Ο Θίασος ΣΥΝ-ΘΗΚΗ παρουσιάζει στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν -Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5) την παράσταση «Μια Γυναίκα χωρίς σημασία» του Όσκαρ Ουάϊλντ, σε σκηνοθεσία Κωστή Καπελώνη κάθε Δευτέρα και Τρίτη έως τις 8 Ιουνίου.
Τους κεντρικούς ρόλους υποδύονται οι Δέσποινα Πόγκα, Μαρία Μακρή, Γιώργος Κροντήρης, Χρήστος Συριώτης, Πέτρος Πέτρου, Φίλια Δενδρινού, Χρυσάνθη Γεωργαντίδου, Δημήτρης Ζουμπούλης, Σάκης Σιούτης, Μάνος Κωστής.
Ο θίασος, μετά την πολύχρονη ενασχόλησή του με κοινωνικοπολιτικά έργα και το ανέβασμα με σύγχρονο τρόπο κλασσικών συγγραφέων (Ίψεν, Τσέχωφ, Μίλλερ κα), επιχειρεί μια πρωτότυπη θεατρική προσέγγιση τού έργου τού ανατρεπτικού Ιρλανδού συγγραφέα δίνοντας έμφαση στην πολιτική διάστασή του έργου και στα παράλογα μελοδραματικά θεατρικά μοτίβα του.
Στο έργο παρουσιάζονται οι συναναστροφές εκπροσώπων της άρχουσας αριστοκρατικής τάξης της Αγγλίας, που φλυαρούν, συνδιαλέγονται, ανταλλάσσουν ευφυολογήματα, ερωτοτροπούν, αλλά ουδέν συναισθάνονται.
Εδώ και 130 χρόνια ο Όσκαρ Ουάϊλντ αποκάλυψε την κενότητα και την επικινδυνότητα των προσώπων που έγραψαν την ιστορία του 20ου αιώνα και έβαλαν τα θεμέλια για τον αιώνα που ζούμε και κανείς δεν θα πρέπει να είναι ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα…
Σύγχρονος του Τσέχωφ (6 χρόνια μεγαλύτερος και πέθανε τέσσερα χρόνια πριν απ’ αυτόν), με παρόμοια κοινωνική ευαισθησία. Αποκαλύπτουν παθογένειες της κοινωνίας της χώρας τους και των ανθρώπων που ευθύνονται για την άθλια κατάσταση του κόσμου που τους περιβάλλει. Ο ένας με όπλο την συναισθηματική ευαισθησία ημιτονίων και ο άλλος με έναν πνευματικό κυνισμό κορυφαίας λεπτότητας.
Ο Κωστής Καπελώνης μιλάει στα «Νέα» για την παράσταση, τον Όσκαρ Ουάιλντ και τους αριστοκράτες.
Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση;
Η «Γυναίκα χωρίς σημασία» γυρόφερνε χρόνια στο μυαλό μου, σαν ένα μελοδραματικό έργο που κρύβει ένα διαχρονικό πολιτικό σχολιασμό μιας τάξης που καθορίζει τη μοίρα του κόσμου. Στην αναζήτηση έργων που κάνουμε με τον θίασο Συνθήκη, προτείνονται έργα που να μπορούν να υπηρετήσουν οι βασικοί ηθοποιοί του θιάσου και να θίγουν σύγχρονα κοινωνικά ή πολιτικά θέματα. Έτσι τώρα ήρθε η ώρα του. Γενικά προτιμώ έργα που έχουν κρυμμένα νοήματα, δηλαδή έχουν μια ποιητικότητα, γιατί απαιτούν περισσότερο τη σκέψη του θεατή να τα προεκτείνει και να αποκαλυφθούν τα μισοκρυμμένα από τον συγγραφέα. Έτσι ο θεατής μπορεί να συνδέσει κομμάτια της δίκης του ζωής με τη ζωή των προσώπων του έργου.
Το έργο αυτό σπανίως ανεβαίνει στην ελληνική σκηνή. Με τη δική σας παρουσίαση, τι φιλοδοξείτε να πετύχετε;
Ναι, ανεβαίνει σπάνια, γιατί νομίζω δεν ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές του εμπορικού θεάτρου πρωταγωνιστών, που συνήθως ανεβάζουν Όσκαρ Ουάιλντ. Τα τέσσερα πιο γνωστά έργα του, συνήθως αντιμετωπίζονται ως μια ευφυής σάτιρα της υψηλής κοινωνίας, μέσα σε σαλόνια εποχής. Όμως εγώ πιστεύω ότι ένας συγγραφέας σαν τον Όσκαρ Ουάιλντ, με αυτή τη ζωή που είχε ζήσει, αυτός που έγραψε το «Η Ψυχή του ανθρώπου στο Σοσιαλισμό», δεν μπορεί να είναι τόσο επιφανειακός, αλλά κρύβει στα έργα του προσωπικό πόνο, αλλά και πολιτική σκέψη, αφού ξέρουμε ότι η πολιτική του κριτική σε άλλα κείμενά του, φλερτάρει με τον αναρχισμό. Θα θέλαμε λοιπόν να αποκαλυφθεί στον θεατή αυτός ο επιμελώς κρυμμένος και παραγνωρισμένος από τις παραστάσεις Όσκαρ Ουάιλντ.
Πώς διαφέρει η δική σας προσέγγιση από την παραδοσιακή του έργου του Ουάιλντ;
Συνήθως παρουσιάζεται τοποθετημένος στην εποχή του, στη βικτωριανή Αγγλία, μέσα σε σαλόνια, με κοστούμια εποχής κι έτσι μοιάζει να είναι πολύ μακρινός μας. Οι χαρακτήρες του εμφανίζονται σαν να μην έχουν σχέση με μας και φαίνεται σαν ο θεατής να παρακολουθεί τη ζωή αυτών των προσώπων από την κλειδαρότρυπα ενός σαλονιού. Εμείς θέλαμε να φέρουμε τα πρόσωπα αυτά πιο κοντά σε μας, να τα συσχετίσουμε με υπαρκτά αντίστοιχα της εποχής μας, να τα κάνουμε σύγχονα. Παράλληλα να τονίσουμε την πολιτική διάσταση, που πάντα περιέχουν τα κλασσικά κείμενα. Στην όψη προσπαθήσαμε να δώσουμε μια εικόνα που διατρέχει χρονικά τη θεατρικότητα από το 1900 μέχρι σήμερα. Το σκηνικό του Ανδρέα Σαραντόπουλου και τα κοστούμια της Άννας Βήχου νομίζω εξασφαλίζουν αυτή την προσέγγιση.
Αυτή η αριστοκρατική τάξη που βλέπουμε στο έργο να είναι γεμάτη κενότητα, πόσο διαφορετική είναι από την αντίστοιχη των ημερών μας;
Η τάξη, που έχει εξασφαλίσμενο το μέλλον της ή έτσι νομίζει, με το να μην αντιμετωπίζει καθημερινούς κινδύνους, αποκτά μια αντίληψη υπεράνω της κοινωνίας, απομακρύνεται από τον καθημερινό μόχθο των πολλών και κλείνεται αποστειρωμένη σε μια γυάλινη βιτρίνα, και το μόνο που την νοιάζει είναι να την βλέπουν και να την θαυμάζουν. Θέλει να γράφουν γι’ αυτήν, να μιλούν γι’ αυτήν, να γίνεται εξώφυλλα, να φωτογραφίζεται σε κοινωνικές εκδηλώσεις, να συναναστρέφεται ομοίους της, γενικά να είναι μεν σε απομόνωση, αλλά η εικόνα της να κυκλοφορεί παντού. Σε κάθε εποχή υπάρχει μια μερίδα τέτοιων αδιάφορων, κενών ανθρώπων.
Ποια «μαθήματα» για το σήμερα μπορεί να δώσει το κείμενο του Ουάιλντ;
Μπορεί να αποκαλύψει την αχρηστία και την κενότητα μιας άρχουσας τάξης, κοινωνικής και οικονομικής, που παρασκηνιακά εξουσιάζει, μιας τάξης που την ενδιαφέρει η συσσώρευση πλούτου, δεν συμμετέχει στο κοινωνικό γίγνεσθαι, αλλά θέλει να περνάει καλά. Ο Ουάιλντ μας παρουσιάζει μια τάξη, που περνά από τον κόσμο χωρίς νόημα, χωρίς να προσφέρει τίποτα στην κοινωνία, αντίθετα απομυζά αγαθά από το πλήθος των ανθρώπων που εκμεταλλεύεται και αδιαφορεί για το μέλλον, την ενδιαφέρει μόνο το παρόν της. Όπως έχουμε σε μια κοινωνία αυτή την τάξη που εκμεταλλεύεται τους αδύναμους, το ίδιο έχουμε σε παγκόσμιο επίπεδο μια άρχουσα τάξη κρατών, που εκμεταλλεύονται τα αδύναμα κράτη, που συνήθως κάνουν ή υποδαυλίζουν πολέμους ή κυριαρχούν με την οικονομική τους δύναμη, κοιτάζοντας μόνο το δικό τους συμφέρον.
Τα πρόσωπα αυτά που διαμόρφωσαν την ιστορία του 20ου αιώνα, θεωρείτε ότι αν επέλεγαν διαφορετική στάση, θα είχαν πιο θετική επίδραση στην κοινωνία του τότε κι άρα του σήμερα;
Χωρίς καμία αμφιβολία. Αν δούμε την Ιστορία, η Μεγάλη Βρετανία είναι συνδεδεμένη με μεγάλες καταστροφές σε όλο τον κόσμο, γιατί τον καιρό της αυτοκρατορίας της εκμεταλλεύεται μικρούς λαούς, δημιουργεί κράτη ή «επαναστατικά» κινήματα, μόνο και μόνο για να κρατά ευαίσθητες ισορροπίες, ώστε να επεμβαίνει μετά και να «τακτοποιεί» σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα. Πίσω από τη βρετανική αυτοκρατορία βρίσκεται αυτή ακριβώς η αριστοκρατία, που εκθέτει στο θέατρο ο Όσκαρ Ουάιλντ. Αν αυτή η τάξη είχε συναίσθηση της στάσης της απέναντι στον κόσμο, ίσως και η παγκόσμια ιστορία του εικοστού αιώνα να ήταν διαφορετική.
Μπορεί τελικά να υπάρξει «μια γυναίκα, χωρίς σημασία»;
Ο Ουάιλντ έχει στον τίτλο του έργου την Γυναίκα χωρίς σημασία, αλλά μέσα στο έργο υπάρχει και ο Άντρας χωρίς σημασία. Δηλαδή αυτό που τον εμπνέει να γράψει το έργο είναι δυο Άνθρωποι χωρίς σημασία. Πόσοι άνθρωποι αλήθεια είναι γύρω μας χωρίς σημασία, πόσοι άνθρωποι περνούν από τη ζωή, χωρίς να τους δώσουμε σημασία, εμφανίζονται σαν πυροτεχνήματα, εφήμερα πλάσματα, χωρίς παρελθόν και μέλλον. Το ζευγάρι των πρωταγωνιστών του έργου συναντιώνται δυο φορές, η πρώτη στο μακρινό παρελθόν, τότε που έζησαν μια περίοδο πάθους και η δεύτερη, η συνάντηση λίγων ωρών, που βλέπουμε στο έργο και μετά είναι σαν να μην υπήρξαν, κανείς δεν ξέρει τίποτα γι’ αυτούς, κανείς δεν θα ξαναμιλήσει γι’ αυτούς. Μόνο που ο Όσκαρ Ουάιλντ γράφει την ιστορία τους και καταφέρνει να τους συνδέσει για πάντα. Μήπως κι ο καθένας μας, αν δεν καταγραφεί η ιστορία μας, δεν περνάει από τον κόσμο, χωρίς σημασία; Μήπως κατά βάθος όλοι μας είμαστε χωρίς σημασία; Μήπως θα πρέπει να ξανασκεφτούμε τη ζωή μας και να προσπαθήσουμε να της δώσουμε νόημα, να κάνουμε τη ζωή μας με σημασία;
