Ετος κρίσιμο για την επιστροφή της οικονομίας στην κανονικότητα το 2022, παρά τον υψηλό βαθμό αβεβαιότητας που πηγάζει από την άγνωστη πορεία της πανδημίας και με πρόσθετη την απειλή της ενεργειακής κρίσης. Από τα πιο βασικά συστατικά του νέου έτους είναι οι υψηλές προσδοκίες για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας (κοντά στο 5% το 2022) και για την πολυπόθητη αύξηση των επενδύσεων (11 δισ. ευρώ δημόσιες δαπάνες).
Τα στοιχήματα για το οικονομικό επιτελείο συμπυκνώνονται στο τρίπτυχο να προχωρήσουν τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια, να υλοποιηθεί το πλάνο της σταδιακής επιστροφής στα πλεονάσματα και να εξέλθει η χώρα από την ενισχυμένη εποπτεία έως το καλοκαίρι βαδίζοντας παράλληλα προς την επανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας.
Τα βασικά «όπλα» στη φαρέτρα του υπουργείου Οικονομικών για να εκπληρώσει τις προσδοκίες και να αντιμετωπίσει τη δίδυμη κρίση (υγειονομική και ακρίβεια) είναι μεταξύ άλλων οι ισχυρές προβλέψεις για συσσωρευτική ανάπτυξη (11,7% τη διετία 2021-2022), το σχετικά υψηλό ταμειακό «μαξιλάρι» των περίπου 32 δισ. ευρώ και η φθηνή άντληση ρευστότητας από τις αγορές κυρίως λόγω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας – που μπορεί να ξεπεράσει τα 12 δισ. ευρώ το 2022 από περίπου 14 δισ. ευρώ το 2021.
Θεόδωρος Σκυλακάκης
(αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών)
Ευκαιρίες και προκλήσεις για την οικονομία
Στη βάση του προϋπολογισμού για το 2022 βρίσκεται η υπόθεση ότι θα επανέλθουμε σε μια οικονομική κανονικότητα, παρά τις σημαντικές υγειονομικές πιέσεις που αναμένονται στις αρχές του 2022 λόγω της πολύ μεγάλης μεταδοτικότητας της μετάλλαξης Ομικρον και των πιέσεων στην οικονομία που προκαλεί η έκρηξη στις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου.
Καθοριστικοί παράγοντες στο υγειονομικό μέτωπο είναι η ταχύτητα του εμβολιασμού, η αντίστοιχη βελτίωση της συλλογικής ανοσίας του πληθυσμού, η τυχόν εμφάνιση νέων μεταλλάξεων και η διαθεσιμότητα καινούργιων θεραπειών (π.χ. χάπι Pfizer).
Καθοριστικοί παράγοντες στο μέτωπο της ενέργειας είναι η αύξηση της παγκόσμιας παραγωγής LNG και οι γεωπολιτικές εξελίξεις.
Με τις υγειονομικές αβεβαιότητες που υπάρχουν, αποφασίσαμε στον προϋπολογισμό του 2022 (παρότι θεωρούμε ότι στο σύνολό της δεν θα είναι μια πανδημική χρονιά) να προβλέψουμε σημαντικά μεγαλύτερες, μόνιμες δαπάνες για την υγεία (4,522 δισ. ευρώ) από αυτές που περιείχε ο προϋπολογισμός του 2021 και σίγουρα πολύ μεγαλύτερες δαπάνες από αυτές του ΣΥΡΙΖΑ, στον τελευταίο δικό του προϋπολογισμό, του 2019 (3,884 δισ. ευρώ).
Ταυτόχρονα, έχουμε ένα μεγάλο αποθεματικό Covid για να καλύψουμε, αναλόγως της εξέλιξης της πανδημίας, τις πρόσθετες δαπάνες Covid που θα προκύψουν. Το κόστος της πανδημίας έχει, ήδη, ξεπεράσει τα 40 δισ. ευρώ, όμως μέσα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας («Ελλάδα 2.0») εξασφαλίσαμε ένα τεράστιο ποσό (επιδοτήσεις και χαμηλότοκα δάνεια), το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν στην Ευρώπη, που μας καλύπτει περίπου τη μισή από αυτή τη ζημιά.
Ταυτόχρονα, η οικονομία ανέκαμψε πολύ ταχύτερα του αναμενομένου και ελπίζουμε ότι, όταν ξεπεράσουμε το τρέχον κύμα της πανδημίας, η ανάκαμψη αυτή θα συνεχιστεί και θα μετεξελιχθεί σε μια δυναμική περίοδο ανάπτυξης, που θα κρατήσει για αρκετά χρόνια.
Το «Ελλάδα 2.0» είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τη μετάβαση στη μόνιμη και διατηρήσιμη ανάπτυξη εντός του 2022. Δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις ιδιωτικές επενδύσεις (περίπου 1,5 δισ. ευρώ πηγαίνει, σχεδόν αποκλειστικά, σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις) και στη μείωση του επενδυτικού κενού, που αποτελεί θεμελιώδη στόχο της κυβερνητικής πολιτικής.
Η επίτευξη αυτού του στόχου θα είναι καταλυτική για την πορεία της οικονομίας, αφού, καθώς θα βελτιώνονται οι δείκτες, θα αυξάνονται όλο και περισσότερο οι μισθοί και η απασχόληση. Γεγονός που θα βελτιώσει και την καθημερινότητα του απλού πολίτη.
Το μεγάλο «στοίχημα» για εμάς είναι να αξιοποιηθεί το «Ελλάδα 2.0» κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, δηλαδή να επενδυθούν σωστά οι πόροι του, και εκεί επικεντρώνεται η δουλειά μας.
Αυτό αφορά, ιδίως, την πράσινη μετάβαση που δεν έχει μόνο επίπτωση στην κλιματική προσπάθεια της χώρας, αλλά και στην ενεργειακή.
Οι νέες επενδύσεις σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) έχουν κόστος παραγωγής ενέργειας – με τις σημερινές τιμές για τους ρύπους και το φυσικό αέριο – δύο με τρεις φορές μικρότερο από αυτό των αντίστοιχων επενδύσεων σε φυσικό αέριο ή λιγνίτη.
Είναι συνεπώς καθοριστική η αποφασιστική επιτάχυνση των επενδύσεων στις Ανανεώσιμες Πηγές για να σταματήσουμε να είμαστε όμηροι των απρόβλεπτων και σήμερα πολύ ακριβών διεθνών τιμών του φυσικού αερίου (και δευτερευόντως του πετρελαίου) και των ακριβών δικαιωμάτων ρύπων που θα έχουμε στα επόμενα χρόνια και δεκαετίες. Επιτάχυνση που θα μειώσει για νοικοκυριά και επιχειρήσεις τους λογαριασμούς ρεύματος και θα αυξήσει, αποφασιστικά, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας μας.
Η δυναμική ανάπτυξη της οικονομίας αποτελεί «κλειδί» και για τη δημοσιονομική πολιτική, καθώς θα αυξήσει τα έσοδα, ανοίγοντας τον δρόμο στην κυβέρνηση για περισσότερες παρεμβάσεις.
Νίκος Παπαθανάσης
(αναπληρωτής υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων)
Εμπιστοσύνη κράτους – επενδυτών με τον νέο Αναπτυξιακό
Η ελληνική οικονομία το 2022 θα επωφεληθεί από τα αποτελέσματα τόσο της ορθής διαχείρισης και της κυβερνητικής πολιτικής σε όλους τους καίριους για την πορεία της τομείς όσο και της διαρκούς μεταρρυθμιστικής στρατηγικής, η οποία συνεχίστηκε αδιαλείπτως και κατά το διάστημα που η αγορά δοκιμαζόταν από τις συνέπειες της πανδημίας.
Μερικά στοιχεία είναι απαραίτητα για την κατανόηση της πορείας της ελληνικής οικονομίας. O ρυθμός αύξησης των επενδύσεων φτάνει σε ετήσια βάση το 18,1% και αποτελεί, σε απόλυτο αριθμό, την καλύτερη επίδοση της τελευταίας δεκαετίας.
Οι απλοποιήσεις και οι επιταχύνσεις των διαδικασιών αδειοδότησης, υπαγωγής και ολοκλήρωσης στο πλαίσιο υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων καθώς και η ψηφιοποίηση του κράτους είναι μερικές από τις ενδεικτικές σύνθετες και δομικές μεταρρυθμίσεις στην πορεία της Ελλάδας προς την ανάκαμψη και την είσοδό της στην εποχή της ισχυρής και βιώσιμης ανάπτυξης. Οι μεταρρυθμίσεις είναι αυτές που δημιουργούν τις υψηλές προσδοκίες για το 2022.
Μεταρρυθμίσεις σε όλα τα επίπεδα που δηλώνουν με κάθε βεβαιότητα ότι η Ελλάδα αλλάζει.
Το τελευταίο διάστημα, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων έλαβε τρεις κορυφαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Μία για τις Στρατηγικές Επενδύσεις, μία για τη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και ακόμα μία υπό τον τίτλο «Νέος Αναπτυξιακός Νόμος – Ελλάδα Ισχυρή Ανάπτυξη». Οι δύο πρώτες αποτελούν ήδη νόμους του κράτους, ενώ η τρίτη θα αποτελέσει το πρώτο νομοθέτημα για το 2022. Η καινοτομία που εισάγεται με αυτήν τη νομοθετική πρωτοβουλία είναι πολλαπλή.
Στον Νέο Αναπτυξιακό Νόμο εισάγονται 13 καθεστώτα ενισχύσεων με θεματική στόχευση, αντί μιας οριζόντιας διάστασης. Κάθε καθεστώς ενίσχυσης είναι εστιασμένο σε συγκεκριμένο κλάδο της οικονομίας. Τα επενδυτικά σχέδια μπορούν να υπάγονται σε μία ή περισσότερες από τις παρακάτω κατηγορίες: Ψηφιακός και τεχνολογικός μετασχηματισμός επιχειρήσεων. Πράσινη μετάβαση – Περιβαλλοντική αναβάθμιση επιχειρήσεων. Νέο επιχειρείν. Δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση. Ερευνα και εφαρμοσμένη καινοτομία. Αγροδιατροφή – Πρωτογενής παραγωγή και μεταποίηση γεωργικών προϊόντων – Αλιεία. Μεταποίηση – Εφοδιαστική. Επιχειρηματική εξωστρέφεια. Ενίσχυση τουριστικών επενδύσεων. Εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Μεγάλες επενδύσεις. Ευρωπαϊκές αλυσίδες αξίας. Επιχειρηματικότητα 360°.
Η Ελλάδα είναι, πλέον, μια χώρα που χτίζει σχέση εμπιστοσύνης με τους επενδυτές και τους επιχειρηματίες. Μια χώρα που κοιτάζει στο μέλλον, το οποίο εξασφαλίζεται με στέρεα οικονομία και πολιτική σταθερότητα.
Δημήτρης Σκάλκος
(γενικός γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ)
Η ανθεκτικότητα των οικονομιών και οι απαιτούμενες αλλαγές
Το κινεζικό ωροσκόπιο υποδέχεται τη χρονιά του Τίγρη του Νερού, ζωδίου που συμβολίζει την ανθεκτικότητα αλλά και τις μεγάλες αλλαγές. Πρόκειται πραγματικά για ταιριαστό συμβολισμό για τη νέα χρονιά που κάνει τα πρώτα της βήματα. Η πανδημία ανέδειξε την τρωτότητα των συστημάτων δημόσιας υγείας, προκάλεσε δυσλειτουργίες στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας αλλά και επιτάχυνε υφιστάμενες τάσεις, όπως αυτή της ψηφιοποίησης.
Οι ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες βρίσκονται σήμερα αντιμέτωπες με τη νέα κανονικότητα της προβλέψιμης αβεβαιότητας (predictable unpredictability).
Η Ευρωπαϊκή Ενωση θέτει ως στόχο την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση της ευρωπαϊκής οικονομίας και κινητοποιεί στην κατεύθυνση αυτή σημαντικούς πόρους μέσα από το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027 και το νεοσύστατο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προκειμένου να καλύψει τις αυξημένες χρηματοδοτικές ανάγκες (από τα οποία η χώρα μας ωφελείται τα μέγιστα).
Είναι μάλιστα ενδεικτικό πως το υφιστάμενο επενδυτικό κενό για την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό υπολογίζεται σε 390 και 125 δισ. ευρώ κατ’ έτος αντίστοιχα. Το ιδιαίτερα ευνοϊκό περιβάλλον (χρηματοδοτικά εργαλεία, χαμηλά επιτόκια δανεισμού) συνιστά ένα «παράθυρο ευκαιρίας» που σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κλείσει ανεκμετάλλευτο. Ωστόσο δεν αρκούν μόνο οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι.
Εξίσου σημαντικές είναι η κατάλληλη επιλογή των έργων, οι ταχείες διαδικασίες ωρίμανσης και δημοπράτησής τους, η θεσμική ικανότητα των δικαιούχων.
Από όλα τα παραπάνω θα εξαρτηθούν η ικανότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των οικονομιών τους και η δυνατότητά τους να προωθήσουν τις απαιτούμενες αλλαγές.
