλαδή δοχεία όπως κουτιά, με ή χωρίς κάλυμμα, εντός των οποίων τοποθετούνται τρόφιμα τα οποία:

α) προορίζονται για άμεση κατανάλωση είτε επιτόπου είτε εκτός του καταστήματος,

β) συνήθως καταναλώνονται από το δοχείο, και

γ) είναι έτοιμα για κατανάλωση χωρίς περαιτέρω προετοιμασία, ιδίως μαγείρεμα, βράσιμο ή ζέσταμα, συμπεριλαμβανομένων των περιεκτών που χρησιμοποιούνται για γεύματα ταχυφαγείων ή άλλα γεύματα έτοιμα προς άμεση κατανάλωση, εκτός από περιέκτες ποτών, πιάτα, πακέτα και περιτυλίγματα που περιέχουν τρόφιμα.

Η εισφορά επιβάλλεται στα ανωτέρω προϊόντα στο σημείο πώλησης από επιχειρήσεις μαζικής εστίασης, και από επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, οι οποίες πωλούν τρόφιμα και ποτά.

Οκτώ ερωτήσεις και απαντήσεις για το μέτρο

Το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών συγκέντρωσε οκτώ χρήσιμες ερωτήσεις και απαντήσεις σε σχέση με τον νόμο για τα μιας χρήσης πλαστικά προϊόντα εστίασης που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία τροφίμων και ποτών και ο οποίος τίθεται σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2022.

1. Τι προβλέπει η νέα νομοθεσία για τα πλαστικά προϊόντα εστίασης μιας χρήσης;

Ο νόμος 4736/2020 για την Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον ορίζει ότι από την 1η Ιανουαρίου 2022 επιβάλλεται περιβαλλοντική εισφορά στους πλαστικούς περιέκτες μιας χρήσης που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία τροφίμων (π.χ. ζεστά μαγειρεμένα φαγητά, έτοιμες σαλάτες με σως εντός συσκευασίας, σερβιριζόμενα είδη ζαχαροπλαστείου) και ποτών (καφέδες, ροφήματα κ.ά.), τα οποία προορίζονται για άμεση κατανάλωση (είτε επί τόπου είτε εκτός του καταστήματος), καταναλώνονται από τον περιέκτη τους και δεν χρειάζονται περαιτέρω προετοιμασία/επεξεργασία (ιδίως μαγείρεμα, βράσιμο, αναθέρμανση, ζέσταμα ή προσθήκη άλλου υλικού).

Η εισφορά δεν αφορά στα υλικά συσκευασίας που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία χύμα τροφίμων όπως π.χ. τυριά, αλλαντικά, κρέας, αλίπαστα, ούτε τυποποιημένα προϊόντα που διατίθενται από τα ράφια των καταστημάτων.

2. Σε ποια πλαστικά επιβάλλεται περιβαλλοντική εισφορά;

Η περιβαλλοντική εισφορά επιβάλλεται στους περιέκτες τροφίμων, τα κύπελλα ποτών και τα καλύμματα/καπάκια αυτών εφόσον:

• είναι μιας χρήσης και
• είναι φτιαγμένα από πλαστικό υλικό ή έχουν πλαστική επικάλυψη, επένδυση ή επίστρωση ή περιέχουν στη χαρτόμαζά τους συνθετικά πολυμερικά πρόσθετα.

Η εισφορά δεν αφορά φιάλες (π.χ. μπουκάλια).

Δεν αφορά άλλου τύπου συσκευασίες, πιάτα, πακέτα και περιτυλίγματα ή άλλα υλικά π.χ. χαρτί.

3. Ποιο είναι το ύψος της εισφοράς;

Η περιβαλλοντική εισφορά ορίζεται σε 0,05€ (0,04€ πλέον Φ.Π.Α. 24%) για κάθε τεμάχιο πλαστικού προϊόντος: π.χ. στην περίπτωση του καφέ ο καταναλωτής πρέπει να καταβάλει 0,05€ για το ποτήρι και 0,05€ για το κάλυμμα (καπάκι), συνολικά δηλαδή 0,10€. Εξαιρούνται οι περιπτώσεις περιεκτών όπου τα καλύμματα δεν αποσπώνται από τον περιέκτη και η εισφορά που καταβάλλεται είναι ενιαία (0,05€).

4. Ποιες επιχειρήσεις υποχρεούνται να εφαρμόσουν τον νέο νόμο;

Η περιβαλλοντική εισφορά αφορά στις πλαστικές συσκευασίες που διατίθενται από:

• επιχειρήσεις που διαθέτουν προϊόντα εστίασης σε καθήμενους ή περαστικούς πελάτες ή που τα διανέμουν εκτός της επιχείρησης,
• επιχειρήσεις στις οποίες παρέχονται υπηρεσίες αναψυχής με συνοδεία φαγητού ή ποτού,
• κυλικεία (σχολείων, νοσοκομείων, ξενοδοχείων κ.λπ.),
• επιχειρήσεις εστίασης σε χώρους μεταφορικών μέσων (τρένα, πλοία, αεροπλάνα κ.λπ.),
• επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου.
• Ο νόμος δεν προβλέπει καμία εξαίρεση.

5. Ποιος εισπράττει την εισφορά;

Η περιβαλλοντική εισφορά έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα και τα έσοδα από αυτή αποτελούν δημόσια έσοδα, τα οποία εισπράττονται από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.) και αποδίδονται στο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου «Πράσινο Ταμείο», με σκοπό τη διάθεσή τους αποκλειστικά σε δράσεις που αφορούν στην προστασία του Περιβάλλοντος.

6. Ποια είναι η εναλλακτική για τον καταναλωτή και σε ποιες περιπτώσεις δεν είναι δυνατή;

Ο καταναλωτής μπορεί να ζητήσει την συσκευασία των τροφίμων ή ποτών της ερώτησης 1 σε επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες, τις οποίες φέρει μαζί του ή αγοράζει στο σημείο πώλησης. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να εξασφαλίζουν την ύπαρξη προς πώληση στους καταναλωτές επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών.

Ωστόσο, η επιχείρηση μπορεί να αρνηθεί να εξυπηρετήσει τον καταναλωτή με επαναχρησιμοποιούμενη συσκευασία στην περίπτωση που τίθεται θέμα επιμόλυνσης του τροφίμου ή του ποτού ή ακόμη του εξοπλισμού της. Προτεραιότητα έχει η δημόσια υγεία.

Ειδικά για τις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, η υγειονομική διάταξη Υ1Γ/ΓΠ/οικ. 47829/21.6.2017 είναι ακόμα πιο αυστηρή ορίζοντας ότι το σύστημα σερβιρίσματος για τα προμαγειρεμένα και μαγειρεμένα τρόφιμα πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε οι τροφές που προσφέρονται να προστατεύονται από την άμεση μόλυνση που θα μπορούσε να προκύψει από την εγγύτητα του καταναλωτή.

7. Έχουν ληφθεί μέτρα για άλλα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης;

Από το 2018 καταβάλλεται περιβαλλοντικό τέλος για τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς, ενώ από τον Ιούλιο του 2021 ξεκίνησε η σταδιακή κατάργηση προϊόντων μιας χρήσης όπως τα πλαστικά καλαμάκια, κουταλάκια, μαχαιροπίρουνα, αναδευτήρες ποτών, μπαντονέτες κ.λπ., η οποία ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2022.

8. Τι ισχύει για τις υπόλοιπες πλαστικές συσκευασίες;

Για τις πλαστικές συσκευασίες υπάρχουν ήδη συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων (π.χ. Ανακύκλωσης), κάτι που δεν ισχύει για τα συγκεκριμένα είδη μιας χρήσης, ενώ από το 2023 ο νόμος έχει προβλέψει τη δημιουργία υποχρεωτικού συστήματος εγγυοδοσίας φιαλών.