Κρατάμε ήδη στα χέρια μας τον δεύτερο τίτλο που κυκλοφόρησαν οι νέες εκδόσεις «Πλήθος»: «Επιτάχυνση και αλλοτρίωση» του γερμανού κοινωνιολόγου Χάρτμουτ Ρόζα (σε μετάφραση Μιχάλη Κούλουθρου). Και οι εντυπώσεις αφορούν τόσο την αισθητική πρόταση όσο και το περιεχόμενο. Ο λιτός σχεδιασμός του εξωφύλλου από τον Βασίλη Παπαγεωργίου και η συνολική επιμέλεια συνδέονται με μια διαδεδομένη πλέον αίσθηση ότι μπορούμε να περιμένουμε πολλά από τους «μικρούς» του χώρου. Αίσθηση που αφορά και τους ίδιους τους τίτλους, καθώς το «Πλήθος» επιδεικνύει μια τόλμη προτείνοντας περισσότερο «σύνθετους» απ’ ότι θα περίμενε πιθανότατα κάποιος σε ένα εκδοτικό άνοιγμα.
«Τι συνιστά μια καλή ζωή και γιατί δεν τη βρίσκουμε; Γιατί, παρόλη την τεχνική πρόοδο και την κατακτημένη ευημερία, η ζωή στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική, στην Ασία και την Αφρική, δίνει στους περισσότερους ανθρώπους, ακόμη και σε όσους ανήκουν στα σχετικά ευκατάστατα μεσαία στρώματα, την αίσθηση ενός καθημερινού αγώνα; Γιατί νιώθουν σαν χάμστερ που τρέχουν σε έναν τροχό ο οποίος γυρίζει ολοένα και πιο γρήγορα, γιατί αισθάνονται ότι ο κόσμος μοιάζει με μια διαρκώς διευρυνόμενη λίστα με πράγματα που πρέπει να κάνουν, ότι για να αντεπεξέλθουν πρέπει να μάθουν να φέρονται επιθετικά;». Αυτά αναρωτιέται ο γερμανός συγγραφέας στον πρόλογο ειδικά για την ελληνική έκδοση συμπληρώνοντας σχετικά: «Είμαι πεπεισμένος ότι η κοινωνιολογία της ελληνικής εμπειρίας όλων αυτών που μπορούμε να αντιληφθούμε ότι προέκυψαν εδώ μετά την κρίση, έχει να μας μάθει πολλά».
Απευθυνθήκαμε στον συνιδρυτή του «Πλήθους», Στέφανο Μπατσή, για την ιδέα να ξεκινήσουν έναν εκδοτικό οίκο στην Ελλάδα του 2021, μαζί με τον Μιχάλη Κουλούρα. «Οι εκδόσεις Πλήθος ιδρύθηκαν σ’ ένα μπαλκόνι στο κέντρο της Αθήνας μέσα στον πανδημικό χειμώνα του 2021, όμως οι σκέψεις, οι συζητήσεις, τα -μικρότερα ή μεγαλύτερα- σχέδια για ένα καταδικό μας εκδοτικό εγχείρημα ξεκίνησαν αρκετά παλιότερα» αναφέρει. «Κουβεντιάζονταν διαρκώς ως ένα μετεφηβικό όνειρο δύο φίλων, εντούτοις οι συνθήκες έμελλε να ωριμάσουν όταν πια ενηλικιωθήκαμε για τα καλά. Υπάρχουν, γιατί η ομάδα πίσω απ’ αυτές πάντα παρακινούνταν από μία ενωτική δημιουργική ορμή, γιατί η αγάπη για τον έντυπο λόγο και η διάθεση για πειραματισμό είναι δεδομένες και γιατί το να κάνεις όμορφα πράγματα με τους φίλους σου -και να γνωρίζεις και νέους στην πορεία- είναι κάτι που εκτιμούμε και διαφυλάσσουμε σαν δώρο ακριβό».
Υπάρχει, άραγε, ένας σκοπός ύπαρξης, που να διακρίνει τη δική τους προσπάθεια από ανάλογες ή παρόμοιες μέσα στη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή; «Σκοπός και λαχτάρα κάθε τέτοιου εγχειρήματος είναι να δημιουργήσει τους όρους συνάντησης του μέσα και του έξω∙ της γνώσης, της φαντασίας και της κοπιώδους εργασίας των εκδοτών και των συντελεστών με τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς του αναγνωστικού κοινού κι ενός ευρύτερου -ίσως κάπως ασαφούς- περιβάλλοντος. Για να το εξειδικεύσουμε και να το φέρουμε στα μέτρα μας, οι εκδόσεις Πλήθος θα επιχειρήσουν να κινηθούν ανάμεσα στον δοκιμιακό λόγο και τη λογοτεχνία, ρίχνοντας το βάρος πότε εδώ και πότε εκεί∙ οδοδείκτης τους σε αυτή τη διαδρομή θα είναι η όρεξη να αναδείξουν και να συζητήσουν ζητήματα του παρόντος, να ακούσουν φωνές της γενιάς τους και να συνδεθούν μαζί τους. Έτσι, ο τόνος θα δίνεται από σύγχρονα κείμενα, και σ’ αυτό το πλαίσιο θα ανανοηματοδοτούνται και τα παλιότερα και πιο κλασικά. Από δω και πέρα θα ακούτε συχνά τα νέα μας».
ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ
Στο δοκίμιο του Χ.Ρόζα το κεντρικό ερώτημα είναι αυτό που μας απασχολεί ειδικά στην εποχή της δικτύωσης, των πολλαπλών ερεθισμάτων, της ψηφιακής προσβασιμότητας: γιατί ο χρόνος δείχνει να περνάει τόσο γρήγορα; Ο συγγραφέας μάλιστα εντοπίζει τρεις διακριτές κατηγορίες για το εύρος φαινομένων που ορίζεται ως κοινωνική επιτάχυνση: την τεχνολογική, την επιτάχυνση της κοινωνικής μεταβολής και την επιτάχυνση του ρυθμού της ζωής. Σ’ αυτή τη διαδρομή συναντά αναπόφευκτα την παλιότερη έννοια της «αλλοτρίωσης», που αποκτά ωστόσο νέες διαστάσεις. «Στο τέλος, ο ισχυρισμός ότι ποτέ πραγματικά δεν “μπορούμε να κάνουμε” αυτό που “θέλουμε να κάνουμε” σχετίζεται πολύ απλά με το γεγονός ότι… το “καθηκοντολόγιο” μεγαλώνει σε κάθε πεδίο της ζωής χρόνο με τον χρόνο».
ΡΕΝΕ ΖΙΡΑΡ
Η πρώτη έκδοση του «Πλήθους», τον περασμένο Οκτώβριο, αφορούσε τη θεωρία του γάλλου στοχαστή και κριτικού Ρενέ Ζιράρ (1923 – 2015), αποτελούμενη από δύο κείμενα (μετάφραση του Χρήστου Γροσδάνη, με πρόλογο του αρχισυντάκτη του πολιτιστικού τμήματος των «ΝΕΩΝ», Δημήτρη Δουλγερίδη). Στο πρώτο κείμενο ο Ζιράρ συμπυκνώνει τη θεωρία της μιμητικής επιθυμίας, σύμφωνα με την οποία όσα επιδιώκει ένα μεμονωμένο μέλος της κοινότητας μπαίνουν στο στόχαστρο των υπολοίπων. Και ακριβώς επειδή οι άλλοι τα εποφθαλμιούν, εκείνος τα λατρεύει διπλό. Διαφαίνεται εδώ το περίφημο «μιμητικό τρίγωνο», που συνδέει τον επιθυμούντο, το επιθυμούμενο αντικείμενο και τον μεσολαβητή-πρότυπο. Το δεύτερο κείμενο αφορά ένα γνωστό από τη βιβλιογραφία συνέδριο στο οποίο συμμετείχε ο Ζιράρ, αλλά ταυτόχρονα την άγνωστη εν πολλοίς συνάντησή του με τον Κορνήλιο Καστοριάδη στο Δεκαήμερο του Σεριζύ, με θέμα την «Αυτοοργάνωση». Ο καθολικός Ζιράρ απέναντι στον μαχητικό άθεο Καστοριάδη. Ο ντετερμινιστής, που αναζητά υπεριστορικούς κανόνες για τη θέσμιση των κοινωνιών, και ο υπέρμαχος του πολιτικού αναστοχασμού και της πράξεως.
Ο επόμενος τίτλος που αναμένουμε έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθώς πρόκειται για την «Ανοχύρωτη πόλη» του Teju Cole, 47χρονου συγγραφέα, που γεννήθηκε στις ΗΠΑ, μεγάλωσε στη Νιγηρία και από το 1993 μένει στο Μπρούκλιν. Στο πρώτο του βιβλίο (έκδοσης 2011, εδώ σε μετάφραση Σ. Μπατσή) ο Τζούλιους, ένας νεαρός γιατρός με νιγηριανή και γερμανική καταγωγή, περιπλανιέται αδιάκοπα στους δρόμους της Νέας Υόρκης, σαν αντίδοτο στη ρουτίνα της εργασίας του. Θα γνωρίσει μετανάστες από διαφορετικές κουλτούρες, θα θυμηθεί το δικό του παρελθόν στη Νιγηρία, θα ταξιδέψει στο Βέλγιο και θα εμπιστευτεί τα σύμβολα της μητρόπολης που ζει το δικό της φόβο μετά την 11η Σεπτεμβρίου. Μια ερωτική επιστολή στο χάρτη της καθημερινότητάς του.
INFO: Εκδόσεις Πλήθος, Ασκληπιού 144, τηλ. 210 36 45947, plithosbooks@gmail.com
