Η επικεφαλής επιστήμονας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Σούμια Σουαμινάθαν δήλωσε σήμερα ότι ο κόσμος δεν έχει φθάσει ακόμα στο τέλος της πανδημίας της COVID-19 καθώς θα υπάρξουν και άλλες παραλλαγές του ιού.

«Έχουμε δει τον ιό να εξελίσσεται, να μεταλλάσσεται…άρα γνωρίζουμε ότι θα υπάρξουν περισσότερες παραλλαγές, περισσότερες ανησυχητικές παραλλαγές, άρα δεν είμαστε στο τέλος της πανδημίας», δήλωσε η Σουαμινάθαν σε δημοσιογράφους στη Νότια Αφρική όπου επισκέπτεται μονάδες παραγωγής εμβολίων μαζί με τον γενικό διευθυντή του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους.

Οι συγκεκριμένες εκτιμήσεις από τον ΠΟΥ, έρχονται σε μία χρονική συγκυρία όπου αρκετές χώρες στην Ευρώπη χαλαρώνουν μέρα με τη μέρα τα περιοριστικά μέτρα.

Καθώς πάντως διανύουμε το τρίτο έτος της πανδημίας του κοροναϊού πολλοί από εμάς εξακολουθούμε να παλεύουμε με την ιδέα ότι δεν θα υπάρξει ένα γρήγορο και οριστικό τέλος σε αυτή την κατάσταση και μπορεί να ζούμε με τον ιό για αρκετό καιρό ακόμη, καθώς μεταβαίνουμε σε αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «ενδημική» φάση.

Ωστόσο, το πώς θα είναι στην πραγματικότητα είναι κάτι που δεν έχει ξεκαθαρίσει.

Μια σειρά από επιστήμονες αναλύουν τι γνωρίζουμε για την ενδημικότητα, παρουσιάζοντας παράλληλα σκέψεις για το τι μπορεί να περιλαμβάνει το μέλλον της ανθρωπότητας με την COVID-19.

Τι σημαίνει στην πραγματικότητα «ενδημικό»;

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα today.com, η πανδημία, η επιδημία και η ενδημία είναι «όροι για τους οποίους οι άνθρωποι είναι κάπως μπερδεμένοι» αυτή τη στιγμή, τονίζει ο Δρ. Ρέντ Ντβέικ, πνευμονολόγος, ειδικός εντατικολόγος και πρόεδρος του Αναπνευστικού Ινστιτούτου στην Κλινική του Κλίβελαντ.

«Πανδημία είναι μια αύξηση των κρουσμάτων μιας συγκεκριμένης ασθένειας που έχει εξαπλωθεί σε πολλά μέρη του κόσμου. Επιδημία είναι μια αύξηση των κρουσμάτων που περιορίζονται σε μια μικρότερη περιοχή, όπως μια εστία τροφικής δηλητηρίασης σε μερικές πολιτείες ή η επιδημία του Έμπολα το 2014. Αντίθετα, ένας ενδημικός ιός είναι απλώς αυτός που έχει συνεχή παρουσία σε μια συγκεκριμένη περιοχή του κόσμου ή σε έναν συγκεκριμένο πληθυσμό. Το ενδημικό επίπεδο ενός ιού είναι η βασική γραμμή ή η ποσότητα μιας συγκεκριμένης ασθένειας που συνήθως υπάρχει σε μια κοινότητα», σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC). Αυτό είναι κάτι το αναμενόμενο και κάπως προβλέψιμο.

Σύμφωνα με τον Δρ. Ρίτσαρντ Μαρτινέλο, αναπληρωτή καθηγητή ιατρικής στο τμήμα μολυσματικών ασθενειών της Ιατρικής Σχολής του Yale, «τέτοιοι ορισμοί είναι, δυστυχώς, πολύ γενικοί. Και στην πραγματικότητα δεν μας δίνουν καμία παράμετρο για να πούμε πότε κάτι μετατρέπεται από πανδημικό σε ενδημικό».

Ωστόσο, οι ειδικοί κάνουν μερικές προβλέψεις για το πώς μπορεί να είναι το μέλλον μας με την COVID-19 — και το πώς μπορεί να τελειώσει σταδιακά η πανδημία.

Πώς θα μοιάζει η ενδημική φάση για την COVID-19;

Πρακτικά, πολλοί ειδικοί «βλέπουν» τώρα την COVID-19 να γίνεται ενδημική με έναν τρόπο παρόμοιο με την εποχική γρίπη, ανέφερε ο Δρ Μπέρναρντ Κάμινς, ιατρικός διευθυντής για την πρόληψη λοιμώξεων.

«Κάτι είναι ενδημικό όταν δεν θα διαταράσσει την καθημερινή ζωή» είπε. «Μπορεί να υπάρχουν κάποιες χρονιές που τα πράγματα είναι πιο σοβαρά με τη γρίπη και κάποιες άλλες όχι, δεν διαταράσσεται η υγειονομική περίθαλψη, οι μεταφορές, οι επιχειρήσεις ή οι άλλες συνήθειές μας στον ίδιο βαθμό που τις έχει επηρεάσει η COVID-19» πρόσθεσε ο Κάμινς.

«Σε μια πανδημία, αυτό που συνήθως παρατηρούμε είναι κύματα της νόσου. Και αυτά τα κύματα είναι ακριβώς αυτό που ζήσαμε και συνεχίζουμε να βιώνουμε» σημείωσε ο Μαρτινέλο. «Όμως όταν μια ασθένεια είναι ενδημική, περιμένουμε να ακολουθεί ένα εποχιακό πρότυπο, όπως βλέπουμε με τη γρίπη ή κάποιους από τους ιούς του κοινού κρυολογήματος».

Αυτό σημαίνει ότι ενδέχεται να έχουμε κάποιες εξάρσεις (ενδεχομένως τροφοδοτούμενες από νέες μεταλλάξεις του κορoναϊού) μέσα στο 2022 και για τα επόμενα χρόνια. Αλλά αυτά τα κύματα πιθανότατα δεν θα είναι τόσο «ενοχλητικά». «Καθώς προχωράμε, το ποσοστό του πληθυσμού που έχει κάποιο επίπεδο ανοσίας θα είναι όλο και μεγαλύτερο. Και τότε είναι που περνάμε στην ενδημικότητα» είπε ο Κάμινς.

Ο Ντβέικ, από την πλευρά του, είπε ότι το σενάριο που θα μοιάζει με τη γρίπη είναι το πιο πιθανό και πιθανώς το καλύτερο.

Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι πόσο διαδεδομένα μπορεί να είναι αυτά τα μελλοντικά κύματα ή αν θα συνεχίσουν να ακολουθούν τον τύπο των εποχιακών μοτίβων που έχουμε ήδη δει, σύμφωνα με τον Μαρτινέλο. Όμως οι ειδικοί δεν γνωρίζουν πότε θα φτάσει πραγματικά αυτή η ενδημική φάση, υπογραμμίζοντας ότι η πανδημία είναι ακόμη εδώ.

«Στο νοσοκομείο που εργάζομαι υπάρχουν λίγο πάνω από 1.500 κρεβάτια και στις χειρότερες εποχές της γρίπης, μπορεί να δούμε 100 άτομα να νοσηλεύονται στο νοσοκομείο με γρίπη» είπε ο Μαρτινέλο. «Αλλά μόλις πριν από λίγες εβδομάδες είχαμε 500 άτομα με COVID… Αυτή είναι η διαφορά: Μπορεί να υπάρχει ένα κύμα από μόνο του, αλλά η αιχμή του είναι πολύ διαφορετική (όταν ένας ιός γίνεται ενδημικός)».

Τα νεότερα στοιχεία για την Όμικρον

Εν τω μεταξύ, η παραλλαγή Όμικρον που επικρατεί αυτή την περίοδο στην πανδημία εισέρχεται στα ανθρώπινα κύτταρα με διαφορετικό τρόπο από ό,τι προηγούμενα στελέχη του κοροναϊού, επιβεβαιώνει μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature. Τα ευρήματα ίσως μάλιστα εξηγούν γιατί η Όμικρον προκαλεί συνήθως πιο ήπια συμπτώματα.

Δύο μονοπάτια

Όπως και οι άλλες παραλλαγές του SARS-CoV, η Όμικρον αρχικά χρησιμοποιεί μια πρωτεΐνική ακίδα για να συνδεθεί στους υποδοχείς ACE2 που βρίσκονται στην επιφάνεια πολλών ανθρώπινων κυττάρων.

Από εκεί και πέρα όμως υπάρχουν δύο πιθανές διαδρομές. Στην πρώτη, την οποία ακολουθούν άλλες παραλλαγές όπως η Δέλτα, μια ανθρώπινη πρωτεΐνη που ονομάζεται TMPRSS2 κόβει την πρωτεΐνη-ακίδα του ιού, οπότε ο ιός περνά τη μεμβράνη των κυττάρων.

Στη δεύτερη διαδρομή, την οποία προτιμά η Όμικρον, το κύτταρο «καταπίνει» τον ιό κλείνοντάς τον σε ένα κυστίδιο που ονομάζεται ενδόσωμα. Στη συνέχεια, άλλες ανθρώπινες πρωτεΐνες που ονομάζονται καθεψίνες απεγκλωβίζουν τον ιό από το ενδόσωμα και του επιτρέπουν έτσι να μολύνει το κύτταρο.

Προτίμηση στο ανώτερο αναπνευστικό

Η νέα μελέτη επιβεβαιώνει προηγούμενες ενδείξεις, σύμφωνα με τις οποίες η πρωτεΐνη TMPRSS2 δεν κόβει την ακίδα της Όμικρον τόσο αποτελεσματικά όσο σε άλλα στελέχη.

Για τον λόγο αυτό η Όμικρον δεν προτιμά να προβάλλει τους πνεύμονες, όπου παράγεται σε μεγαλύτερες ποσότητες η TMPRSS2, αλλά το ανώτερο αναπνευστικό που η συγκεκριμένη πρωτεΐνη σπανίζει.

Η προτίμηση αυτή καθιστά πιο απίθανη την επικίνδυνη πνευμονία, εξηγούν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ.

Επισημαίνουν, τέλος, ότι τα φάρμακα που μπλοκάρουν τη δράση της TMPRSS2 και έχουν δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε ασθενείς της Covid-19, είναι πιθανώς λιγότερο αποτελεσματικά στην περίπτωση της Όμικρον.