Διέσχισαν χιονισμένα βουνά και δάση, περπάτησαν σε ναρκοπέδια, πέρασαν συρματοπλέγματα, αντιμετώπισαν βίαιους συνοριοφύλακες. Το ταξίδι των ασυνόδευτων παιδιών και εφήβων για μια νέα ασφαλή ζωή, από την Ελλάδα στην Σερβία και από και από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη στην Ιταλία, την Ολλανδία, τη Γαλλία και την Αγγλία κινηματογραφήθηκε από για τρια συνεχόμενα χρόνια από τις Eefje Blankevoort και Els van Driel.
Η άγρια ιστορία ενηλικίωσης αποτυπώνεται στο βραβευμένο ντοκιμαντέρ τους “Shadow Game” που κάνει πρεμιέρα αύριο στις 11 π.μ. στο Μουσείο Μπενάκη. Η Els van Driel, αποκαλύπτει άγνωστες εικόνες απ αυτό , όπως λέει “το απειλητικό «παιχνίδι» των παιδιών με τους λαθρέμπορους και τους συνοριοφύλακες”.
Ποια ανάγκη σας οδήγησε στην δημιουργία του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ;
Γνωρίζαμε ότι μετά τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας τα σύνορα θα έκλειναν και ότι όλο και περισσότερα παιδιά θα ταξίδευαν μόνα τους. Το ταξίδι έγινε πιο επικίνδυνο και ακριβό και οι οικογένειες δε μπορούν να φύγουν μαζί. Έτσι κυρίως τα νεαρά αγόρια φεύγουν, είτε γιατί είναι οι προστάτες της οικογένειας είτε γιατί βρίσκονται σε ηλικία στρατολόγησης. Στο λιμάνι της Μυτιλήνης συναντήσαμε ένα νεαρό, ο οποίος εγγράφηκε ως ενήλικας (ενώ ήταν 15 ετών) και έμεινε στον καταυλισμό της Μόριας. Δεν είχε πρόσβαση σε εκπαίδευση, επικοινωνία, ούτε σε οποιαδήποτε υγειονομική περίθαλψη και ένιωθε χαμένος. Συνειδητοποιήσαμε ότι αυτό συνέβαινε σε χιλιάδες ασυνόδευτα παιδιά και αποφασίσαμε να ταξιδέψουμε στα μέρη όπου αυτά θα ήταν “κολλημένα” στα σύνορα και να μάθουμε πώς το αντιμετωπίζουν όλο αυτό.
Κατά την διάρκεια της κινηματογράφησης το ποια εικόνα σας έχει μείνει εντυπωμένη;
Θυμάμαι πολύ καλά τη στιγμή που κάναμε γυρίσματα στα σύνορα της Ουγγαρίας. Υπάρχει ένας φράχτης εκεί όπου αναγράφεται σε 5 γλώσσες ότι πρέπει να σταματήσεις. Η εικόνα είναι πραγματικά εντυπωσιακή και τρομακτική. Έμοιαζε σα να βρισκόμασταν σε εμπόλεμη ζώνη, με βαν της αστυνομίας να περιπολούν και να μας πλησιάζουν με πολύ παρεμβατικό τρόπο. Σκεφτόμασταν, ποιο είναι το επόμενο βήμα; Μπορεί να αρχίσουν να πυροβολούν τον κόσμο εδώ;
Οι έφηβοι και τα παιδιά στο δρόμο για την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής: Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε σ’ αυτή την κινηματογράφηση;
Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν το αν θα μπορούσαμε ποτέ να ξανασυναντήσουμε τα παιδιά, αφού θα έπρεπε να συνεχίσουν το “παιχνίδι”- όπως ονομάζουν το ριψοκίνδυνο ταξίδι τους – μέχρι τα επόμενα σύνορα. Θα επιζούσαν; Θα ήταν δυνατό να κρατήσουμε επαφή μαζί τους διαδικτυακά; Επίσης, ήταν μεγάλη η πρόκληση της παραγωγής γιατί έπρεπε να είμαστε ευέλικτοι κάθε λεπτό. Θα μπορούσε να συμβεί οτιδήποτε, θα μπορούσε να καλέσει τα παιδιά ξαφνικά ο διακινητής τους και να φύγουν.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε σ’ αυτή την κινηματογράφηση;
Η δημιουργία αυτής της ταινίας ήταν μια εμπειρία που άλλαξε τη ζωή μου. Το να γνωρίσεις αυτούς τους καταπληκτικούς νέους και να είσαι μέρος του ταξιδιού τους για 4 χρόνια ήταν κάτι πολύ ξεχωριστό. Νιώθουμε σαν οικογένεια αυτή τη στιγμή. Έμαθα, επίσης, ότι αυτό που βλέπουμε στα σύνορά μας –μόλις λίγες ώρες μακριά από τα σπίτια μας– αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των παιδιών. Οι άνθρωποι καταφεύγουν στην Ευρώπη επειδή στηρίζει τις ανθρώπινες αξίες, αλλά τελικά αντιμετωπίζονται με βια και διακρίσεις. Αλλά το πιο σημαντικό είναι το πόσο μπορούμε να εμπνευστούμε από τους νέους. Νεότητα σημαίνει να είσαι αισιόδοξος και γεμάτος έμπνευση, χιούμορ και αποφασιστικότητα.
Την έχετε διδαχθεί από αυτή την καινούργια εμπειρία για σας;
Η δημιουργία αυτής της ταινίας ήταν μια εμπειρία που άλλαξε τη ζωή μου. Το να γνωρίσεις αυτούς τους καταπληκτικούς νέους και να είσαι μέρος του ταξιδιού τους για 4 χρόνια ήταν κάτι πολύ ξεχωριστό. Νιώθουμε σαν οικογένεια αυτή τη στιγμή. Έμαθα, επίσης, ότι αυτό που βλέπουμε στα σύνορά μας –μόλις λίγες ώρες μακριά από τα σπίτια μας– αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των παιδιών. Οι άνθρωποι καταφεύγουν στην Ευρώπη επειδή στηρίζει τις ανθρώπινες αξίες, αλλά τελικά αντιμετωπίζονται με βια και διακρίσεις. Αλλά το πιο σημαντικό είναι το πόσο μπορούμε να εμπνευστούμε από τους νέους. Νεότητα σημαίνει να είσαι αισιόδοξος και γεμάτος έμπνευση, χιούμορ και αποφασιστικότητα.
Υπάρχει κάτι που δεν καταφέρατε να αποτυπώσετε τις εικόνες σας;
Ήταν παράνομο να περάσουμε τα σύνορα μαζί με τα αγόρια, οπότε έπρεπε να βρούμε μια λύση. Ευτυχώς συναντήσαμε τον Jano, ο οποίος μας έδειξε ένα δικό του βίντεο, που είχε καταγράψει στο ταξίδι του από την Τουρκία. Έτσι ξεκίνησε η συνεργασία μας με τα ίδια τα παιδιά και είχαμε την ιδέα να συμπεριλάβουμε στο project υλικό όπως βίντεο τους στο TikΤok και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αν θα πρεπε να βάλετε τώρα έναν άλλο τίτλο ποιος θα ήταν αυτός;
Νομίζω ότι ο τίτλος Shadow Game εξακολουθεί να καλύπτει το θέμα πολύ καλά, οπότε δε θα τον άλλαζα. Τα παιδιά κινούνται στη σκιά της νύχτας για να μην τα δουν και πρέπει να παίξουν αυτό το απειλητικό «παιχνίδι» με τους λαθρέμπορους και τους συνοριοφύλακες. Είναι εντυπωσιακό ότι οι έφηβοι πρόσφυγες από την Ουκρανία αντιμετωπίζονται πολύ διαφορετικά. Δε χρειάζεται να συνεχιστούν αυτά τα επικίνδυνα «παιχνίδια» και τα παιδιά να αντιμετωπίζουν βίαιες απελάσεις. Επομένως, θα μπορούσαμε να αλλάξουμε την αφήγηση: θα ήταν υπέροχο να αφαιρέσουμε τις λέξεις «σκιά» και «παιχνίδι» από τον τίτλο και να τα αντικαταστήσουμε με το «Just kids» ή κάτι τέτοιο.
ΙΝΦΟ
Προβολή , “Shadow Game” , Κυριακή 10 Απριλίου 2022 στις 11 π.μ.Μουσείο Μπενάκη/Πειραιώς 138. Θα ακολουθήσεις Masterclass με τη σκηνοθέτη Els van Driel : “From Syria to Ukraine and Beyond: Children on the Move
H εκδήλωση γίνεται Σε συνεργασία: ΠΜΣ “Παγκόσμια Υγεία – Ιατρική των Καταστροφών”, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Έδρα Jean Monnet Humanitarian medicine and response in action (2020-2023), Κόμβος Αριστείας για το Άσυλο και την Μετανάστευση, Ε.Κ.Π.Α.
