Είναι πολλά ή λίγα τα πεντέμισι χρόνια για την ολοκλήρωση της «δίκης του αιώνα», όπως χαρακτηρίστηκε από τους περισσότερους η εκδίκαση της υπόθεσης της Χρυσής Αυγής; Αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά ερωτήματα που κλήθηκαν να απαντήσουν στην κάμερα της Μυρτώς Συμεωνίδου και της Ιωάννας Παπαϊωάννου οι δημοσιογράφοι που κάλυψαν τη διαδικασία από την πρώτη μέχρι την τελευταία στιγμή της, φέρνοντας στη δημοσιότητα τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της δράσης της νεοναζιστικής οργάνωσης, που αναδεικνύονταν σταδιακά μέσα από τη δικογραφία.

Οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ «5½ χρόνια», που έκανε την πρεμιέρα του στις 10 Μαρτίου στην ψηφιακή πλατφόρμα του 24ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, εξήγησαν στο in.gr ποια σημασία είχε για εκείνες το βίωμα των ανθρώπων που έζησαν τη δίκη μέσα από τις αίθουσες, τους τρόπους με τους οποίους η υπόθεση επηρέασε τη δική τους πολιτική σκέψη, αλλά και την επίδραση που εκτιμούν ότι είχε η εξέλιξη της «μεγαλύτερης δίκης ναζιστών μετά τη δίκη της Νυρεμβέργης».

Τι ήταν αυτό που σας κίνησε το ενδιαφέρον στην οπτική δημοσιογράφων που κάλυπταν τη δίκη της Χρυσής Αυγής;

Τη μέρα της ανακοίνωσης της απόφασης του δικαστηρίου βρισκόμασταν έξω από το Εφετείο, ανάμεσα στις χιλιάδες κόσμου. Ήταν μία πολύ έντονη στιγμή. Το ίδιο απόγευμα βλέπαμε φίλες και φίλους δημοσιογράφους να ανεβάζουν στα social media κείμενα, φωτογραφίες και βίντεο από τη στιγμή της ανακοίνωσης από διαφορετικές οπτικές γωνίες: από τον δρόμο, από ταράτσες πολυκατοικιών κ.τ.λ. Αρχίσαμε να έχουμε πολύ πιο πλήρη εικόνα για το τι έγινε εκείνη τη μέρα μέσα από εκείνες και εκείνους.

Η συζήτηση σταδιακά μάς πήγε στους/τις δημοσιογράφους που ήταν στη δικαστική αίθουσα και που δεν είχαν εικόνα για αυτό που έγινε έξω. Είχαν όμως εικόνα του τι συνέβη μέσα, όπου κάποιοι/ες από αυτούς/ες βρίσκονταν όχι μόνο εκείνη τη μέρα, αλλά σε όλη τη διάρκεια της δίκης αυτά τα πεντέμισι χρόνια. Θελήσαμε λοιπόν να δούμε αυτή την ιστορία μέσα από τα δικά τους μάτια. Αν για μας ήταν τόσο έντονη η 7η Οκτωβρίου, πώς θα ήταν για εκείνες κι εκείνους;

Επιλέξαμε να μιλήσουμε με ανθρώπους που κάλυπταν τη δίκη με διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικά μέσα. Ο ρόλος τους ήταν καθοριστικός, καθώς η πλειονότητα των μεγάλων μέσων ενημέρωσης δεν κάλυψε συστηματικά τη δίκη.

Τι θέλετε να προσθέσετε με τη δουλειά σας στη συλλογική μας μνήμη γύρω από την υπόθεση; Άλλαξε κάτι στη δική σας εικόνα για τη δίκη κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του ντοκιμαντέρ;

Μιλάμε για μία πολύ σημαντική δίκη, το αποτέλεσμα της οποίας ανέμενε πολύς κόσμος. Η ενημέρωση για το τι συνέβαινε εκεί ήταν απαραίτητη και φάνηκε από το ενδιαφέρον που έδειχνε το κοινό για αυτή. Η ανάδειξη του υλικού των δικασίμων και των όσων διαδραματίζονταν στο δικαστήριο συντέλεσε στο να έχει το κοινό επίγνωση της διαδικασίας και τεκμηρίωσε στα μάτια του τη δικαστική απόφαση. Έτσι, θελήσαμε να αναδείξουμε τη σημασία της ορατότητας και της ενημέρωσης για την έκβαση μιας τόσο σημαντικής δίκης.

Η ενημέρωση έφτανε σε εμάς όλα αυτά τα χρόνια. Σπάνια όμως αναλογιζόμαστε τον κόπο που έχει αυτή η διαδικασία από πίσω. Οι άνθρωποι που κάλυπταν συστηματικά τη δίκη χρειάστηκε να οπλιστούν με πολλή υπομονή. Επιβαρύνθηκαν με πολλούς τρόπους, κουράστηκαν, είχαν τριβή με υλικό από βίαια περιστατικά, ορισμένοι/ες στοχοποιήθηκαν και πολλές φορές φοβήθηκαν. Παρά το κόστος αυτό, ήταν εκεί και έκαναν τη δουλειά τους με τον τρόπο που ένιωθαν ότι όφειλαν, αντιλαμβανόμενοι/ες την ευθύνη τους και τη σημασία που είχε το να κρατούν τον κόσμο ενήμερο και σε επαγρύπνηση.

Μέσα από τη συζήτηση μαζί τους είδαμε τη δίκη από την οπτική του/της δημοσιογράφου και αντιληφθήκαμε το βίωμά τους και την εμπειρία τους. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μας νιώσαμε και εμείς σε ένα πολύ μικρό βαθμό ένα μέρος της επιβάρυνσης που μας περιέγραψαν. Ήταν σαν να βλέπαμε το παρασκήνιο μιας διαδικασίας που ως θεατές δεν αντιλαμβανόμαστε εύκολα.

Ποια ήταν η δική σας σχέση με τη δίκη; Ποιες στιγμές της έχουν χαραχτεί εντονότερα στη μνήμη σας;

Παρακολουθούσαμε όλα αυτά τα χρόνια την εξέλιξή της, κυρίως μέσω του Golden Dawn Watch, του Παρατηρητηρίου για τη δίκη της Χρυσής Αυγής. Κάτι που πραγματικά μας έχει μείνει είναι το υλικό που παρουσίαζε ο Αντώνης Μπούγιας στην εβδομαδιαία εκπομπή του, το Βιντεοχρονολόγιο στο omniatv, στη φάση των αναγνωστέων. Ειδικά το υλικό που έδειχνε τη δράση της οργάνωσης. Είναι πολύ σημαντικό το ότι αυτό δημοσιοποιήθηκε και θα παραμείνει διαθέσιμο για όποιον/α ενδιαφέρεται να ερευνήσει την υπόθεση, είτε τώρα είτε μελλοντικά.

Και μια ερώτηση που θέτετε κι εσείς στο ντοκιμαντέρ: ποια ήταν η πρώτη σας «γνωριμία» με τη Χρυσή Αυγή και πότε συνειδητοποιήσατε πόσο επικίνδυνη ήταν;

Η συνειδητοποίηση για το τι είναι η Χρυσή Αυγή ξεκίνησε την περίοδο του 2011-2012 περίπου, όταν ήμασταν ακόμα φοιτήτριες δημοσιογραφίας, αλλά και στην ηλικία που καλούμασταν να ψηφίσουμε για πρώτη φορά. Ήταν τρομερό το πώς μαθαίναμε για επιθέσεις από μέλη της Χρυσής Αυγής, πώς βλέπαμε στο δημόσιο χώρο να χρησιμοποιούν άφοβα λόγο μίσους, ενώ ταυτόχρονα στα ΜΜΕ παρακολουθούσαμε αφιερώματα για το lifestyle των ανώτερων στελεχών της οργάνωσης.

Με ποιους τρόπους επηρέασε τη δική σας πολιτική σκέψη σε πρώτο χρόνο η εκλογή και έπειτα η σύλληψη και η δίκη της Χρυσής Αυγής;

Μας επηρέασε στο βαθμό που μας οδήγησε να κάνουμε μία ταινία για αυτό. Το ντοκιμαντέρ είναι μια ανεξάρτητη παραγωγή, που πραγματοποιήθηκε με δικά μας μέσα και με ό,τι δυσκολία μπορεί να σημαίνει μια τέτοια επιλογή. Το πώς μας επηρέασε αυτή η ιστορία είναι κάτι που εκφράζεται και μέσα από την ταινία.

Ποιο πιστεύετε ότι ήταν το αποτύπωμα της δίκης στην ελληνική κοινωνία; Θεωρείτε ότι πέραν του δολοφονικού χαρακτήρα της εμπεδώθηκε και η πραγματική φύση του εθνικισμού και οι προεκτάσεις της;

Ίσως να είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμηθεί το αποτέλεσμα σε όλο του το εύρος. Πάντως σίγουρα υπάρχουν άνθρωποι που μετά την εκκίνηση της δικαστικής διαδικασίας αντιλήφθηκαν περισσότερο τον τρόπο που δρα η οργάνωση και αυτό φάνηκε στις εκλογές του 2019. Αυτό δεν είναι αμελητέο.

Ωστόσο το φαινόμενο συνεχίζει να υπάρχει. Το βλέπουμε και όλο αυτό το διάστημα που έχει μεσολαβήσει από την απόφαση μέχρι σήμερα. Βλέπουμε συγκεντρώσεις με τέτοιο χαρακτήρα, επιθέσεις ακροδεξιών σε σχολεία, επίθεση σε χώρο που λειτουργεί ως άτυπο τζαμί κ.ά. Οπότε είναι σημαντικό να διατηρούμε τα αντανακλαστικά μας.

INFO

Σενάριο – Σκηνοθεσία: Μυρτώ Συμεωνίδου, Ιωάννα Παπαϊωάννου

Διεύθυνση Φωτογραφίας: Νίκος Πανιεράκης

Σκίτσα – Γραφικά: Λουίζα Καραγεωργίου

Μοντάζ: Ιωάννα Παπαϊωάννου

Ηχοληψία – Μίξη: Αλέξανδρος Λυκοστράτης

Πρωτότυπη Μουσική: Νίκος Μπαξεβανάκης Γιάνης Ποταμίτης

Το ντοκιμαντέρ 5½ χρόνια εντάσσεται στο επίσημο πρόγραμμα του 24ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (τμήμα “Πλατφόρμα”) και προβάλλεται αποκλειστικά διαδικτυακά, από τις 10 έως τις 20 Μαρτίου 2022.

Διαθέσιμο για online προβολές εδώ: https://online.filmfestival.gr/film/51-2-khronia-51-2-years/

Trailer: https://youtu.be/JZzrkmAka-E

Τελευταία Νέα