Την τελευταία μέρα του 2021 ο Στιβ Μπάνον, κάποτε στενός σύμβουλος του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ (που αργότερα συνελήφθη για απάτη και τελικά πήρε χάρη από τον Τραμπ λίγο πριν από τη λήξη της θητείας του), είχε καλεσμένους στη ραδιοφωνική του εκπομπή κάποιους από εκείνους που εισέβαλαν στο Καπιτώλιο πριν από έναν χρόνο. «Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ο πρόεδρός μου και θα έπρεπε να είναι ακόμα πρόεδρος» είπε ένας από αυτούς. «Του έκλεψαν τη νίκη».
Θα ήταν μια απλή δήλωση κάποιου αμετανόητου εάν η πιο πρόσφατη δημοσκόπηση του YouGov δεν έδειχνε ότι το 71% των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων επίσης πιστεύει ότι στις εκλογές του 2020 υπήρξε νοθεία και ότι ο Τζο Μπάιντεν είναι παράνομος πρόεδρος. Μα είναι δυνατόν να συμβαίνουν όλα αυτά; αναρωτιέται η Σάρα Μπάξτερ στους «Times». «Μοιάζει σαν κάποιος να μας τρολάρει».
Την Πέμπτη 6 Ιανουαρίου, έναν χρόνο αφότου ο όχλος των οπαδών του Τραμπ προσπάθησε να ακυρώσει το αποτέλεσμα των εκλογών εισβάλλοντας στο Κογκρέσο, οι ΗΠΑ θυμήθηκαν εκείνη την ημέρα. «Μια μέρα που ακόμα μαλώνουμε για το τι ακριβώς συνέβη και για το τι σημαίνει να είσαι Αμερικανός» όπως έγραψε η «Washington Post». «Εάν μνημονεύσαμε κάτι, είναι ένας βαθύς διχασμός που δεν ξέρουμε πώς θα ξεπεραστεί».
«Πρέπει να αποφασίσουμε τι είδους έθνος θα είμαστε» είπε στην ομιλία του ο πρόεδρος Μπάιντεν. «Ενα έθνος που δέχεται την πολιτική βία ως κανόνα; Ενα έθνος που δεν ζει στο φως της αλήθειας αλλά στη σκιά του ψέματος; Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να γίνουμε κάτι τέτοιο» τόνισε προειδοποιώντας πως η δημοκρατία κινδυνεύει. Αυτό ανησυχεί πολλούς. «Στον έναν χρόνο που μεσολάβησε δεν ενωθήκαμε για να υπερασπιστούμε τη δημοκρατία» γράφει στους «New York Times» ο Πίτερ Μπέικερ. «Τα ψέματα και η παραπληροφόρηση από τον πρώην πρόεδρο έχουν διαποτίσει τόσο πολύ την πολιτική σφαίρα, που η σχεδόν καθολική οργή έχει επανέλθει σε ξεχωριστές μπλε και κόκκινες πραγματικότητες. Ο Τραμπ όχι μόνο δεν έχει μπει στο περιθώριο για την αντισυνταγματική του συμπεριφορά, αλλά παραμένει η αδιαμφισβήτητη δύναμη του κόμματός του – και ένας ισχυρός υποψήφιος για να διεκδικήσει εκ νέου τον Λευκό Οίκο σε τρία χρόνια».
Το γεγονός ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ανέβαλε την τελευταία στιγμή την ομιλία που είχε προγραμματίσει να κάνει ακριβώς την ίδια ημέρα με τον Μπάιντεν – θα την κάνει τελικά στις 15 Ιανουαρίου – δείχνει ότι ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος. Αλλωστε η συζήτηση έχει ξεκινήσει ήδη στις ΗΠΑ – είναι πολλοί εκείνοι που πιστεύουν πως στη χώρα θα ξεσπάσει εμφύλιος μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.
Οταν το 2018 η Μπάρμπαρα Ουόλτερς ξεκίνησε να γράφει το βιβλίο της «Πώς ξεκινούν οι εμφύλιοι πόλεμοι» και αναφερόταν στην πιθανότητα ενός «δεύτερου εμφυλίου στην Αμερική», κάποιοι την είχαν κατηγορήσει ότι «αναζωπυρώνει τον φόβο». Τώρα την ακούν πολύ πιο προσεκτικά. «Υπάρχουν εκείνοι που το φοβούνται αλλά το θεωρούν πιθανό και εκείνοι που ενθουσιάζονται στην ιδέα. Παίρνω email από άτομα που θεωρούν ότι “χρειαζόμαστε μια σφαγή”, ότι η χώρα πρέπει να ταρακουνηθεί. Το αντιμετωπίζουν ως παιχνίδι» λέει η ειδικός στη διεθνή ασφάλεια, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. «Κάποιοι θεωρούν ότι η δημοκρατία μας είναι πολύ ανθεκτική, πολύ ισχυρή για να φτάσουμε στην εμφύλια σύρραξη. Νομίζουν ότι είμαστε πολύ πλούσιοι και πολύ εξελιγμένοι για να αλληλοσπαραχθούμε εσωτερικά. Ομως δεν ξέρουν πως όλα αυτά που συμβαίνουν εδώ συνέβησαν και σε άλλες χώρες οι οποίες τελικά οδηγήθηκαν σε εμφύλιο».
Οι πολιτικές αναλυτές ανησυχούν ότι οι ψευδείς ισχυρισμοί του Τραμπ ανοίγουν τον δρόμο ώστε οι μελλοντικές μεταβιβάσεις εξουσίας στην Αμερική να μην είναι ειρηνικές – ειδικά εκείνες που θα περιλαμβάνουν μικρότερη διαφορά από τις εκλογές του 2020, τις οποίες κέρδισε ο Μπάιντεν με 7 εκατομμύρια ψήφους σε εθνικό επίπεδο. Στην ομιλία του την Πέμπτη ο Τζο Μπάιντεν κατηγόρησε τον Ντόναλντ Τραμπ ότι συνεχίζει να απειλεί την αμερικανική δημοκρατία. Και ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα τόνισε: «Αν και αρχικά απορρίφθηκαν από πολλούς Ρεπουμπλικανούς, οι ισχυρισμοί που άναψαν τις φλόγες της βίας στις 6 Ιανουαρίου έχουν υιοθετηθεί από μια σημαντική μερίδα ψηφοφόρων και εκλεγμένων αξιωματούχων. Τα νομοθετικά σώματα των Πολιτειών σε όλη τη χώρα έχουν δυσκολέψει την ψηφοφορία και εκείνοι οι εναπομείναντες Ρεπουμπλικανοί αξιωματούχοι που στάθηκαν με θάρρος και απέρριψαν τέτοιες αντιδημοκρατικές προσπάθειες εξοστρακίστηκαν, εκδικάστηκαν και εκδιώχθηκαν από το κόμμα». Ποιο είναι το συμπέρασμα, σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ; «Η δημοκρατία μας κινδυνεύει περισσότερο σήμερα απ’ ό,τι πριν από έναν χρόνο».