Βουλή: Νομοσχέδιο – σταθμός για τις Μουφτείες και τους Μουφτήδες

Στη σύσταση Συμβουλευτικής Επιτροπής, η οποία θα αποτελείται (σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες) από 33 μέλη και θα διατυπώνει απλή αιτιολογημένη γνώμη περί της επάρκειας όσων καταθέτουν υποψηφιότητα για την κάλυψη κενής θέσης Μουφτή στη Θράκη, προχωρά το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, στο πλαίσιο ενός νομοσχεδίου – τομή που παρουσιάζει αποκλειστικά «Το Βήμα».

Με το νομοσχέδιο αυτό, που αναμένεται να κατατεθεί πιθανότατα σήμερα στη Βουλή και να ψηφιστεί ακόμη και εντός της προσεχούς εβδομάδας, εκσυγχρονίζεται σχεδόν εκ θεμελίων όλο το νομικό πλαίσιο της λειτουργίας των Μουφτειών και της επιλογής των επικεφαλής των τριών Μουφτειών Διδυμοτείχου, Κομοτηνής και Ξάνθης.

Η εισαγωγή του θεσμού της Συμβουλευτικής Επιτροπής, που θα διασφαλίζει ότι όσοι επιλέγονται θα πληρούν όλα τα κριτήρια που τίθενται, διαμορφώνει ένα είδος «έμμεσης επιλογής» που θα διευκολύνει τον εκάστοτε υπουργό Παιδείας στον ορισμό του κατάλληλου προσώπου (μέσω Προεδρικού Διατάγματος).

Πρόκειται, όπως επισημαίνουν στο «Βήμα» άριστα ενημερωμένες πηγές, για μία προσεκτική και καλά μελετημένη άσκηση ισορροπιών ώστε να αναδειχθούν και να προστατευθούν οι τρεις ιδιότητες που συνυπάρχουν στο πρόσωπο του Μουφτή (θρησκευτικός λειτουργός, ιεροδίκης και επικεφαλής δημόσιας υπηρεσίας) και συνιστούν την ελληνική πρωτοπορία, η οποία μπορεί να έχει πολύ θετικές συνέπειες για την εικόνα της χώρας στον ισλαμικό κόσμο. Συγχρόνως, η φιλοσοφία που διατρέχει όλο το νομοσχέδιο, προσέθεταν οι ίδιες πηγές, είναι το σαφές μήνυμα ότι η προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας της μουσουλμανικής μειονότητας συνδέεται αναπόσπαστα με την υποστήριξη των ίδιων των μουσουλμάνων της Θράκης ενάντια στις προσπάθειες χειραγώγησής τους και χρησιμοποίησης του ίδιου του Ισλάμ για πολιτικούς λόγους. Η Ελλάδα, συνεχίζουν, όπως έκανε και στην περίπτωση του Τεμένους των Αθηνών, εκπέμπει το σαφέστατο μήνυμα ότι προστατεύει και εγγυάται τη θρησκευτική ελευθερία των μουσουλμάνων, αλλά απορρίπτει κάθε ιδέα περί πολιτικού Ισλάμ.

Η κατάθεση του νομοσχεδίου με τίτλο «Αναβάθμιση και Εκσυγχρονισμός Μουφτειών Θράκης» (το οποίο αναμένεται να εισαχθεί ως κεφάλαιο σε νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας) συνιστά μία τομή στον χρόνο διότι αντικαθιστά και καταργεί όλες τις προϋπάρχουσες διατάξεις σχετικά με τις Μουφτείες – με κορυφαία, τον νόμο 1920/1991, αλλά και παλαιότερες, ορισμένες εκ των οποίων χρονολογούνται από το 1928! Έρχεται δε σε μία κατάλληλη, καθώς και κομβική στιγμή, δηλαδή λίγες ημέρες μετά από τον θάνατο του «ψευδομουφτή» Ξάνθης Αχμέτ Μετέ από την επάρατη νόσο.

Το εν λόγω νομοσχέδιο αποτελεί προϊόν επίπονης δουλειάς των αρμοδίων υπηρεσιών του υπουργείου Παιδείας (με τη συνδρομή παραγόντων του υπουργείου Εξωτερικών) επί τουλάχιστον δύο έτη. Βασίζεται δε στις ιδέες και στις προτάσεις που κατέθεσαν στο υπουργείο Παιδείας οι ίδιοι οι μουσουλμάνοι της Θράκης, αλλά και στην ιερονομική ρήτρα των Μουφτήδων της Θράκης από το 2016, ώστε να είναι απόλυτα σεβαστά όσα λέει το Ισλάμ για την επιλογή Μουφτήδων. Ωστόσο, άριστα ενημερωμένοι παράγοντες τόνιζαν στο «Βήμα» ότι πλέον, με βάση τα νέα δεδομένα, δεν υπήρχε καιρός για χάσιμο και έπρεπε να σταλούν τα κατάλληλα μηνύματα σε όσους πιθανόν ελπίζουν να εκμεταλλευθούν τη συγκυρία. Ο θάνατος του Μετέ – ενός ανθρώπου απόλυτα ταυτισμένου με τις θέσεις της Άγκυρας – δεν επιτρέπει άλλωστε εφησυχασμό σε σχέση με τις τουρκικές προθέσεις στη Θράκη.

Η Συμβουλευτική Επιτροπή

Η κρίσιμη ρύθμιση της σύστασης Συμβουλευτικής Επιτροπής προβλέπει ότι αυτή θα αποτελείται από 33 μέλη με πρόεδρο τον Τοποτηρητή Μουφτή, ο οποίος αναλαμβάνει την κενωθείσα θέση Μουφτή. Επτά από τα μέλη της επιλέγονται με δημόσια κλήρωση μεταξύ όσων έχουν διδάξει τουλάχιστον 2 χρόνια στην Εισαγωγική Κατεύθυνση Μουσουλμανικών Σπουδών του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, καθώς και διευθυντών και εκπαιδευτικών των Μουσουλμανικών Ιεροσπουδαστηρίων Θράκης (και στις δύο περιπτώσεις η έμφαση δίνεται στην ερμηνεία του Κορανίου). Πέντε μέλη είναι επιφανείς θεολόγοι της μουσουλμανικής θρησκείας, άλλα 10 μέλη αναδεικνύονται με δημόσια κλήρωση μεταξύ ιμάμηδων της κενωθείσας Μουφτείας που είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών του υπουργείου Παιδείας και άλλα 10 μεταξύ ιεροδιδασκάλων με προϋπηρεσία 9 μηνών στην κενωθείσα Μουφτεία. Οι υποψήφιοι για τη θέση δεν μπορούν να είναι μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής. Προβλέπονται αυστηρές διαδικασίες για τη λειτουργία της επιτροπής, το έργο της οποίας «διεκπεραιώνεται σε μία και μόνη συνεδρίαση χωρίς διακοπή», στην οποία δεν μπορεί να έχει πρόσβαση κανένα τρίτο πρόσωπο – με βασικό στόχο το αδιάβλητο της διαδικασίας.

Θητεία και Προσόντα

Σύμφωνα με το Άρθρο 11, η θητεία του Μουφτή ορίζεται σε 5 έτη και μπορεί να ανανεωθεί μέχρι και 3 συνεχόμενες θητείες. Η θητεία λήγει όμως αυτοδικαίως έπειτα από τη συμπλήρωση 20 (συνεχόμενων ή διακεκομμένων) ετών (είτε πρόκειται για Μουφτή είτε για Τοποτηρητή Μουφτή) ή με τη συμπλήρωση του 67^ου έτους της ηλικίας. Αναφορικά με τα προσόντα (Άρθρο 12), θέση Μουφτή καταλαμβάνουν Έλληνες πολίτες μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης και μόνιμοι κάτοικοι ενός εκ των περιφερειακών κοινοτήτων της περιοχής. Δεν θα πρέπει να έχουν υπερβεί το 62^ο έτος της ηλικίας τους για να υποβάλλουν υποψηφιότητα και θα πρέπει επίσης να είναι είτε α) κάτοχοι πτυχίου της Εισαγωγικής Κατεύθυνσης Μουσουλμανικών Σπουδών του Τμήματος Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ ή κάτοχοι πτυχίου Ισλαμικών Σπουδών από αναγνωρισμένη Θεολογική Σχολή άλλης χώρας και να έχουν ήδη διατελέσει επί 5 χρόνια ιμάμηδες εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών ή ιεροδιδάσκαλοι ή και τα δύο, είτε β) απόφοιτοι των Μουσουλμανικών Ιεροσπουδαστηρίων Θράκης και να έχουν διατελέσει επί 10 χρόνια εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Θρησκευτικών Λειτουργών.

Κωλύματα και Παύση Μουφτήδων

Κομβικής σημασίας είναι επίσης το Άρθρο 13 του νομοσχεδίου περί κωλυμάτων και ασυμβιβάστων, το οποίο ακολουθεί τη γραμμή πρόσφατου νομοσχεδίου περί κληρικών και μητροπολιτών. Οι υποψήφιοι θα πρέπει να έχουν εκπληρώσει στρατιωτικές υποχρεώσεις ή να έχουν απαλλαγεί νόμιμα, να μην έχουν παυθεί από δημόσιοι υπάλληλοι με δικαστική απόφαση, να μην έχουν απολυθεί για πειθαρχικούς λόγους, να μην έχουν καταδικαστεί για κακούργημα ή για ποινές πχ εκβίαση, κλοπή ή συκοφαντική δυσφήμηση, διέγερση σε ανυπακοή, προσβολή συμβόλων ή τόπων εθνικής ή θρησκευτικής σημασίας, προσηλυτισμό, πράξεις που αποσκοπούν σε φυλετική διάκριση, παραβίαση του νόμου περί ενδοοικογενειακής βίας κ.ά. Σημειώνεται ότι «η αποκατάσταση και η χάρη χωρίς άρση των συνεπειών δεν αίρουν το κώλυμα» για την κατάληψη της θέση του Μουφτή.

Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το Άρθρο 21 σχετικά με την «Παύση Μουφτήδων Θράκης». Αυτή γίνεται με Προεδρικό Διάταγμα σε έξι περιπτώσεις. Η πρώτη αφορά σε αμετάκλητη καταδίκη για τα αδικήματα που περιλαμβάνονται στο Άρθρο 13 που προαναφέρθηκε. Η δεύτερη περίπτωση σχετίζεται με τη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων. Η τρίτη περίπτωση αφορά στην παύση λόγω νόσου που προκαλεί κώλυμα άνω των 6 μηνών την άσκηση των καθηκόντων τους. Σε αυτό το σημείο προβλέπεται η παροχή βεβαίωσης από τριμελή επιτροπή καθηγητών οποιασδήποτε βαθμίδας των Ιατρικών Σχολών της χώρας, που ορίζεται από τον υπουργό Παιδείας.

Η τέταρτη περίπτωση παύσης αφορά προκύπτει από την αμετάκλητη καταδίκη για λήψη αμοιβής προς εκτέλεση των καθηκόντων τους. Η πέμπτη περίπτωση σχετίζεται με την υπηρεσιακή ανεπάρκεια και βεβαιώνεται με απόφαση επιτροπής που αποτελείται από στελέχη της Δικαιοσύνης, του υπουργείου Παιδείας και έναν εκ των Μουφτήδων της Θράκης. Τέλος, η έκτη περίπτωση αφορά σε διαγωγή ασυμβίβαστη προς τα θρησκευτικά καθήκοντα που απορρέουν από τον ιερό μουσουλμανικό νόμο (σαρία) και βεβαιώνεται με αιτιολογημένη απόφαση επιτροπής στην οποία συμμετέχουν δύο Μουφτήδες και ένας μουσουλμάνος θεολόγος ή ιμάμης ή ιεροδιδάσκαλος και ορίζεται από τον υπουργό Παιδείας.

Στο νομοσχέδιο, με την ψήφιση του οποίου η Ελλάδα προχωρά σε ένα έξυπνο βήμα ισχυροποιώντας τη θέση της στην Ευρώπη αλλά και στον ισλαμικό κόσμο, περιλαμβάνονται και διατάξεις επί πρακτικών αλλά περίπλοκων ζητημάτων όπως μεταξύ άλλων αυτή για τα κτίρια που χρησιμοποιούν οι Μουφτείες. Τέλος, σημειώνεται ότι ο χρόνος υπηρεσίας σε θέση Μουφτή (ή Τοποτηρητή Μουφτή) που διανύθηκε μέχρι την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου δεν προσμετράται για τη συμπλήρωση 20 ετών υπηρεσίας σε θέση Μουφτή.