Η περιοχή είχε μετατραπεί σε ένα τεράστιο στρατόπεδο. Δημοσιογράφοι από όλη την Ευρώπη κατέφθαναν στη Θεσσαλονίκη κυνηγώντας τα νέα του πολέμου, τραυματισμένοι μαχητές και πυρομαχικά πηγαινοέρχονταν φορτωμένοι στο τρένο της Καρατζόβας. Χιλιάδες στρατιώτες από τη Γαλλία, την Αγγλία και τις αποικίες τους, από την Αφρική μέχρι την Ασία, βρίσκονταν εκεί περιμένοντας διαταγές, ενώ οι φωτογράφοι της Στρατιάς απαθανάτιζαν πλάνα της «εξωτικής» στα μάτια τους Θεσσαλονίκης. Ανάμεσά τους βρισκόταν ένας 26χρονος δάσκαλος από το Βιετνάμ, ο Νγκουγέν Σιν Κουνγκ – ο άνθρωπος που θα γινόταν μερικά χρόνια αργότερα ένας από τους πιο καθοριστικούς ηγέτες της σύγχρονης ιστορίας: ο θρυλικός Χο Τσι Μινχ.
Κρυμμένη στο σκοτάδι επί δεκαετίες, αυτή η ιστορία έμεινε άγνωστη στους πολλούς: ο Χο Τσι Μινχ είχε λάβει μέρος στο μακεδονικό μέτωπο κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ως μάγειρος και φωτογράφος της Γαλλικής Στρατιάς Ανατολής. Εζησε στη Βόρεια Ελλάδα την περίοδο 1916-1917 και είχε χαραγμένες μέσα του δυνατές μνήμες από τη Θεσσαλονίκη, τη Βέροια, την Εδεσσα. Σε αυτήν τη σχέση του με τη χώρα μας οφείλεται και η συμφωνία για την ανέγερση προτομής του Χο Τσι Μινχ στην Εδεσσα που ανακοίνωσε τη Δευτέρα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας.
Ηταν Ιούλιος του 1916 όταν ο 26χρονος Χο Τσι Μινχ έφτανε στη Μακεδονία. Είχαν προηγηθεί πέντε χρόνια περιπλάνησης σε αρκετές χώρες του κόσμου, όπου είχε ασκήσει διάφορα επαγγέλματα για να ζήσει.
Κατά την παραμονή του στη Θεσσαλονίκη ο Χο Τσι Μινχ γνώρισε πλήθος ανθρώπων. Πέρασε από την Εδεσσα και εκεί, στον περίβολο του νοσοκομείου της πόλης το οποίο είχε ιδρύσει για τον πόλεμο ο γαλλικός στρατός, φύτεψε μαζί με άλλους στρατιώτες ένα σπάνιο τζίνγκο μπιλόμπα, δέντρο άγνωστο ως τότε στην Ελλάδα. Η περίοδος αυτή ενέπνευσε αρκετούς, όπως τον συγγραφέα Αντώνη Γιανακό που περιέγραψε σε βιβλίο του μια «συνάντηση» του βιετναμέζου ηγέτη με τον Ζακ Βεντούρα, τον εβραϊκής καταγωγής σαλονικιό δημοσιογράφο και μετέπειτα βουλευτή του ΚΚΕ, ο οποίος εξοντώθηκε στο Αουσβιτς το 1944.
Η αποκάλυψη
Η ιστορία του Χο Τσι Μινχ στην Ελλάδα θα ερχόταν στο φως μισό αιώνα αργότερα. Ηταν 1965 και ο πόλεμος για την ανεξαρτησία του Βιετνάμ μαινόταν λυσσαλέος. Ο δημοσιογράφος Σόλων Γρηγοριάδης, απεσταλμένος της εφημερίδας «Ακρόπολη», βρισκόταν στη χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας, έχοντας εξασφαλίσει μια συνέντευξη με τον θρυλικό ηγέτη των Βιετκόνγκ, Χο Τσι Μινχ. Η συνάντηση διεξήχθη σε ατμόσφαιρα συνωμοτική, γι’ αυτό και ο Γρηγοριάδης δεν εξεπλάγη με τις ερωτήσεις που του έθεσε ο συνομιλητής του λίγο πριν ξεκινήσουν. «Από πού κατάγεστε;». «Από τη Μακεδονία». Εκείνος επέμεινε: «Από ποια πόλη;». «Από την Εδεσσα». «Η οποία παλιά λεγόταν;». «Βοδενά». «Α, από την πόλη των νερών και των κερασιών», σχολίασε στον έκπληκτο Γρηγοριάδη ο Χο Τσι Μινχ και σηκώθηκε για μια θερμή χειραψία, σαν να συναντούσε ένα κομμάτι από το ίδιο του το παρελθόν.
Ο Σόλων Γρηγοριάδης απέφυγε να δημοσιεύσει τη συγκλονιστική εμπειρία του λόγω των πολιτικών συνθηκών της εποχής, όμως την εκμυστηρεύτηκε σε έναν ξάδερφό του στην Εδεσσα, τον Τρύφωνα Σιβένα. Και ήταν εκείνος ο οποίος πριν από μερικά χρόνια ενημέρωσε σχετικά τις τοπικές Αρχές. Ο Δήμος Εδεσσας άρχισε να διερευνά το περιστατικό, ενώ πριν από μερικά χρόνια στελέχη του Μουσείου Χο Τσι Μινχ που εδρεύει στο Ανόι επισκέφθηκαν την Ελλάδα, αναζητώντας πληροφορίες για τη συμμετοχή τού βιετναμέζου προέδρου στο μακεδονικό μέτωπο. Στο πλαίσιο αυτό ήρθαν σε επαφή με το Γενικό Επιτελείο Στρατού, από όπου τους παρασχέθηκαν στοιχεία, ενώ φύτεψαν και το «δέντρο της φιλίας των λαών» στην αυλή του παλιού νοσοκομείου της Εδεσσας.
