Το έργο του Ζαν Κοκτώ «Τρομεροί Γονείς» ανεβάζει η Αναστασία Παπαστάθη στο θέατρο Radar σε μια καινούργια προσέγγιση όπου η δράση του έργου μεταφέρεται από το Παρίσι του 1938 (χρονιά που γράφτηκε το έργο) στην Αθήνα του σήμερα. Ένα έργο για τις οικογενειακές σχέσεις, για την δύναμη του έρωτα και την ατομική ελευθερία.
Τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ερμηνεύουν οι Χρήστος Ευθυμίου, Μαρία Μαυροματάκη, Αναστασία Παπαστάθη, Αντώνης Καραθανασόπουλος και Ευδοκία Ασπρομάλλη.
Η ιστορία ξεκινάει με μια μάνα αποξενωμένη από τον άντρα της που έχει εξαρτηθεί από τον γιο της. Η ανύπανδρη αδερφή της που ζει μαζί τους έχει αναλάβει να τους συντηρεί αφού κανείς δεν εργάζεται σε αυτό το σπίτι και εκείνη είναι η μόνη που μπορεί να διαχειριστεί την περιουσία από την κληρονομιά που άφησε ο πλούσιος θείος στις δυο αδερφές.
Όλα δείχνουν ισορροπημένα σε αυτή την οικογένεια. Η διαβητική μάνα χειραγωγεί μέσω της αρρώστιας της και της κυκλοθυμίας της, η θεία ελέγχει με την εξουσία του χρήματος και την εμμονή της για την τάξη και ο μπαμπάς καλύπτει την μοναξιά του με μικρές αποδράσεις σε εξωσυζυγικές σχέσεις. Η παλιότερη γενιά αναπόφευκτα θα συγκρουστεί με την νέα γενιά που διεκδικεί την δική της ταυτότητα. Τόπος σύγκρουσης το σαλόνι του σπιτιού της οικογένειας.
Ο Ζαν Κοκτώ δεξιοτέχνης της μυθοπλασίας στήνει έναν δυνατό μύθο και αφήνει τις συγκρούσεις να εξελιχθούν με ανατροπές, αποκαλύψεις, απρόοπτα και τις κωμικές καταστάσεις να διαδέχονται τις δραματικές αποφορτίζοντας το συγκρουσιακό τοπίο.
Το έργο αφ΄ ενός καταγράφει τις σχέσεις των μελών μιας οικογένειας, αφ’ εταίρου δίνει την δυνατότητα να ερευνηθούν πιο εξειδικευμένα θέματα όπως οι σχέσεις εξάρτησης που καλλιεργούνται μέσα στην οικογένεια, η ελεγκτική συμπεριφορά του γονέα, η ανάγκη αυτονόμησης του παιδιού, πως διαμορφώνονται οι ρόλοι μέσα στην οικογένεια, πως αλληλεπιδρούν τα μέλη μεταξύ τους, αλλά και πως επηρεάζει η ποιότητα σχέσης των γονέων την διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού.
Η Αναστασία Παπαστάθη μιλάει στα «Νέα» για την παράσταση, για τους γονείς – τέρατα και το θέατρο.
Πόσο επίκαιρο μπορεί να είναι ένα έργο που γράφτηκε στο τέλος της δεκαετίας του τριάντα;
Το θέμα ενός έργου και ο τρόπος που το προσεγγίζουμε το καθιστά επίκαιρο. Όμως η έννοια του επίκαιρου σχετίζεται με το πρόσκαιρο κάτι που χάνει την αξία του αμέσως μετά την εκπνοή της στιγμής.
Οι «Τρομεροί Γονείς» δεν είναι ένα έργο απλά επίκαιρο είναι ένα έργο διαχρονικό.
Έχετε μεταφέρει την παράσταση σε μια ελληνική οικογένεια στο σήμερα ή ο χρόνος δεν έχει σημασία;
Έχει μεγάλη σημασία ο χρόνος, και ο τόπος που διαδραματίζεται ένα έργο αφού ορίζει το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο δρουν οι χαρακτήρες του. Ο τρόπος που μιλάνε, ο τρόπος που φέρονται, ο τρόπος που ντύνονται οι σχέσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους, οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν, αναπνέουν και λειτουργούν, όλα εξαρτώνται από τον τόπο και τον χρόνο.
Τρομεροί γονείς σήμερα: Σήμερα που ακούμε για ”τρομερούς γονείς-τέρατα” σε κάποιον η εμμονική μητέρα και ο αθώος πατέρας μπορεί να φανούν απλά αθώοι. Ποια είναι η δική σας άποψη για το πως αντιλαμβάνεσθε επί σκηνής και ψυχολογικά τους δυο τρομερούς γονείς;
Εγκλήματα δεν είναι μόνο αυτά που δικάζονται στα δικαστήρια. Η μητέρα που χειραγωγεί το παιδί της, που το κρατά εγκλωβισμένο και δεν του επιτρέπει να αυτονομηθεί, που του καλλιεργεί την εξάρτηση, του ασκεί ψυχολογική βία και όλα αυτά τα ονομάζει αγάπη, δεν νομίζω ότι μπορεί να φανεί τόσο αθώα. Αλλά και ο απών πατέρας, δεν έχει λιγότερη ευθύνη. Υπάρχουν πολλοί τέτοιοι «Τρομεροί Γονείς» και το καθρέφτισμά τους πάνω στη σκηνή, αποκαλύπτει πράγματα που συνήθως σκεπάζονται και γεννάει ερωτήματα στους θεατές. Τα ερωτήματα είναι το ζητούμενο.
Πιστεύετε ότι οι νέοι άνθρωποι είναι σχεδόν πάντα τα θύματα;
Νομίζω ότι το θέμα είναι να αναλάβει ο καθένας την ευθύνη του.
Οι γονείς έχουν προηγηθεί ενώ τα παιδιά έπονται, όμως όταν οι νέοι γίνονται ενήλικες έχουν την ευθύνη του εαυτού τους.
Υπάρχουν γονείς που δεν έχουν ιδέα τι έχουν προκαλέσει στα παιδιά τους.
Τέτοια περίπτωση είναι και οι «Τρομεροί Γονείς» του Κοκτό.
Η έλλειψη συνείδησης δεν είναι συγχωροχάρτι, για να σε απαλλάξει από την ευθύνη. Συνήθως τα παιδιά είναι τα θύματα, όμως συμβαίνει και το αντίθετο.
Στις περισσότερες παραστάσεις σας η επιλογή των έργων έχει θεματική τον στενό κύκλο της οικογένειας. Πιστεύετε ότι ξεκινάμε από την επίλυση των οικογενειακών προβλημάτων και παθογενειών για να προχωρήσουμε στην βελτίωση των εξω-οικογενειακών σχέσεων;
Η οικογένεια είναι ο μικρόκοσμος της κοινωνίας. Ή αλλιώς ένα υποσύνολο του συνόλου της κοινωνίας. Είναι προφανές ότι το μέρος συνδέεται άμεσα με το όλον. Όταν δυσλειτουργεί η μονάδα, δυσλειτουργεί το σύνολο.
Θα πρέπει όμως να αναγνωρίσουμε ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός.
Κατά συνέπεια ο καθένας με την δική του δυνατότητα και με διαφορετική αφετηρία μπορεί να φτάσει στον ίδιο στόχο.
Κυρία Παπαστάθη εκτός από την σκηνοθεσία είστε και η ηθοποιός σε όλα τα έργα σας. Πως είναι αυτός ο διττός θεατρικός ρόλος; θα δεχόσαστε να σας σκηνοθετήσει ένας άλλος συνάδελφος σας;
Με μεγάλη μου χαρά. Αισθάνομαι ηθοποιός. Από την λειτουργία του ηθοποιού αντλώ έμπνευση και όταν γράφω και όταν σκηνοθετώ.
Πως είναι να κάνεις θέατρο μέσα σ΄ενα τοπίο δυστοπίας, όπως είναι η σημερινή πανδημική εικόνα;
Είναι πολύ δύσκολο αλλά και ευοίωνο. Είναι συγκλονιστικό να ενώνονται τόσοι άνθρωποι κάτω από αυτές τις δυσκολίες, να συνδέονται με κοινό στόχο να κρατούν ο ένας το χέρι του άλλου, να κάνουν θέατρο και να αισθάνονται ζωντανοί και ελεύθεροι.
Έχετε εδώ και κάποια χρόνια δημιουργήσει ένα πανέμορφο θέατρο εκτός κέντρου σε μια γειτονιά της Αθήνας χωρίς θεατρικό παρελθόν ή στίγμα. Ποιό είναι το προσωπικό σας στοίχημα για αυτόν τον χώρο;
Η επιλογή μιας περιοχής χωρίς το βάρος του κορεσμού του κέντρου της Αθήνας, ήταν το ζητούμενο για μένα. Επιθυμούσα έναν χώρο με καθαρότητα ώστε να χτίσω από το μηδέν. Τώρα μετά από έξη χρόνια επιτυχημένης λειτουργίας, στόχος μου είναι το θέατρο RADAR να συνεχίσει να είναι ένας χώρος πολιτισμού που αφουγκράζεται τις κοινωνικές δονήσεις, που σέβεται τους θεατές, που δίνει βήμα στους νέους και θέτει ερωτήματα.
